1. Bộ đề đọc hiểu Ai đã đặt tên cho dòng sông có đáp án:
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình mong đợi mới đến đánh thức người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại. Nhưng ngay từ đầu vừa ra khỏi vùng núi, sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng giữa khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó. Từ ngã ba Tuần, sông Hương theo hướng nam bắc qua điện Hòn Chén; vấp Ngọc Trản, nó chuyển hướng sang tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế. Từ Tuần về đây, sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản để sắc nước trở nên xanh thẳm, và từ đó nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách, với những điểm cao đột ngột như Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo mà từ đó, người ta luôn luôn nhìn thấy dòng sông mềm như tấm lụa, với những chiếc thuyền xuôi ngược chỉ bé vừa bằng con thoi. Những ngọn đồi này tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” như người Huế thường miêu tả. Giữa đám quần sơn lô xô ấy, là giấc ngủ nghìn năm của những vua chúa được phong kín trong lòng những rừng thông u tịch và niềm kiêu hãnh âm u của những lăng tẩm đồ sộ tỏa lan khắp cả một vùng thượng lưu “Bốn bề núi phủ mây phong – Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng Vạn Niên”. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như cổ thi, kéo dài mãi đến lúc mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà…
(Trích Ai đã đặt tên cho dòng sông – Hoàng Phủ Ngọc Tường – Ngữ văn 12, tập một)
Câu 1. Đoạn trích trên trích từ tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông? Vài nét về thể loại tuỳ bút.
Câu 2. Sưu tầm một số đoạn trích văn học khác có sự xuất hiện của hình ảnh sông Hương ở Huế.
Câu 3. Nêu chủ đề của đoạn văn.
Câu 4. Xác định phương thức biểu đạt chủ yếu được sử dụng trong đoạn văn.
Câu 5. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: Người tình mong đợi mấy thế kỷ đã đến đánh thức người đẹp say ngủ giữa cánh đồng đầy hoa dại..
Câu 6. Tìm và nêu hiệu quả nghệ thuật của các động từ miêu tả dòng chảy của sông Hương.
Câu 7. Chỉ ra hiệu quả nghệ thuật của phép so sánh trong các hình ảnh sau: dòng sông mềm như dải lụa, có những con thuyền xuôi ngược chỉ nhỏ như con thoi; Đó là vẻ đẹp đáng suy ngẫm nhất của sông Hương, như một triết lý, như một bài thơ cổ, kéo dài cho đến khi mặt nước phẳng lặng nhìn tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga bên kia, giữa những làng quê miền trung du. tiếng gà.
Câu 8. Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp của sông Hương qua đoạn văn.
Câu 9. Tác giả có tình cảm, thái độ gì đối với sông Hương và xứ Huế?
GỢI Ý TRẢ LỜI
Câu 1:
- Đoạn trích được trích từ tùy bút “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.
- Thể loại tùy bút:
- Là một thể loại văn học kết hợp giữa tự sự, miêu tả và trữ tình.
- Tác giả thường bày tỏ quan điểm, cảm xúc cá nhân về một vấn đề, sự vật, hiện tượng.
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, có tính chất chủ quan.
- Thường sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ…
Câu 2:
Một số đoạn trích văn học khác có sự xuất hiện của hình tượng sông Hương ở xứ Huế là: Tìm hiểu sông Hương (Buổi sáng qua sông Hương – Cao Bá Quát), Chơi xứ Huế (Tản Đà), Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử), Cô gái sông Hương (Tố Hữu)…
Câu 3:
Chủ đề của đoạn trích là: Vẻ đẹp của sông Hương đoạn chảy qua vùng đồng bằng và vùng ven thành phố Huế. Miêu tả vẻ đẹp trữ tình, lãng mạn của sông Hương đoạn giữa, nơi sông Hương uốn lượn, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và đậm chất văn hóa.
Câu 4:
Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích là: Miêu tả kết hợp biểu cảm (tả dòng chảy của sông Hương khi chảy qua vùng đồng bằng và vùng ven thành phố).
