1. Dàn ý Vẻ đẹp tâm hồn của Bác qua bài thơ Ngắm trăng:
I. Mở đầu: Giới thiệu tổng quan.
II. Nội dung chính
Tổng quan về hoàn cảnh của Bác trong bài thơ: Bác bị giam cầm trong tù, trải qua những khó khăn về vật chất và tinh thần,…
Vẻ đẹp tâm hồn của Bác và tầm quan trọng của nó
Tâm hồn giàu chất nghệ sĩ, nhạy cảm và yêu thiên nhiên một cách mãnh liệt:
+ Tình yêu với thiên nhiên: Trong trái tim Bác luôn cháy đỏ tình yêu với cái đẹp, bởi Bác là một nhà thơ, một nghệ sĩ biết trân trọng và tạo ra cái đẹp. Vẻ đẹp của ánh trăng trong đêm đã khiến Bác bất ngờ và lắng đọng.’
+ Trước vẻ đẹp của ánh trăng, tâm hồn Bác đã trở nên rực rỡ hơn và trở thành một thi sĩ có sự hòa quyện, đồng cảm đặc biệt với trăng
Tâm hồn nghệ sĩ của Bác thể hiện qua thái độ ung dung tự tại, lạc quan cách mạng và khao khát tự do cháy bỏng.
+ Vượt lên trên mọi khó khăn, sự giam cầm, và sự tra tấn trong tù, Bác không bao giờ mất đi sự lạc quan, ngược lại, Bác luôn tự do, bình thản, và hướng tới vẻ đẹp của ánh trăng.+ Dù bị giam trong tù, tinh thần tự do mãnh liệt của Bác không bị kiềm hãm, Bác đã vượt qua tình cảnh tù đày bằng những bài thơ.
=> Bản lĩnh và sự kiên cường của người chiến sĩ hiện hữu trong Bác. Điều đó bắt nguồn từ tình yêu sâu đậm đối với đất nước và nhân dân.
=> Vẻ đẹp tâm hồn của Bác là sự kết hợp hài hòa giữa con người chiến sĩ và con người thi sĩ.
Tầm quan trọng của vấn đề
+ Bài thơ giúp ta hiểu rõ hơn về sự chịu đựng, sức mạnh tinh thần và ý chí kiên cường của con người trong môi trường khắc nghiệt như tù đày.
+ Nó cũng mang đến cho chúng ta sự nhìn nhận đúng đắn về vẻ đẹp của tâm hồn và khả năng vượt qua mọi khó khăn bằng nghệ thuật.
III. Kết luận: Tổng kết bài văn.
2. Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của Bác qua bài thơ Ngắm trăng:
Hồ Chí Minh là một lãnh tụ cách mạng, nhà văn, nhà thơ lớn của Việt Nam. Thơ Hồ Chí Minh thể hiện tình yêu đời, thiên nhiên và quê hương, mang đậm màu sắc cổ điển và hiện đại. “Ngắm trăng” là bài thơ số 20 trong tập “Nhật kí trong tù”. Bài thơ này mở ra thế giới tâm hồn và tình cảm phong phú của Bác trong hoàn cảnh tối tăm gian khổ của ngục tù.
Tháng 8 năm 1942, Hồ Chí Minh từ Pác Bó đi Trung Quốc để tìm sự viện trợ cho cách mạng Việt Nam. Tuy nhiên, Bác bị bắt giam vô cớ và đày đọa trong hơn một năm. Tập thơ “Nhật kí trong tù” giúp giải khuây và thể hiện tâm hồn của Bác – lạc quan, ung dung, và yêu thương con người và thiên nhiên. Bài thơ “Ngắm trăng” được Bác viết trong ngục tù, nhưng qua ánh trăng đêm, Bác đã thoát khỏi xiềng xích và tìm đến thiên nhiên tự do.
Bài thơ “Ngắm trăng” là minh chứng cho tâm thế của Bác: “Thân thể ở trong lao/ Tinh thần ở ngoài lao”.
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Dịch thơ:
Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Điệp từ “vô” (không) được nhắc lại hai lần để nhấn mạnh đến sự thiếu thốn: không rượu, không hoa. Câu hỏi “nại nhược hà?” (như thế nào) thể hiện sự băn khoăn của người nghệ sĩ trước “cảnh đẹp” thiếu rượu và trăng. Sự tiếc nuối là biểu hiện của tấm lòng yêu thiên nhiên, khát khao đằm mình cùng ánh trăng. Câu thơ cho thấy tâm hồn nghệ sĩ và bản lĩnh của người cộng sản. Bác mở lòng đón nhận vẻ đẹp thiên nhiên, ánh trăng dù trong ngục tù. Lời thơ thể hiện tâm hồn cao cả, yêu cái đẹp vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn của người tù Hồ Chí Minh.
Khi đứng trước cảnh đẹp mà thiếu thốn, Bác đã tìm cách giải quyết bằng tấm lòng, tình yêu với trăng. Đây là cách ứng xử đầy ý nghĩa, lãng mạn, mơ mộng:
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
Quả là một cuộc kỳ duyên hội ngộ tuyệt vời! Bất chấp không gian xung quanh, với sự hiện diện của chiếc “song sắt” chắn ngang trước mặt, người và trăng, trăng và người vẫn không ngừng hướng về nhau với tấm lòng tri kỉ đáng kinh ngạc. Người chiêm ngưỡng vẻ đẹp tuyệt vời của trăng khi nhìn ra ngoài hàng rào, trong khi trăng vượt qua rào cản để đến bên người. Không gian trong những khoảnh khắc giao hòa mãnh liệt và nồng nàn này trở nên hoàn toàn yên tĩnh, tạo nên một sự kết nối đặc biệt giữa người và trăng. Câu thơ cuối cùng đã làm cho vầng trăng trở nên sống động hơn bao giờ hết, với tâm hồn sâu sắc, ánh mắt biết cảm nhận và hình dạng cụ thể, cùng với khả năng đồng cảm và chia sẻ, trở thành người tri kỉ và bạn thân không thể thiếu trong cuộc sống của người tù. Đây thực sự là một khoảnh khắc lãng mạn, tràn đầy chất thơ và sức sống, ánh trăng đã xóa bỏ mọi gian truân trong ngục tù tăm tối, làm cho hồn người trở nên trong trẻo và thanh bạch hơn. Câu thơ này tạo nên một bức tranh đêm với cảnh người tù thưởng thức vẻ đẹp tuyệt vời của trăng, mang đến niềm vui và sự giao cảm đặc biệt giữa người và trăng, đánh thức những cung bậc cảm xúc sâu thẳm trong lòng người.
“Ngắm trăng” là một bài thơ đặc biệt, mang đậm màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại. Màu sắc cổ điển được thể hiện ở đề tài (Vọng nguyệt), thi liệu (rượu, hoa, trăng), thể thơ tứ tuyệt, cấu trúc đăng đối (hai câu cuối). Đây là những yếu tố truyền thống và quen thuộc trong thơ cổ điển. Tuy nhiên, bài thơ cũng không quên thể hiện vẻ đẹp hiện đại, thể hiện ở tâm hồn lạc quan, luôn ngập tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống và bản lĩnh phi thường luôn hướng về ánh sáng của người chiến sĩ cộng sản.
Bài thơ “Ngắm trăng” được viết theo thể tứ tuyệt, chỉ có 28 chữ cái rất ngắn gọn, cô đúc nhưng đã khắc họa thành công một bức chân dung tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản: yêu thiên nhiên với tinh thần lạc quan, mạnh mẽ, vượt lên trên hoàn cảnh tù đầy khắc nghiệt. Bài thơ này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một bản lĩnh nghị lực phi thường của người chiến sĩ vĩ đại – Hồ Chí Minh. Chất thép trong bài thơ không chỉ là một biểu tượng, mà còn là sự tượng trưng cho sự kiên cường, sự bất khuất và sự vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống.
Bài thơ “Ngắm trăng” không chỉ đơn thuần là một tác phẩm văn học, mà còn là một tác phẩm mang tính chất lịch sử và chính trị. Nó là một lời ca ngợi, một sự tôn vinh đối với những người chiến sĩ cộng sản, những người đã hy sinh và đấu tranh vì sự nghiệp cách mạng. Bài thơ này đã truyền đạt một thông điệp cổ điển và đồng thời thể hiện sự kết hợp giữa tinh thần cổ điển và hiện đại, tạo nên một tác phẩm vừa đậm chất truyền thống vừa phản ánh thực tế hiện đại. Nó là một trong những tác phẩm văn học quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam và là một phần không thể thiếu trong tư duy và tri thức của người Việt Nam.
3. Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của Bác qua bài thơ Ngắm trăng chọn lọc:
Bài thơ này mang lại cho chúng ta một cuộc vượt ngục tinh thần đầy kỳ thú, và điều đó là nhờ lòng yêu trăng tha thiết cùng với bản lĩnh thép của người cộng sản. Sự hòa quyện giữa chất tình và chất thép, cùng với nghệ thuật đối ý và nhân hóa, đã tạo nên một vẻ đẹp độc đáo cho bài thơ này.
Bài thơ “Ngắm trăng” bắt đầu bằng sự bối rối của một người tù – một thi sĩ đứng trước cảnh trăng đẹp. Điều này là đặc biệt vì đây là lần đầu tiên ngắm trăng trong tù. Trong tù, không có rượu và không có hoa, điều này là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, người tù vẫn nhắc đến điều này hai lần với từ “vô” (không) như một lời xin lỗi đối với trăng – người bạn tri âm, tri kỉ. Điều này thể hiện sự bối rối tinh tế của một nghệ sĩ. Chỉ những nghệ sĩ chân chính mới có thể yêu thương sâu sắc và cảm nhận tinh tế trước vẻ đẹp của thiên nhiên.
Bài thơ cũng mang đến cho chúng ta sự nhìn nhận về cuộc sống trong nhà tù và cả sự băn khoăn nghệ sĩ đối diện với hiện thực trơ trụi đó. Tuy nhiên, ngay cả trong bối cảnh khắc nghiệt đó, bản lĩnh vững vàng của người tù vẫn được bộc lộ. Họ bất chấp và vượt lên hoàn cảnh thực tại để giữ nguyên vẹn tâm hồn nhạy cảm và luôn biết yêu quý, rung động trước cái đẹp thiên nhiên và cuộc sống.
Sau những phút băn khoăn, sự bối rối, chúng ta được chứng kiến một phút giao cảm tuyệt đẹp giữa người và trăng, thi nhân và bạn tâm tình. Đây là một mối giao hòa thầm lặng mà tha thiết, sâu lắng. Chẳng có gì, chỉ có tấm lòng đôi bạn tâm giao thu vào một chữ khán (ngắm). Hai câu thơ cũng sử dụng phép đối trong luật thơ Đường, nhân hướng – nguyệt tòng; minh nguyệt – thi gia (câu trên và câu dưới). Việc sử dụng phép đối này là để thể hiện sự quấn quýt, tâm giao giữa người và trăng. Cấu trúc và hình thức của câu thơ cũng làm rõ cảnh ngắm trăng trong tù: hai câu đầu là người và trăng, chen vào giữa sừng sững những chiếc chấn song sắt của nhà tù ngăn cách thô bạo. Tuy nhiên, bất chấp sự ngăn cách đó, người vẫn đến với trăng, vẫn say đắm ngắm trăng và trăng cũng đến với người, say sưa ngắm người. Câu thơ còn sử dụng phép đối thơ Đường: song – song, khán – khán. Hai chữ song – song như một bức tường nhà tù, nhưng ngay lập tức đã có khán – khán chọi lại. Điều này thể hiện chiến thắng của tình người, lòng yêu thiên nhiên và yêu trăng tha thiết của Bác Hồ. Phút giao cảm thăng hoa kì diệu đã xảy ra. Hình như ngục tù, cái chấn song sắt lạnh lùng và ghê tởm, phút chốc biến mất. Chỉ còn lại thi nhân và vầng trăng tri âm. Mặc dù hoàn cảnh là trói buộc, giam cầm, nhưng sức sống con người là vô hạn. Và trong tù ngục, với Hồ Chí Minh, hướng đến trăng sáng (minh nguyệt) chính là hướng tới tự do – khao khát cháy bỏng của Người.
Với bài thơ này, chúng ta cũng được nhìn nhận về sự băn khoăn và bối rối của nghệ sĩ đối diện với hiện thực trơ trụi của nhà tù. Tuy nhiên, ngay cả trong hoàn cảnh khắc nghiệt đó, lòng bản lĩnh vững vàng của người tù vẫn được bộc lộ. Họ bất chấp và vượt lên hoàn cảnh thực tại để giữ nguyên vẹn tâm hồn nhạy cảm và luôn biết yêu quý, rung động trước cái đẹp thiên nhiên và cuộc sống.
Ngày dài ngâm ngợi cho khuây,
Vừa ngâm vừa đợi đến ngày tự do….
