Theo em, tên bài thơ Đồng dao mùa xuân có ý nghĩa như thế nào? Sau đây là một số gợi ý giúp các em học học sinh trả lời câu hỏi trên để hoàn thành tốt phần sau khi đọc của văn bản Đồng dao mùa xuân – Nguyễn Khoa Điềm cũng như chuẩn bị soạn Ngữ văn 7 tốt hơn trước khi lên lớp.
1. Ý nghĩa nhan đề Đồng dao mùa xuân hay chọn lọc:
1.1. Ý nghĩa nhan đề bài thơ Đồng dao mùa xuân ngắn gọn:
“Đồng dao mùa xuân”, hiểu một cách ngắn gọn có nghĩa là cùng nhau hát về mùa xuân. Tuy nhiên với Nguyễn Khoa Điềm, bài thơ không những là hát về mùa xuân mà còn hát về hình ảnh người lính cụ Hồ đã hy sinh vì Tổ Quốc, để đất nước mãi tươi đẹp, đầy sức sống tựa mùa xuân. Hát về mùa xuân cũng là hát cho những chàng lính trẻ, hát lên hát niềm tin yêu, hát lên niềm lạc quan yêu đời.
1.2. Ý nghĩa nhan đề Đồng dao mùa xuân xúc động:
Tên bài thơ là Đồng dao mùa xuân chứ không phải là một mùa xuân khác, bởi mùa xuân gắn với tình yêu, gắn với niềm hi vọng. Những người chiến sĩ đã ngã xuống, họ đã nằm mãi trong tim của người đang sống, họ mãi là hình tượng trẻ trung, trong sáng, tươi đẹp. Đặt tên bài thơ là Đồng dao mùa xuân để vừa ghi nhớ công lao của những người đã hy sinh vì Tổ quốc, vừa hướng người đọc đến tương lai tươi sáng.
1.3. Ý nghĩa nhan đề Đồng dao mùa xuân đầy đủ:
– Đồng dao: là thơ ca dân gian truyền miệng của trẻ em Việt Nam sử dụng để ca hát khi đi cày, làm ruộng.
– Mùa xuân: là mùa đầu của năm, nói đến những cảm xúc đẹp đẽ của đất trời, vạn vật và nói đến sức sống mạnh mẽ của con người, vạn vật khi sang xuân.
Nhan đề “Đồng dao mùa xuân” có nghĩa: bài hát đồng dao ca ngợi mùa xuân của người lính, về sức sống trường tồn của những chàng lính trẻ. Hình ảnh các anh sẽ sống mãi trong lòng nhân dân như mùa xuân trường tồn của vũ trụ. Qua đó, nhà thơ ca ngợi những người lính trẻ dũng cảm, tỏ lòng ngợi ca, biết ơn đức hy sinh của các anh. Tác giả sử dụng
2. Tìm hiểu về bài thơ Đồng dao mùa xuân:
2.1. Tiểu sử tác giả:
– Nguyễn Khoa Điềm (15/04/1943), tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế
– Quê quán: làng An Cựu, xã Thủy An, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế.
– Năm 1955: Nguyễn Khoa Điềm ra Bắc học tại trường học sinh miền Nam.
– Năm 1964: ông tốt nghiệp khoa Văn của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội. Sau đó, ông về Nam hoạt động trong phong trào học sinh, sinh viên Huế; xây dựng cơ sở cách mạng, viết báo, làm thơ… cho đến năm 1975.
– Năm 1975: ông trở thành hội viên hội nhà văn 1975.
– Năm 1994 Nguyễn Khoa Điềm ra Hà Nội, làm Thứ trưởng Bộ Văn hoá – Thông tin.
– Năm 1995: Ông được bầu làm Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V.
– Năm 1996: Ông là Đại biểu
– Năm 2001: Nguyễn Khoa Điềm trở thành Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương.
– Sau Đại hội Đảng lần thứ X, ông về Huế và tiếp tục làm thơ.
* Sự nghiệp
– Phong cách văn học:
+ Thơ của Nguyễn Khoa Điềm lấy chất liệu từ văn học Việt Nam và cảm hứng từ quê hương, con người, và tình thần chiến đấu của người chiến sĩ Việt Nam yêu nước…
+ Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước và con người Việt Nam.