Câu 5:
- Biện pháp tu từ: Nhân hóa, so sánh.
- Tác dụng:
- Nhân hóa: Biến sông Hương thành một người đẹp đang say ngủ, tạo nên hình ảnh thơ mộng, lãng mạn.
- So sánh: So sánh dòng sông với người đẹp đang say ngủ, nhấn mạnh vẻ đẹp tĩnh lặng, chờ đợi của sông Hương trước khi gặp thành phố.
- Tác dụng chung: Tạo nên một hình ảnh sông Hương vừa uyển chuyển, vừa đầy sức sống, gợi lên sự tò mò và thích thú của người đọc.
Câu 6:
Dòng chảy của sông Hương được cụ thể hóa bằng hàng loạt từ chuyển động: ra, chuyển, vòng, ý, đi, qua, chuyển hướng, vòng, rút, ôm, đi, qua, trôi
- Hiệu quả nghệ thuật:
- Tạo nên một bức tranh sinh động về dòng chảy uyển chuyển, mềm mại của sông Hương.
- Thể hiện sự tinh tế trong cách quan sát và miêu tả của tác giả.
- Gợi lên cảm giác nhẹ nhàng, thư thái cho người đọc.
Câu 7:
- So sánh: Làm tăng sức gợi hình, gợi tả, giúp người đọc hình dung rõ nét hơn về vẻ đẹp của sông Hương.
- “Dòng sông mềm như dải lụa, có những con thuyền xuôi ngược chỉ nhỏ như con thoi”: Tạo nên một bức tranh tĩnh lặng, bình yên.
- “Đó là vẻ đẹp đáng suy ngẫm nhất của sông Hương, như một triết lý, như một bài thơ cổ”: Nhấn mạnh vẻ đẹp sâu sắc, trầm mặc của sông Hương, gợi lên những suy tư về cuộc sống, về thời gian.
Câu 8:
Đoạn sông Hương chảy qua vùng đồng bằng và vùng ven thành phố hiện lên với vẻ đẹp vừa mạnh mẽ, vừa dịu dàng, vừa cổ kính, trầm mặc đặc trưng xứ Huế. Sông Hương hiện lên qua đoạn văn như một bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp, vừa mềm mại, uyển chuyển, vừa trầm mặc, sâu lắng. Dòng sông không chỉ là một vẻ đẹp tự nhiên mà còn là một biểu tượng văn hóa, mang đậm dấu ấn lịch sử.
Câu 9:
- Đoạn trích thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó và tự hào của nhà văn trước vẻ đẹp của dòng sông quê hương.
- Tình cảm: Tác giả dành cho sông Hương và xứ Huế một tình yêu sâu sắc, một sự trân trọng và tự hào.
- Thái độ: Thái độ ngưỡng mộ, tôn kính trước vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Huế.
2. Bộ đề đọc hiểu Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường:
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất. Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng. Giữa dòng Trường Sơn, sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại. Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Nhưng chính rừng già nơi đây, với cấu trúc đặc biệt có thể lí giải được về mặt khoa học, đã chế ngự sức mạnh bản năng ở người con gái của mình để khi ra khỏi rừng, sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở. Nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành của nó, tôi nghĩ rằng người ta sẽ không hiểu một cách đầy đủ bản chất của sông Hương với cuộc hành trình đầy gian truân mà nó đã vượt qua, không hiểu thấu phần tâm hồn sâu thẳm của nó mà dòng sông hình như không muốn bộc lộ, đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng.
(Trích Ai đã đặt tên cho dòng sông – Hoàng Phủ Ngọc Tường – Ngữ văn 12, tập một)
Câu 1. Đoạn văn trên được trích trong tác phẩm nào? Văn bản thuộc thể loại gì?
Câu 2. Đối tượng miêu tả của đoạn văn? Đối tượng hiện lên qua văn bản như thế nào
Câu 3. Trong đoạn văn, tác giả đã sử dụng những biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó?
