Có thể khi nhắc ẩm thực Ý thường tất cả mọi người dù đã đến Ý hay chưa, biết về Ý nhiều hay ít đều liên tưởng ngay đến món bánh pizza Ý trứ danh cùng món mì Ý thơm ngon nổi tiếng. Thực chất, đằng sau hai món ăn này, ẩm thực Ý là một quyển sách khá dày mà người đọc có thể đọc miệt mài và đọc mãi.
Trong bất kỳ một tour du lịch Ý nào, du khách thế giới luôn được khám phá và biết nhiều hơn gấp bội so với những gì họ hình dung. Nếu như điểm tham quan là Rome, đến thăm Rome rồi du khách có thể khám phá ra hàng vạn điều lý thú nằm trong chữ Rome ấy. Khám phá ẩm thực Ý cũng vậy, đằng sau món pizza và món mì Ý rất đỗi phổ biến ngày nay, là một hành trình khá dài theo dòng lịch sử mà ẩm thực Ý chất chứa từ xưa – từ những năm của thế kỷ thứ 4 trước công nguyên. Được đánh giá là nền ẩm thực vĩ đại, ẩm thực Ý như một kho tàng tư liệu quý giá không chỉ trong nghệ thuật ẩm thực Châu Âu mà còn của nghệ thuật ẩm thực thế giới. Để dễ hình dung về nền ẩm thực rất rộng lớn, người ta chia ẩm thực Ý thành các vùng miền khác nhau như ẩm thực miền nam Ý, ẩm thực bắc Ý, ẩm thực trung Ý và ẩm thực Sicily.
Mì Spaghetti nổi tiếng
Để biết thêm rõ ràng hơn nữa, người ta còn chia thành từng khu vực ẩm thực nhỏ hơn như ẩm thực vùng Friuli Venezia Giulia, ẩm thực vùng Veneto, ẩm thực vùng Trentino South Tyrol, ẩm thực vùng Lombardy, ẩm thực vùng Valle d’ Aosta, ẩm thực ùng Piedmont, ẩm thực vùng Liguria, ẩm thực vùng Emilia Romagna, ẩm thực vùng Tuscany, ẩm thực vùng Umbria, ẩm thực vùng Marche, ẩm thực vùng Lazio, ẩm thực vùng Abruzzo & Molise, ẩm thực vùng Campania, ẩm thực vùng Apulia, ẩm thực vùng Basilicata, ẩm thực vùng Calabria, ẩm thực vùng Sicily và ẩm thực vùng Sardinia. Các vùng ẩm thực Ý có đặc trưng riêng của mình, dựa vào những nguồn nguyên liệu tự nhiên mà mỗi vùng có được. Người Ý chú trọng ở hương vị tự nhiên, sự đơn giản thuần khiết trong món ăn và sau cùng mới là nghệ thuật chế biến nhưng cách chế biến cũng đơn giản – được xem như là nguyên tắc chung. Một số vùng của Ý có ảnh hưởng ít nhiều từ những nền ẩm thực nước ngoài như ẩm thực Pháp, ẩm thực Áo, nhưng điều này không làm mất đi vị tinh tế của Ý mà còn góp phần làm cho ẩm thực Ý càng thêm giàu có và đa dạng hơn.
Không chỉ thế, người ta còn tập hợp những món ăn tiêu biểu và đặc sản điển hình, để những người yêu ẩm thực Ý dễ dàng tiếp cận nhất với nền ẩm thực giàu có phong phú của đất nước này hơn. Trong những món ăn điển hình này, ngoài pizza Ý và mì Ý đại diện cho thể loại pasta Ý, hãy còn những món ăn nổi bật khác như cơm Risotto – món cơm Ý có xuất xứ từ bắc Ý, cơm viên chiên Arancini – đại diện của ẩm thực miền nam Ý, món Polenta cũng có xuất xứ từ bắc Ý – cháo ngô hoặc bánh ngô dùng chung với thịt nai hay heo rừng, món kem Galeto đa dạng hương vị, món bánh Tiramisu đại diện tiêu biểu cho các loại bánh ngọt Ý cũng như các món tráng miệng Ý cực kỳ đa dạng, pho mát Ý với gần 1000 loại trong đó có phô mai Parmigiano nổi tiếng và xúc xích Ý có đến trên 400 loại khác nhau trên toàn nước Ý. Ngoài những món ăn rất điển hình này, thực khách còn có thể tìm thấy những món ăn đặc sản khác như Gnocchi alla romana – một loại bánh bao theo phong cách La Mã, món Bagna caoda – sốt cá cơm nóng dùng chung với rau và bánh mì, món bánh Panettone – dùng nhiều trong dịp Giáng Sinh và sốt Pesto. Nhắc đến ẩm thực Ý mà không đề cập đến bánh mì Ý có lẽ cũng sẽ là một thiếu sót, bởi Ý cũng sở đến vài chục loại bánh mì điển hình ngon tuyệt của các vùng miền khác nhau như bánh mì Cecina, bánh mì Ciabatta, bánh mì Colomba Pasquale, Coppia Ferrarese IGP, Farinata, Farro della Garfagnana IGP, Focaccia, Fragguno, Grissini, Pandoro, Pane Carasau, Pane Casareccio di Genzano IGP, Pane di Altamura DOP, Pannetone, Penia, Piadina và Taralli.
Về thức uống, nước Ý cũng là miền đất của những thương hiệu rượu vang nổi tiếng trên toàn thế giới. Những thương hiệu rượu vang của Ý không thể không đề cập tới là vang đỏ Chianti, vang đỏ Brunello, vang đỏ VinoNobile di Motepulciano – 3 thương hiệu này đều có xuất xứ từ vùng Tuscany. Các thương hiệu vang đỏ của Ý phổ biến còn có Barolo, Barbaresco, Moscato d’Asti, Asti của vùng Piedmont. Vang trắng của Ý có vang Soave của Veneto; vang trắng Pinot Grigio của bắc Ý; vang Barbera có ở Piedmont lẫn Lombardy,…Người Ý có thói quen là dùng vang đỏ khi thưởng thức các món ăn chế biến từ thịt và dùng vang trắng khi dùng các món cá – điều này đã trở thành một quy tắc trong ẩm thực của người Ý. Tuy nhiên thực khách cũng không nên lấy làm ngạc nhiên, khi có sự phục vụ ngược quy tắc này trên bàn ăn của mình khi đến Ý, bởi đất nước này cũng có những loại vang đặc biệt phục vụ chung cùng những món ăn đặc biệt một cách phù hợp. Ví như một số món thịt được dùng chung với một vài loại vang trắng mạnh của vùng Tuscany hoặc Sicilia, hoặc một số món cá dùng được với vang đỏ Pinot Noir Alto Adige. Sự kết hợp này sẽ làm tăng thêm hương vị tinh tế cho món ăn. Ngoài rượu vang, Ý còn có những loại rượu trái cây nhẹ hơn, phục vụ khá phổ biến sau bữa ăn để kích thích tiêu hóa hoặc dùng thông thường như một loại nước giải khát, cocktail. Dòng thức uống này có 2 loại phổ biến là Limoncello pha từ rượu, vỏ chanh, đường để lạnh trước khi uống và Grappa có hương vị khá độc đáo được chưng cất từ vỏ nho. Thức uống của Ý để lại thiện cảm với du khách không chỉ từ những thương hiệu rượu nổi tiếng, mà còn gây chú ý trên toàn thế giới với các hương vị và cách uống cà phê rất đặc trưng. Có đến hàng 100 loại cà phê để phục vụ những người yêu thích loại thức uống này trên cả nước Ý. Cà phê phổ biến ở Ý là cà phê Expresso thường dùng sau bữa ăn, cà phê mạnh hơn là cà phê Ristretto, nhẹ hơn có cà phê Lungo và cà phê Americano. Về loại cà phê sữa, Ý nổi tiếng với Cappuchino, cà phê latte có lượng cà phê rất ít chủ yếu là sữa nóng, cà phê Latte Macchiato và cà phê freddo – cà phê đá dùng phổ biến trong mùa hè với cà phê freddo shakerato hay cappuchino freddo và nhiều loại khác.
Điểm qua những nét đặc trưng ẩm thực Ý như trên cho thấy, kinh nghiệm du lịch Ý chắc chắn phải được lưu ý ngay cả khi du khách mới chỉ có ý tưởng đi du lịch ở đất nước này. Với sự giàu có về văn hóa nói chung và ẩm thực nói riêng, nước Ý sẽ khiến bất kỳ du khách nào cũng lâm vào tình cảnh bối rối và luyến tiếc, khi không lựa chọn kỹ và chuẩn bị chu đáo cho mình thông tin chi tiết và những yếu tố đặc trưng nhất nơi mảnh đất tuyệt vời này.
