Văn bản Cốm Vòng sẽ giúp người đọc hiểu hơn về một đặc sản của Hà Nội – cốm. Hiện nay, học sinh thường chuẩn bị bài trước ở nhà để có thể tiếp thu kiến thức của môn Ngữ văn lớp 7 ở trên lớp một cách nhanh chóng hiệu quả. Chính vì vậy, chúng tôi muốn giới thiệu tài liệu Soạn văn 7: Cốm Vòng, thuộc sách Chân trời sáng tạo, tập 1. Mời tham khảo nội dung chi tiết dưới đây.
1. Chuẩn bị đọc:
Câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em đã từng ăn cốm chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về mùi vị của cốm.
Lời giải chi tiết:
– Em đã từng ăn cốm. Mùi của cốm thường có đặc điểm thơm ngon, tươi mới và nhộn nhưng vẫn có mùi đất đai tự nhiên. Một số người có thể cảm nhận được mùi dừa nếu cốm được nấu bằng nước cốt dừa. Mùi của cốm cũng có thể thay đổi tùy theo cách nấu, loại cốm và cách tiếp xúc với các nguyên liệu khác.
Câu 2 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Dựa vào nhan đề, em hãy dự đoán nội dung của văn bản
Đọc nhan đề và dự đoán nội dung
Lời giải chi tiết:
Dựa vào nhan đề, em có thể dự đoán rằng nội dung của văn bản có thể liên quan đến việc giới thiệu về cốm làng Vòng, cách nấu cốm hoặc về nơi sản xuất ra cốm Vòng.
2. Trải nghiệm cùng văn bản:
Câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em hình dung thế nào về hình ảnh cô gái làng Vòng được tác giả miêu tả trong đoạn này?
Phương ph
Đọc kĩ văn bản từ “Đó là những cô gái” đến “có tiếng là sành ăn”
Lời giải chi tiết:
Em hình dung về hình ảnh cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán được tác giả miêu tả là những cô gái mộc mạc, ưa nhìn, “đầu trùm nón lá”.
Câu 2 (trang 80, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Để làm ra sản phẩm cốm, cần bao nhiêu công đoạn?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản từ “Người ta lấy mạ giã ra” đến “mùa xuân tươi tốt”
Lời giải chi tiết:
Để làm ra sản phẩm cốm, cần 6 công đoạn:
1. Ngắt lúa
2. Tuốt lúa
3. Đảo trong nồi rang
4. Xay, giã thóc
5. Sàng thóc
6. Hồ
3. Suy ngẫm và phản hồi:
Câu 1 (trang 80, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trong các đoạn văn sau:
Vì thế, ăn miếng cốm cho ra miếng cốm, người ta cũng cần phải tỏ ra một chút gì thanh lịch cao quý; phải biết tiếc từng hạt rơi, hạt vãi, và nhất là phải ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một, chứ không được phũ phàng
Ta vừa nhai nhỏ nhẹ, vừ ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch và ta sẽ thấy rằng ăn một miếng cốm vào miệng là ta nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng. Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
Đó là tình cảm, cảm xúc như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc các đoạn văn và tìm từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả từ đó cho biết đó là tình cảm, cảm xúc như thế nào
Lời giải chi tiết:
– Từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả là: Cho ra; thanh lịch; biết tiếc từng hạt rơi, hạt vãi; phải ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một, chứ không được phũ phàng; nhai nhỏ nhẹ; ngẫm nghĩ; tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng. Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
=> Từ đó, ta thấy tình cảm, cảm xúc của tác giả là: tình cảm yêu mến, trân trọng, nâng niu từng hạt cốm; sự am hiểu, quý trọng, lưu giữ từng hương thơm của cốm
Câu 2 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Tìm một số chi tiết thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo vật trong văn bản và nêu tác dụng của chúng
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm các chi tiết sau đó nêu tác dụng
Lời giải chi tiết:
– Một số chi tiết thể hiện sự hoà hợp trong cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, cảnh vật trong
+ Một ngày đầu tháng Tám, đi qua những vùng trồng lúa ấy, ta sẽ thấy thoang thoảng mùi lúa chín xen lẫn với mùi lúa, mùi thơm của quê hương khiến tâm hồn ta nhẹ nhàng và đôi lúc. .. phơi phới.
+ Ta vừa nhai chầm chậm, vừa nghĩ về tính chất thơm của cốm phảng phất mùi lúa non, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu với khí trời trong lành và ta sẽ thấy rằng cho một miếng cốm vô mồm là ta nuốt trọn mùi cốm của những cánh đồng quê của cha ông mình vào miệng.
– Tác dụng: Cảm xúc, suy nghĩ của tác giả bộc lộ chân thực, sống động, dường như hoà hợp với hương thơm mát thuần khiết của thiên nhiên, với vẻ đẹp bình dị mà thơ mộng của trời đất, gây cho người đọc cảm xúc khó phai
Câu 3 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Đọc văn bản, em cảm nhận được điều gì về tâm hồn của nhà văn Vũ Bằng?
