1. Dàn ý phân tích Hai đứa trẻ
1.1. Mở bài
Thạch Lam là một trong những tác giả tiêu biểu của Tự Lực Văn Đoàn, chuyên viết truyện ngắn. Văn chương của ông giúp thanh lọc tâm hồn.
Hai Đứa Trẻ là một truyện ngắn đầy tình cảm và buồn.
1.2. Thân bài
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
Bức tranh miêu tả phong cảnh của một thị trấn nông thôn vào lúc hoàng hôn. Toàn bộ cảnh vật được nhìn thấy thông qua con mắt của nhân vật Liên. Tiếng trống, tiếng ếch và tiếng muỗi vang vọng khắp nơi. Màu sắc của bầu trời phương tây được miêu tả là đỏ như lửa cháy, và những đám mây có màu hồng như lửa than sắp tàn. Đường nét của dãy tre làng rõ rệt trên nền trời. Nhịp độ chậm nhưng giàu hình ảnh và giai điệu. Mặc dù cảnh vật là một bầu không khí buồn bã, nhưng vẫn thể hiện được sự cảm nhận tinh tế của nhân vật.
Cảnh chợ tàn:
Chợ đã tàn phai, không còn tiếng ồn ào hay người qua lại.
Chỉ còn lại rác, vỏ bưởi, thịt lợn, lá nhãn và lá mía.
Con người:
Những đứa trẻ nghèo tìm kiếm và nhặt những thứ còn sót lại ở chợ.
Mẹ con chị Tí bán nước, không có khách.
Bà cụ Thi mua rượu vào đêm tối và đi vào bóng tối.
Bác Siêu bán phở – một món quà xa xỉ.
Gia đình bác xẩm mù sống bằng ca hát và đàn của khách qua đường.
⇒ Cảnh chợ tàn và cuộc đời của những người nghèo khó: sự suy tàn, nghèo đói và sự tiêu điều tại phố huyện.
Tâm trạng của Liên:
Cảm nhận “mùi riêng” của quê hương.
Thấu hiểu nỗi buồn khi nhìn thấy cảnh ngày tàn và những cuộc đời đầy đau khổ:
Thương những đứa trẻ nghèo đói không có tiền cho chúng.
Xót thương mẹ con chị Tí, ngày mò cua bắt tép, tối dọn hàng nước chè tươi mà không kiếm được nhiều.
⇒ Tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, yêu thương con người. Đây cũng là nhân vật thể hiện tâm tư của Thạch Lam.
Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
Sự đối lập giữa “bóng tối” và “ánh sáng”
Phố huyện về đêm đen thui:
“Đường phố và ngõ con chìm trong bóng tối”.
“Tối hết con đường dẫn ra sông, đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng càng tối đen hơn”.
⇒ Bóng tối chiếm đóng mọi sinh hoạt của con người nơi phố huyện.
Ánh sáng hiếm hoi, bé nhỏ: khe sánh, quầng sáng, chấm lửa nhỏ, hột sáng…⇒ ánh sáng yếu ớt, le lói như những kiếp người nghèo khổ nơi phố huyện.
Ánh sáng và bóng tối tương phản nhau
⇒ Bóng tối bao trùm trong khi ánh sáng chỉ mong manh, nhỏ bé ⇒ kiếp người nhỏ bé sống leo lét, tàn lụi trong đêm tối của xã hội cũ.
Cuộc sống của người nghèo khổ trong bóng tối rất đơn điệu và nhàm chán với những công việc đơn điệu như dọn hàng nước, bán hàng tạp hoá, ngồi chơi đàn bầu, và hy vọng có người phu gạo, phu xe hay lính lệ ghé qua để mua đồ và uống bát chè tươi. Người nghèo khổ mong đợi một chút tươi sáng trong cuộc sống đầy khó khăn của mình. Giọng văn của tác giả Thạch Lam thể hiện cảm thương sâu sắc với những người nghèo khổ.
Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An
Liên và An đến để:
Bán hàng
Được chiêm ngưỡng chuyến tàu đêm cuối cùng của đêm khuya.
Khi đoàn tàu xuất hiện:
Liên thấy “ngọn lửa xanh biếc”.
Hai chị em nghe tiếng xe cộ và tiếng dồn dập.
Khi tàu đến:
Các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh sáng xuống đường.
Những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng.
Khi tàu rời đi vào đêm tối:
Những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
Chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng khuất sau rặng tre.
⇒ Đoàn tàu mang đến phố huyện nghèo một thế giới khác, thế giới mà Liên luôn mong ước.
1.3. Kết bài
– Khái quát những nét đặc sắc về nghệ thuật
– kết hợp hai yếu tố hiện thực và lãng mạn
2. Phân tích bài Hai đứa trẻ của Thạch Lam mẫu hay nhất:
Nhiều năm trôi qua, người đọc vẫn nhớ một nhà văn khiêm tốn, đơn giản, đại diện cho văn học hiện đại Việt Nam. Thạch Lam đã viết những tác phẩm đầy tình cảm và nhẹ nhàng, mang đến những trải nghiệm đáng nhớ như “Dưới bóng hoàng lan”, “Gió lạnh đầu mùa”, “Cô hàng xén”, và “Hai đứa trẻ”.
Truyện “Hai đứa trẻ” giúp ta cảm nhận được bức tranh thiên nhiên và đời sống con người nơi phố huyện qua mắt cô bé Liên. Từ “êm ả” và “đượm buồn” giúp tóm tắt bức tranh thiên nhiên, có tiếng trống thu không đánh lên từng hồi xa vọng, tiếng ếch kêu ran gợi tĩnh lặng miền quê, tiếng muỗi vo ve đậm tô sự nghèo nàn. Không gian mở ra bởi màu “đỏ rực” của phương Tây, màu “ánh hồng” của mây trời, màu “đen sẫm” của tre làng. Cảm giác thanh bình, êm ả, nhưng cũng có chút thê lương, ảm buồn. Truyện đưa ta vào một miền không gian nửa lạ nửa quen, nửa quê nửa tỉnh, với những xúc cảm giăng mắc nhẹ nhàng.
Chợ ở nông thôn được mở rộng giống như một phiên chợ tàn. Sau khi mọi người đi về, không còn tiếng ồn ào nữa. Trên mặt đất chỉ còn lại rác, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía. Phiên chợ buổi chiều vắng vẻ hơn, không còn sự náo nhiệt, tăng thêm sự lụi tàn.
Trong cảnh hoàng tàn của buổi chiều, phiên chợ tàn là nơi kiếp người tàn cảnh. Thạch Lam quan tâm đến những kiếp người bé mọn vô danh, sống lụi tàn trong xã hội đen tối.
Thạch Lam miêu tả về những phận người nghèo khó tại phố huyện, những người sống lê lết từng ngày với những công việc đơn giản để kiếm sống. Hai chị em Liên và An, mặc dù tuổi còn trẻ, đã phải lo toan cho cuộc sống gia đình bằng cách trông coi hàng giúp mẹ. Cuộc sống của họ đầy khó khăn, đầy bóng tối, và thường xuyên bị giới hạn bởi phạm vi hẹp của phố huyện. Thạch Lam đã từng cảm thấy thấu đáo và đồng cảm với cuộc sống của những người này và cảm thấy cuộc đời hai đứa trẻ này là một điều đáng thương.
Thạch Lam luôn muốn tìm hiểu chất ngọc sáng ẩn tàng trong mỗi con người, khơi sâu “cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới”. Có người nói, Thạch Lam sinh ra để hóa giải hai khuynh hướng sáng tác. Nhà văn viết về Liên, một cô bé biết rung động trước thiên nhiên trong phố huyện nghèo nàn. Với những gợn gió thoảng qua, thổi mát tâm hồn, và những hoa bàng rụng xuống vai khe khẽ từng loạt một, những chứng tích của một tâm hồn mới lớn đã gọi về hết thảy những cảm xúc ấy.Liên có một tâm hồn tinh nhạy và đầy đồng cảm với những người xung quanh. Cô không chỉ thương đứa trẻ nghèo và chăm sóc gia đình bác xẩm, mà còn rót đầy cốc rượu cho bà cụ Thi và quan tâm đến mẹ con chị Tí. Thạch Lam có thể đã gửi gắm thông điệp của tình yêu thương qua nhân vật của mình.
Thạch Lam cho thấy, những đứa trẻ bị bế tắc trong cuộc sống của mình vẫn có khát khao để tìm niềm vui. Ông từng nói rằng, tìm được niềm vui giữa khó khăn là bí quyết để vượt qua khổ đau trong cuộc sống. Hai đứa trẻ đã tìm được niềm vui trong những kỷ niệm ở Hà Nội và những giấc mơ trong trời đêm. Tuy nhiên, khát khao lớn nhất của họ là được lên đoàn tàu để tìm kiếm một cuộc sống tươi sáng hơn.Đoàn tàu cuối cùng trong ngày là nguồn động lực cho Liên và người dân phố huyện. Tàu xuất hiện với ánh sáng rực rỡ và âm thanh náo nhiệt. Liên và chị em cô chờ tàu để tận hưởng cảm xúc về Hà Nội xa xăm, sáng rực và huyên náo. Thành phố này đầy kỉ niệm thân thương về một thời gia đình còn khấm khá, và là không gian đẹp vô tận và đầy niềm vui trong tâm trí hai đứa trẻ.Đoàn tàu đưa hai chị em về quá khứ và thắp sáng tương lai, nhưng đồng thời cũng làm nổi bật cuộc sống bế tắc của người nông dân, khi họ chỉ chờ đợi tàu để vượt thoát khỏi không khí tù đọng. Tác giả muốn gửi thông điệp cần thay đổi xã hội để những con người vô danh không phải sống vô nghĩa.
Hấp dẫn ở thiên truyện không chỉ vì những nội dung tư tưởng sâu sắc, tình cảm nhân đạo nồng nàn, mà còn ở những yếu tố nghệ thuật mang phong cách Thạch Lam. “Hai đứa trẻ” không xây dựng một cốt truyện bề thế hay một tình huống độc đáo li kì, chỉ như một “bài thơ trữ tình cảm thương” với những dòng tâm trạng đan xen, những chi tiết nhỏ lẻ, đủ gợi dư âm trong lòng bạn đọc. Nhân vật là nhân vật tâm trạng. Liên hiện lên là một cô bé có những xúc cảm mong manh mơ hồ, chứ không phức tạp như nhân vật của Nam Cao. Giọng văn chỉ là giọng tâm tình thủ thỉ, ngôn ngữ nồng nàn chất thơ, mang đúng “cái tạng” của Thạch Lam.
Nghệ thuật đích thực là nghệ thuật biết lấy chất liệu từ cuộc sống và con người để tạo ra những tác phẩm độc đáo về tư tưởng và hình thức thể hiện. Thạch Lam đã làm được điều đó qua tác phẩm “Hai đứa trẻ”. Ông là một nhà văn được yêu thương và trân trọng nhất trong làng văn học hiện đại Việt Nam.
3. Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam chọn lọc:
Thạch Lam là một cây bút tình cảm, viết về số phận khó khăn của người nghèo, những người đầy hy sinh. Trong những truyện ngắn của ông, nhân vật thể hiện tâm hồn nhạy cảm của ông và điểm nhìn của tác giả. Hai đứa trẻ là tác phẩm tiêu biểu của ông, mô tả chi tiết và cảm động. Câu chuyện diễn ra nhẹ nhàng, nhưng cũng mãnh liệt và sâu sắc, để độc giả cảm nhận và suy ngẫm.
Nhà văn giúp thể hiện hiện thực bằng cách tạo nên những tác phẩm văn học kể về cuộc sống, từ những điều đơn giản nhất cho tới những vấn đề con người hay nghĩ đến. Văn thơ có vai trò quan trọng trong đó. Tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam, với ngòi bút tài hoa giàu lòng trắc ẩn, mang ý nghĩa nhân văn. Những nhân vật trong tác phẩm sống trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn và nghèo khổ. Mặc dù họ không giàu có, nhưng họ vẫn mong muốn có một cuộc sống đủ đầy. Tác phẩm này giúp chúng ta thấu hiểu được những khó khăn của cuộc sống đối với những người sống trong hoàn cảnh như thế. Mặc dù tác phẩm miêu tả về hiện thực, nhưng cũng không thiếu những chi tiết sống động và lãng mạn.
Tác phẩm mở đầu với hình ảnh chiều tà, gợi lên nỗi buồn của con người. Âm thanh quen thuộc của tiếng ếch nhái, tiếng muỗi vo ve cùng khung cảnh xung quanh được miêu tả kỹ lưỡng để tác động đến tâm trạng của người đọc. Cảnh chiều tàn với ánh mắt của Thạch Lam mang đến cảm giác ưu buồn và cô đơn. Dần dần, thời gian chuyển sang đêm, nhưng hình ảnh chiều tàn và chợ chiều tàn càng thể hiện sự nghèo khổ và hiu hắt ở đây. Những con người xuất hiện trong tác phẩm mong muốn cuộc sống của họ tốt đẹp hơn, nhưng đầy vất vả và khổ cực. Cô gái Liên, dù còn nhỏ nhưng đã có tâm hồn và suy nghĩ như một thiếu nữ, nổi bật trong số các nhân vật.Cuộc sống ở đây u ám và tẻ nhạt, bao phủ bởi sự buồn chán và tuyệt vọng. Người dân sống một cuộc sống tạm thời, không biết ngày mai sẽ ra sao. Khi chợ chiều kết thúc, mọi người rời đi và sự tĩnh lặng của đêm tối bắt đầu. Những rác rưởi, vỏ bưởi và những đứa trẻ nhặt nhạnh những thứ còn sót lại chỉ là những dấu hiệu của sự tĩnh lặng.
Đêm xuống, cuộc sống của những người nghèo ở phố huyện bắt đầu. Nhân vật Liên bán hàng, mẹ con chị tí đi bắt ốc, và mở hàng nước kiếm thêm thu nhập. Quán phở đang sửa soạn, nhà bác Sẩm chưa có khách, con trẻ chơi cát ngoài đường. Mọi thứ đơn điệu và không có niềm vui, nhưng họ hy vọng bán được nhiều hàng hoặc có khách đến để kiếm tiền và có một cuộc sống đầy đủ hơn. Cụ Thi say rượu và không còn tự chủ về cuộc sống của mình. Liệu cụ có uống rượu để quên đi đau khổ và tìm niềm vui của mình không?
Những người sống tại phố Huyện đều sinh ra và lớn lên ở đó. Điều này tạo cho họ sự cô đơn và buồn chán, nhưng đối với chị em Liên, họ chưa quen với sự tẻ nhạt nơi đây vì bố của họ phải về phố Huyện để mưu sinh. Hằng ngày, tất cả mọi người ở phố Huyện đều trông chờ vào thứ quan trọng nhất là ánh sáng và âm thanh của đoàn tàu. Những thứ này làm cho không khí im lặng của phố Huyện có chút thay đổi. Những âm thanh trên đoàn tàu cũng giúp chị em Liên và An gợi nhớ đến những kỷ niệm tươi đẹp của họ ở Hà Nội.Thứ ánh sáng và âm thanh của đoàn tàu ấy đã giúp người dân phố Huyện hy vọng vào cuộc sống tốt đẹp hơn, đầy ý nghĩa. Họ muốn thực hiện những khát khao sáng tạo và bỏ lại những thứ phù du, không mang lại giá trị thực sự.
Những ước mơ của hai đứa trẻ chỉ hiện ra khi đoàn tàu chạy qua. Họ sống trong phố Huyện, nơi những người dân khao khát cuộc sống tốt đẹp nhưng thực tế lại đầy đau khổ. Mặc dù khát khao cháy bỏng, nhưng đôi khi những mong muốn đó chỉ là huyền ảo.
Tác phẩm “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam là một trong những tác phẩm văn học lớn của Việt Nam, đưa người đọc vào một thế giới nghèo khổ, đầy những khó khăn và thử thách nhưng cũng đầy niềm tin và hy vọng. Tác giả đã tạo nên một bức tranh tuyệt vời về cuộc sống của những người dân nghèo khổ trong nông thôn, khiến người đọc như được đưa vào một thế giới đầy sắc màu của tình cảm và hy vọng.
Điểm đặc biệt của tác phẩm này là khả năng miêu tả cảnh quan của tác giả. Thạch Lam mô tả chi tiết những cảnh vật xung quanh nhân vật, từ cảnh đường phố đến cảnh thiên nhiên, đưa người đọc vào một thế giới đầy màu sắc và hình ảnh sống động. Đồng thời, tác giả cũng miêu tả rất tinh tế tâm lý của nhân vật, giúp độc giả cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống của những người nghèo khổ trong tác phẩm.
Ngoài ra, tác phẩm này còn đưa ra những câu hỏi đầy sâu sắc về cuộc sống và giá trị của nó. Những con người nghèo khổ trong tác phẩm đều có những ước mơ và hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn, nhưng đôi khi họ phải đối mặt với những thử thách và khó khăn. Tác phẩm này đưa ra thông điệp về sự quan trọng của hy vọng và niềm tin trong cuộc sống, đồng thời cũng đưa ra những suy ngẫm về giá trị của tình cảm và sự đoàn kết trong gia đình và xã hội.