+ Trong kháng chiến chống Mỹ, thơ của Nguyễn Khoa Điềm thể hiện rõ được con người Việt Nam và
=> Thơ ông giàu chất suy tư, xúc cảm dồn nén, mang màu sắc chính luận.
– Tác phẩm chính:
+ Đất ngoại ô (thơ, 1973);
+ Cửa thép (ký, 1972);
+ Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974);
+ Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986);
+ Thơ Nguyễn Khoa Điềm (thơ, 1990);
2.2. Tìm hiểu tác phẩm Đồng dao mùa xuân:
– Thể loại: Đồng dao mùa xuân thuộc thể thơ bốn chữ
– Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
+ Bài thơ “Đồng dao mùa xuân” được viết năm 1994.
+ Tác phẩm Đồng dao mùa xuân được in trong Thơ Nguyễn Khoa Điềm, Tuyển tập 40 năm được tác giả tuyển chọn, NXB Văn học, Hà Nội, 2011.
– Tóm tắt bài thơ Đồng dao mùa xuân: Bài thơ viết về đời lính với những chàng lính trẻ trung, yêu đời, chưa một lần yêu, vẫn say mê thả diều. .. nhưng họ đã bị chiến tranh cướp mất mạng sống, đã hy sinh tuổi xuân, xương máu của mình vì Đất Nước, nằm lại vĩnh viễn nơi chiến trận không trở về nữa.
– Bố cục bài Đồng dao mùa xuân:
Đồng dao mùa xuân có cấu trúc gồm 2 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “bạn bè mang theo “: Những người lính bị thương trong những năm chiến tranh
+ Phần 2: Còn lại: Những người lính ở lại chiến trường xưa
– Giá trị nội dung: Bài thơ viết về người lính, dưới cái nhìn chiêm nghiệm của một con người thời bình. Đó là những chàng lính trẻ trung, hồn nhiên, chưa một lần yêu đương, vẫn say mê thả diều như thể chính họ đã hiến dâng tuổi xuân, xương máu của mình vì Đất Nước. Trong nhận thức của Nguyễn Khoa Điềm, tuy họ đã gửi thân xác nơi rừng Trường Sơn xa xôi nhưng anh linh của họ vẫn sống muôn đời. Bởi chính họ đã làm nên mùa xuân bất diệt của đất nước hôm nay.
– Giá trị nghệ thuật:
+ Thể thơ 4 chữ, cách phân khổ độc đáo (có bài thơ chỉ có 2,3 dòng thơ)
+ Sử dụng thành thạo các biện pháp tu từ: điệp ngữ, ẩn dụ, cảm thán.
3. Đọc hiểu nội dung tác phẩm Đồng dao mùa xuân:
* Hình ảnh người lính trẻ trong những năm máu lửa
– Sự ra đời của người lính:
+ “Đi vào núi xanh “: Hình ảnh người lính rời bỏ quê hương, lên đường hành quân băng rừng, lên chiến khu.
+ “Những năm máu lửa “: Những năm kháng chiến diễn ra ác liệt, rất nhiều chiến sĩ đã nằm xuống và nối tiếp những người lính khác cũng lên đường đấu tranh bảo vệ độc lập cho Tổ quốc.
– Những chàng lính trẻ:
+ Chưa một lần yêu
+ Chưa bao giờ uống cà phê
+ Vẫn mê thả diều
→ Người lính hãy còn trẻ về lứa tuổi và tâm hồn, tuổi xuân hãy còn lắm hoài bão, dở dang chưa thể hoàn thành.
– Hình ảnh người lính nằm xuống, hi sinh:
+ “Không về nữa “: Người lính nằm xuống, không trở về sum họp với gia đình
+ “Bom nổ”, “thành ngọn lửa bạn bè đem theo “: Máu từ bom nổ
→ “Ngọn lửa” là ánh sáng, sức nóng bùng cháy của tuổi trẻ, của lòng yêu nước. Hình ảnh người lính nằm xuống càng góp thêm phần miêu tả cái khốc liệt của “những năm máu lửa” ấy.
* Hình ảnh người lính ở lại chiến trường xưa
– Từ ngữ chỉ ngày tháng: mười, hai mươi năm
– “Anh” – người lính đã hy sinh, vĩnh viễn không thể nào trở về quê hương lần nữa, đứng đơn độc tại chiến trường năm ấy.
– Hành trang: balo con cóc, chiếc áo màu xanh.
– Hình ảnh người lính ngồi đơn độc
+ Làn da sốt rét: Căn bệnh phổ biến trên đường hành quân, cũng là làn da đã lạnh đi bởi sự hy sinh của người lính.
+ Trái ngược với làn da, anh lính lại “cười hiền lành”
+ Điệp từ: Anh ngồi → gợi lên nỗi buồn, khắc hoạ hình tượng người lính đã hy sinh vì Tổ quốc, phải ở lại chiến trường để đánh đổi lấy cuộc sống thanh bình, đoàn tụ.
– Không gian đẹp trong suy nghĩ của nhà thơ:
+ Người lính ngồi dưới cội mai vàng → Hoa mai biểu trưng cho mùa xuân
+ Rực rỡ màu hoa của mùa xuân
+ Người lính có mắt trong suốt long lanh, vai có bóng non sông
– Cảnh tượng dù đẹp, lộng lẫy song đâu đó vẫn phảng phất nỗi buồn, niềm đau của người lính “thương nhớ mùa xuân nhân gian”
–
+ Tuổi xuân: Tuổi trẻ, thanh xuân
+ Ngày xuân: Là dịp đầu năm, đón xuân.
→ Tuổi xuân của chàng lính trẻ dường như đang hoà vào sắc xuân của đất trời* Đoạn văn cảm nhận về bài thơ Đồng dao mùa xuân hay ngắn gọn
Bài thơ “Đồng dao mùa xuân” của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã để lại trong em nhiều cảm xúc không thể diễn tả. Trong bài thơ đó, em nhận thấy hình ảnh những người lính bộ đội Cụ Hồ, một hình ảnh mà em luôn kính trọng. Họ hiện lên trong tâm hồn em mạnh mẽ, kiên cường và vĩ đại. Nhưng bên cạnh đó, bài thơ cũng cho em thấy một góc nhìn khác về họ. Em hiểu rằng những người lính trẻ ấy cũng chỉ là những chàng trai trẻ tuổi, chưa dám thử cà phê, chưa từng yêu ai, và vẫn còn đam mê việc thả diều. Điều này làm cho việc họ ra đi trở nên thêm đáng tiếc trong trái tim em. Suốt những năm tháng qua, cả đồng đội và toàn bộ nhân dân vẫn luôn nhớ về họ. Nhờ sự hi sinh của họ trong mùa xuân của cuộc đời, mùa xuân của đất nước đã được bắt đầu. Bài thơ “Đồng dao mùa xuân” đã giúp em hiểu và kính trọng hơn những con người vĩ đại ấy, và càng trân trọng hơn sự độc lập và tự do mà chúng ta đang được trải nghiệm vào ngày hôm nay.
* Đoạn văn cảm nhận về bài thơ Đồng dao mùa xuân ý nghĩa:
Bài thơ Đồng dao mùa xuân của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ đã để lại cho em rất nhiều những cảm xúc khó tả. Trong bài thơ em gặp được hình ảnh những người lính bộ đội Cụ Hồ mà mình vẫn luôn kính trọng. Họ vẫn hiện lên mạnh mẽ, kiên cường và vĩ đại như thế. Nhưng bên cạnh đó, em còn được nhìn thấy họ ở một khía cạnh khác. Em hiểu được những người lính trẻ ấy cũng chỉ là những cậu thanh niên còn rất trẻ, chưa dám uống cà phê, chưa một lần yêu ai, vẫn còn mê thả diều. Chính vì vậy, sự ra đi của các anh khiến em càng thêm thương tiếc. Suốt những năm tháng qua, những người đồng đội và toàn thể nhân dân ta vẫn luôn nhớ đến các anh. Nhờ các anh hi sinh mùa xuân của đời mình mà mùa xuân của đất nước đã được thắp lên. Chính bài thơ Đồng dao mùa xuân đã giúp em thêm thấu hiểu và kính trọng những con người vĩ đại ấy, và càng thêm quý trọng độc lập tự do mà mình đang được sống ngày hôm nay.