Phương pháp giải:
Dựa vào kiến thức văn bản, nêu cảm nhận của bản thân về tâm hồn nhà văn Vũ Bằng
Lời giải chi tiết:
Ông nhìn “cốm” giống như một thức quà quen thuộc, vừa như một món quà thiên nhiên hun đúc, ban tặng cho con người, và đến lượt con người cũng bằng sức
Qua quá trình đọc tác phẩm, em thấy tâm hồn của nhà thơ Vũ Bằng là một tâm hồn tinh tế, đằm thắm, tha thiết, ông có một tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước sâu nặng, biết quý trọng và nâng niu món ăn mộc mạc, giản dị của người dân Việt Nam
Câu 4 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Xác định chủ đề của văn bản. Dựa vào đâu em xác định như vậy?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, xác định chủ đề và nêu lý do
Lời giải chi tiết:
– Chủ đề của văn bản: tình cảm yêu quý, trân trọng của tác giả đối với cốm và đối với văn háo của dân tộc cũng như cách sống đẹp, giàu văn hóa của người Hà Nội
– Căn cứ xác định dựa vào các từ ngữ, hình ảnh tác giả sử dụng để miêu tả cốm, những từ biểu cảm thể hiện trực tiếp tình cảm yêu quý, nâng niu, trân trọng của tác giả đối với cốm
Câu 5 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em hãy chỉ ra một số đặc điểm của tùy bút được thể hiện qua văn bản
Phương pháp giải:
Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn, chỉ ra những đặc điểm của tùy bút thể hiện trong văn bản
Lời giải chi tiết:
– Chất trữ tình: Cốm Vòng thể hiện tình cảm yêu mến, say đắm, trân trọng của tác giả với nét đặc sắc của cốm, nền văn hoá ẩm thực. Những tình cảm ấy được thể hiện gián tiếp thông qua
– Cái tôi của người nghệ sĩ: hiện ra rõ nét trong tình cảm, tâm trạng, suy nghĩ của tác giả
– Ngôn ngữ: giản dị, sinh động, mang hơi thở cuộc sống, giàu cảm xúc và chất thơ
Câu 6 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
“Ờ mà thật vậy, sao cứ phải là lá sen mới gói được cốm? Mà sao cứ phải là rơm tươi của cây lúa mới đem buộc được gói cốm?”. Hãy viết từ 3 đến 5 câu trình bày cách lí giải của em về câu hỏi trên
Phương pháp giải:
Nêu suy nghĩ của em
Lời giải chi tiết:
Hai câu hỏi trên là một sự khẳng định nhằm chứng minh vai trò quan trọng trong của lá sen và rơm tươi đối với quá trình đóng gói cốm. Dường như tác giả đã biết tìm câu trả lời cho hai câu hỏi trên. Chỉ có sử dụng lá sen thì hương vị của cốm mới có thể lưu giữ được một cách toàn vẹn nhất. Bọc trong lá sen là những hạt cốm thơm ngon, mềm mịn, bên ngoài được quấn bởi những sợi rơm tươi ở cây lúa tạo nên một sự dân dã, giản dị, mộc mạc mà không kém phần vững chắc. Chính vì thế, lá sen và rơm chính là hai nguyên liệu quan trọng trong việc gìn giữ vẻ đẹp nguyên thuỷ nhất của cốm, không gì có thể thay thế được.
4. Đọc hiểu tác phẩm:
4.1. Tìm hiểu chung:
* Xuất xứ
– Thuộc chương 8 trong Miếng ngon Hà Nội (1952)
– Vài nét về tác phẩm Miếng ngon Hà Nội: là một tác phẩm bút ký tập trung giới thiệu mười lăm món ăn đặc sản của Hà Nội cũng như cảm nhận, tâm tình và kỷ niệm của tác giả với Hà Nội thông qua các món ăn.
* Bố cục
– Phần 1 (từ đầu đến “sản xuất được cốm quý”): Giới thiệu về đặc sản cốm Vòng và truyền thống làm cốm của người làng Vòng
– Phần 2 (tiếp đến “tinh khiết và thơm tho lạ lùng”): Mô tả nguyên liệu và các công đoạn chế biến công phu để ra được sản phẩm cốm Vòng
– Phần 3 (còn lại): Những suy tư, cảm nhận của tác giả về cốm, từ đó nhấn mạnh sự trân trọng, nâng niu cốm chính là trân trọng nâng niu công sức của đất trời, của con người.
* Thể loại: tùy bút
* Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm
4.2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
– Giá trị nội dung: Qua văn bản, ta thấy tâm hồn của nhà thơ Vũ Bằng là một tâm hồn tinh tế, bay bổng, thiết tha, ông có một tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước sâu sắc, sự trân trọng và nâng niu món ăn dân dã, bình dị của người dân Việt Nam
– Giá trị nghệ thuật:
+ Ngôn ngữ giàu cảm xúc
+ Lối viết hấp dẫn, thú vị
+ Cách triển khai ý kiến, lí lẽ mạch lạc, rõ ràng