Câu 4. Nhân vật “tôi” xuất hiện như thế nào trong đoạn văn?
Câu 5. Sông Hương trong đoạn văn này có đặc điểm gì giống với đặc điểm của sông Đà ở thượng nguồn trong Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân?
GỢI Ý TRẢ LỜI
Câu 1. Đoạn văn trên được trích trong tác phẩm nào? Văn bản thuộc thể loại gì?
- Tác phẩm: Ai đã đặt tên cho dòng sông
- Thể loại: Bút ký
Câu 2. Đối tượng miêu tả của đoạn văn? Đối tượng hiện lên qua văn bản như thế nào?
- Đối tượng miêu tả chính: Dòng sông Hương ở thượng nguồn.
- Hình ảnh sông Hương:
- Giai đoạn đầu: Sông Hương được miêu tả như một cô gái Di-gan phóng khoáng, mạnh mẽ, đầy bản năng với cuộc sống hoang dã giữa rừng già.
- Giai đoạn sau: Khi ra khỏi rừng, sông Hương trở nên dịu dàng, trí tuệ, mang dáng vẻ của một người mẹ phù sa.
- Đặc điểm nổi bật: Sông Hương được nhân hóa, trở thành một nhân vật có tâm hồn, có quá trình trưởng thành và biến đổi.
Câu 3. Trong đoạn văn, tác giả đã sử dụng những biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó?
-
Các biện pháp tu từ:
- Nhân hóa: So sánh sông Hương với cô gái Di-gan, gọi sông Hương là người mẹ phù sa. Tác dụng: Làm cho dòng sông trở nên sinh động, gần gũi, có hồn hơn.
- Ẩn dụ: “Bản trường ca của rừng già”, “cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”. Tác dụng: Tăng sức gợi hình, gợi tả, giúp người đọc hình dung rõ nét hơn về vẻ đẹp hùng vĩ, mạnh mẽ của sông Hương.
- So sánh: “như một cô gái Di-gan”, “như một người mẹ phù sa”. Tác dụng: Làm rõ hơn những nét đặc trưng của sông Hương ở các giai đoạn khác nhau.
-
Tác dụng chung: Nhờ các biện pháp tu từ, tác giả đã tạo nên một bức tranh sinh động, giàu chất thơ về sông Hương, giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp đa dạng và sức sống mãnh liệt của dòng sông.
Câu 4. Nhân vật “tôi” xuất hiện như thế nào trong đoạn văn?
Vai trò của nhân vật “tôi”: Là người quan sát, miêu tả và bày tỏ cảm xúc trước vẻ đẹp của sông Hương.
Tầm quan trọng: Nhân vật “tôi” giúp người đọc dễ dàng đồng cảm và chia sẻ cảm xúc với tác giả, đồng thời tạo ra một không khí thân mật, gần gũi.
Câu 5. Sông Hương trong đoạn văn này có đặc điểm gì giống với đặc điểm của sông Đà ở thượng nguồn trong Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân?
- Điểm giống:
- Mạnh mẽ, hoang dã: Cả sông Hương và sông Đà ở thượng nguồn đều được miêu tả với vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ, đầy sức sống.
- Bản lĩnh gan dạ: Cả hai dòng sông đều vượt qua những khó khăn, thử thách để tạo nên vẻ đẹp riêng.
- Mang đậm chất sử thi: Cả hai dòng sông đều được miêu tả như những chiến binh dũng mãnh, đối mặt với thiên nhiên khắc nghiệt.
- Điểm khác:
-
- Tính cách: Nếu sông Đà mang vẻ đẹp dữ dội, hung bạo thì sông Hương lại mang vẻ đẹp dịu dàng, trữ tình hơn.
- Vai trò: Sông Đà chủ yếu được miêu tả qua góc nhìn của người lái đò, còn sông Hương được miêu tả như một biểu tượng văn hóa.
THAM KHẢO THÊM:
