Hát Then Tày Cao Bằng hay còn gọi là hát tiên nữ là một trong những nét văn hóa tâm linh, tín ngưỡng của nhiều người. Đặc biệt không chỉ với người dân Cao Bằng mà đây còn là nét văn hóa của nhiều dân tộc anh em như Nùng, Thái và một số dân tộc miền núi phía Bắc khác. Hãy cùng tìm hiểu đặc điểm của hát then và top 10 làn điệu then Tày Cao Bằng hay nhất.
Nguồn gốc và ý nghĩa của điệu Then Tày Cao Bằng
Nguồn gốc của điệu Then Tày Cao Bằng
Hát then Tày cao như
Nhiều người cho rằng, nhạc Then bắt đầu xuất hiện ở Cao Bằng vào khoảng cuối thế kỷ XV, đầu thế kỷ XVI. Lúc bấy giờ, nhà Mạc chạy lên Cao Bằng, xây thành. Trong đó có 2 vị quan tên là Đề Phùng và Đề Đặng, mê văn nghệ. Vì vậy, họ lập ra hai đội hát để phục vụ mình và cung đình. Đây được coi là nơi khởi nguồn của hát Then Tày Cao Bằng. Hiện nay, đây không chỉ là món ăn tinh thần mà còn là nét đẹp văn hóa tâm linh, tín ngưỡng không chỉ của mỗi dân tộc Tày mà còn của cả dân tộc Nùng, Thái.
Hiện nay, hát Then phổ biến nhất ở 5 tỉnh Cao Bằng, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Hà Giang, Lạng Sơn. Hát Then mỗi tỉnh có một nét riêng. Ở Cao Bằng với phong cách tha thiết thì ở Lạng Sơn là nét tươi vui, nhộn nhịp. Hát Then ở Tuyên Quang thì dồn dập, ở Hà Giang thì dồn dập nhưng ở Bắc Kạn thì như thì thầm.
Ý nghĩa của hát Then Tày Cao Bằng
Nhạc Then là một loại hình âm nhạc được hiểu là một loại hình văn hóa tín ngưỡng được người dân tộc dâng lên Ngọc Hoàng với mong muốn nhờ người giải quyết việc gia đình. Sau đó là một biến thể, đó là từ 天 (tian-tian) có nghĩa là thần. Hát then là hát với trời về tâm tư tình cảm của chủ nhân và mong cầu duyên lành trên con đường giải hạn.
Hát Then Tày Cao Bằng mang tính cộng đồng cao, gắn liền với yếu tố tâm linh. Nó đã được lưu giữ qua nhiều thế hệ bằng lời truyền miệng. Đặc biệt trong các dịp lễ tết hàng năm, người dân nơi đây hát nhạc Then nên nó trở nên rất quen thuộc với mọi người. Lâu dần tạo thành thói quen và ăn sâu vào ký ức của mỗi người dân nơi đây. Khi nói đến hát Then, bất cứ ai cũng có thể ngâm nga một cách tự nhiên các bài hát.
Hát then Tày cao như
Thông thường, trong các lễ hội như cầu an, giải hạn, mừng nhà mới, cúng gia tiên, giải hạn đều không thể thiếu những làn điệu Then quen thuộc. Bên cạnh đó, hát Then còn là nghi lễ được thực hiện đầu năm để cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và no đủ.
Điều cốt lõi làm nên một bài Then hay là giọng hát và nhạc cụ. Sự kết hợp hoàn hảo giữa giọng ca du dương, mượt mà nhưng không kém phần da diết và giọng ca nhẹ nhàng, êm ái tạo nên một giai điệu tha thiết. Điều này khiến người nghe cũng không khỏi tiếc thương cho câu chuyện làm nên linh hồn của bài hát.
Mỗi bài Then có 35 chương tùy theo nghi lễ và người biểu diễn. Mỗi chương trong bài đều đòi hỏi sự phong phú, đa dạng trong từ ngữ sử dụng. Một trong những điều làm cho âm nhạc Then trở nên đa dạng và hấp dẫn chính là khả năng gieo vần của nhạc công.
Mỗi làn điệu trong hát Then được bố cục theo nhiều đoạn khác nhau nhưng bao giờ cũng theo khuôn mẫu và thường có đoạn kết giống nhau. Hầu hết các thể loại Then đều đi theo con đường giống như khi lên thượng ngàn và lên Trời. Thường thì hàng ngàn người lưu lạc nơi khác hoặc săn bắt thú rừng để về với cha mẹ, tổ tiên và hưu dưỡng. Cuối cùng, gọi là khảm biển, vượt qua khó khăn để đến được nơi mình muốn như cổng sinh, cổng trời, Ngọc Hoàng, v.v.
Top 10 làn điệu Then Tày Cao Bằng hay nhất
Hát then Tày cao như
Trong kho tàng âm nhạc của nước ta, những làn điệu Then Tày Cao Bằng cũng rất phổ biến và rất được yêu thích. Đặc biệt với giai điệu tha thiết đặc trưng của dòng nhạc Then Tày Cao Bằng được nhiều người yêu thích. Hiện nay có rất nhiều bài Then hay nhưng hãy cùng điểm lại top 10 bài Then hay nhất dưới đây:
- Bài hát không xa
Thơ: Hồ Chí Minh, nhạc: Hoa Cương - Sự nghiệp vĩ đại Hồ Chí Minh
Lời: Nông Viết Hoan - Giọng Then trên đỉnh Đò Cao
Thơ: Lệ Chí Thành, nhạc: NSUT Kim Tuệ - Hoa dại quê tôi
Sáng tác: Hoa Cương - ánh trăng ban đầu
Sáng tác: Phạm Tình - Đường về làng tôi
Sáng tác: Đàm Thanh
- Làm theo lời Bác
Thơ: Lê Chí Thành - Kỳ Yên Pao Phúc
Sưu tầm và phát triển: Nhạc sĩ Quang Anh Tuấn - Dệt
Nhạc: Bé Kha, thơ: Đoàn Lư - Cao Bằng ngày mới
Sáng tác: Nhạc sĩ Bảo Chung
phần kết
Trên đây là những nét đặc sắc của hát Then Tày Cao Bằng và top 10 làn điệu hay nhất của thể loại văn hóa tín ngưỡng này. Nếu bạn chưa từng đến Cao Bằng và nghe nhạc Then, bạn có thể thử nghe qua internet. Chắc chắn một điều rằng bạn sẽ mê mẩn điệu Then Tày Cao Bằng ngay từ lần nghe đầu tiên.
Gửi bởi: Trần Huyền
Keyword: 10 bài hát càng cao càng hay
