1. Tóm tắt nội dung bài học:
Văn bản Học thầy, học bạn nêu ý kiến của tác giả về tầm quan trọng của việc học thầy và việc học bạn được gọi ra từ hai câu tục ngữ, đó là hai quá trình quan trọng, cùng tồn tại, bổ trợ cho nhau để có nhận thức toàn diện về việc học.
Nghệ thuật: Văn bản được viết dưới dạng một bài văn nghị luận với ý kiến được đưa ra cụ thể, xác đáng, lập luận chặt chẽ, lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục.
2. Chuẩn bị đọc:
Câu hỏi: Việc học hỏi từ thầy cô, bạn bè có ý nghĩa gì đối với chúng ta?
Trả lời:
– Việc học hỏi từ thầy cô, bạn bè giúp chúng ta nâng cao tinh thần ham học hỏi, có thêm nhiều kiến thức và kĩ năng sống, hơn nữa giúp chúng ta nâng cao sự đoàn kết, gắn bó, gần gũi hơn với bạn bè, thầy cô.
3. Trải nghiệm cùng văn bản:
3.1. Nội dung văn bản Học thầy, học bạn:
Học tập là quá trình không ngừng nghỉ, mỗi giai đoạn khác nhau trong cuộc đời, ta đều có thể gặp những người đúng cho ta học hỏi. Trong kho tăng tục ngữ của nhân dân ta, có câu tục ngữ đã đề cao việc học hỏi từ người thầy: Không thủy để máy làm nên. Nhưng cũng lại có câu tục ngữ khẳng định tầm quan trọng của việc học hỏi từ bạn bè: Học thấy không tập học bạn. Liệu hai cách học này có mâu thuẫn với nhau?
Trong cuộc đời mỗi người, học từ thấy là quan trọng nhất. Nhân dân ta có truyền thống tôn sư trọng đạo, luôn luôn đề cao vai trò của người thầy. Mỗi người trong đời, nếu không có một người thầy hiểu biết, giàu kinh nghiệm truyền thụ, dìu dắt thì khó làm nên một việc gì xứng đáng, dù đó là nghề nông, nghề rèn, nghề khắc chạm, hoặc nghiên cứu khoa học.
Về thời tuổi trẻ của danh hoạ Leonardo da Vinci, có câu chuyện kể rằng, thấy con mình có tài năng thiên bẩm về hội hoạ, người cha đã cho cậu theo học thầy Verrocchio, một hoạ sĩ nổi tiếng. Ngày qua ngày, thầy giao cho cậu bé một bài tập duy nhất, đó là vẽ. những quả trứng. Điều này khiến cậu cảm thấy chán nản và thốt lên: “Về trứng là điều đơn giản nhất trên trái đất này, đến cả một đứa trẻ lên ba cũng có thể làm được”. Thầy Verrocchio đáp: “Về trứng không hề đơn giản như ta nghĩ, trong một ngàn quả cũng không thể tìm ra hai quả giống hoàn toàn. Thậm chí với một quả trúng, ở những góc độ khác nhau, chúng cũng sẽ trông khác nhau”. Lời nói của thầy giúp cậu nhận ra kim chỉ nam trong sự nghiệp hội hoạ của mình sau này, đó là phải khổ luyện đến mức thuần thục thì mới có khả năng thể hiện một cách chân thực sự vật trong tranh vẽ. Cậu bé ấy chính là Leonardo da Vinci — danh hoạ người Ý, là một trong những hoạ sĩ vĩ đại nhất của lịch sử nhân loại. Đế Leonardo da Vinci có thể đạt được thành công ấy, ngoài tài năng thiên bẩm, không thể không nhắc đến sự dẫn dắt của thầy Verrocchio.
Mặt khác, học hỏi từ bạn bè cũng rất cần thiết. Trong cuộc sống, muốn thành đạt, con người còn phải học tập mọi nơi, mọi lúc, học từ bất cứ ai. Thói thưởng người ta chỉ nhận những “đắng bề trên” là thầy mà không nhận ra những người thầy trong những người bạn cùng lớp, cùng trang lứa, củng nghề nghiệp của mình. Hơn nữa, việc học từ bạn thuận lợi ở chỗ với bạn bè cùng trang lứa, cùng hứng thú, cùng tâm lí thì việc học hỏi, truyền thụ cho nhau có phần thoại mái, dễ dàng hơn. Có nhiều cách học từ bạn, trong đó, thảo luận nhóm là phương pháp học chủ động, hiệu quả, bởi qua quá trình tương tác, mỗi thành viên trong nhóm đều được học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm từ các bạn.
Hai câu tục ngữ trên mới đọc qua có vẻ mâu thuẫn, phủ định lẫn nhau, nhưng suy nghĩ kĩ thì thấy chúng bổ sung cho nhau, làm cho nhận thức về việc học thêm toàn diện. Biển học mênh mông, vai trò của người thấy có thể ví như ngọn hải đăng soi đường, chỉ lối, còn bạn là những người đồng hành quan trọng để cùng ta chinh phục chân trời tri thức.
(Theo Nguyễn Thanh Tử, Văn biểu cảm – nghị luận. Trần Đình Sử (CB), NXB Giáo dục 2001)
3.2. Trả lời câu hỏi:
Câu hỏi: Trong đoạn này, tác giả kể câu chuyện về thời tuổi trẻ của Lê-ô-na-rơ Đa Vin-chi nhằm mục đích gì?
Trả lời:
– Trong đoạn tác giả có kể về câu chuyện thuở nhỏ của danh họa nổi tiếng Lê-ô-na-rơ-đô Đa Vin-chi nhằm mục đích chỉ ra rằng vai trò của người thầy rất quan trọng đối với sự thành công của mỗi con người.
– Dù ông có thiên bẩm về tài nang hội họa, nhưng nếu không có sự chỉ đạo, dẫn dắt của người thầy thì ông không thể có được thành công trong sự nghiệp của mình như vậy.
4. Suy ngẫm và phản hồi:
– Xác định những câu văn thể hiện ý kiến của người viết về việc học thầy, học bạn.
Trả lời:
Những câu văn thể hiện ý kiến của người viết về việc học thầy, học bạn là:
– “Trong cuộc đời mỗi người, học từ thầy là quan trọng nhất”.
– “Ngoài tài năng thiên bẩm, không thể không nhắc đến sự dẫn dắt của người thầy”.
– “Học hỏi từ bạn bè cũng rất cần thiết”.
– “Việc học ở bạn thuận lợi ở chỗ với bạn bè cùng trang lứa, cùng hứng thú, cùng tâm lí thì việc học hỏi, truyền thụ cho nhau có phần thoải mái, dễ dàng hơn”.
– Để thuyết phục người đọc về tầm quan trọng của việc học thầy, học bạn, tác giả đã sử dụng những lí lẽ, bằng chứng nào?
Trả lời:
– Để thuyết phục người đọc về tầm quan trọng của việc học thầy, tác giả đã sử dụng bằng chứng là đưa ra câu chuyện của danh họa nổi tiếng người Ý Lê-ô-na-rơ-đô Đa Vin-chi. Từ đó, cho độc giả thấy được dù có tài năng thiên bẩm nhưng không thể chối bỏ tầm quan trọng của người thầy trong sự thành công của sự nghiệp.
– Để thuyết phục người đọc rằng việc học bạn cũng rất quan trọng, tác giả đưa ra các luận điểm, lí lẽ để thuyết phục người đọc là những quan điểm của bản thân rất cụ thể như học cùng bạn sẽ dễ học hỏi, truyền đạt hơn vì cùng trang lứa hay học nhóm cũng là một giải pháp tốt.
– Các từ “mặt khác”, “hơn nữa” trong văn bản có tác dụng gì?
Trả lời:
– Các từ “mặt khác”, “hơn nữa” trong văn bản có vai trò từ nối, giúp nối các luận điểm lại với nhau, tác dụng bổ sung thêm ý, thêm luận điểm, luận cứ cho ý trước, đoạn văn trước và làm mạch lạc, logic và tăng sức gợi cho đoạn văn.
– Hình ảnh so sánh trong câu cuối của văn bản giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa học thầy và học bạn?
Trả lời:
– Hình ảnh so sánh trong câu cuối của văn bản giúp em hiểu rằng:
+ Chúng ta không chỉ học từ thầy mà còn học từ bạn nữa.
+ Học thầy và học bạn luôn song hành với nhau, kết hợp để bù trừ những khuyết điểm của nhau, từ đó tạo nên phương pháp học tập phù hợp tối ưu.
+ Học thầy, học bạn có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau, không thể thiếu một tronghai trên con đường của một người thành công.
– Tóm tắt văn bản nghị luận là trình bày ngắn gọn nội dung của văn bản bằng ngôn ngữ của mình dựa trên việc nhận ra ý kiến của người viết, các lí lẽ, bằng chứng làm rõ cho ý kiến. Hãy hoàn thành sơ đồ sau và viết đọan văn tóm tắt văn bản Học thầy, học bạn.
Trả lời:
– Ý kiến 1: Học từ thầy là quan trọng
+ Lí lẽ: Người thầy là người có hiểu biết sâu rộng và giàu kinh nghiệm sống hơn mình; Mỗi người trong đời, nếu không có một người được coi là thầy – một người có hiểu biết, giàu kinh nghiệm hơn truyền dạy, dìu dắt thì khó mà làm nên một việc gì xứng đáng.
+ Bằng chứng: danh họa Lê-ô-rơ-đô Đa Vin-chi là một người có tài năng thiên bẩm, nhưng nếu không có sự dẫn dắt của thầy Ve-rốc-chi-ô thì dù có tài năng thiêm bẩm cũng khó mà thành công như chúng ta thấy.
– Ý kiến 2: Học từ bạn cũng rất cần thiết.
+ Lí lẽ: Con người muốn thành đạt phải học hỏi mọi lúc, mọi nơi; Thông thường người ta chỉ nhận những người bề trên là thầy mà không nhận ra những người thầy trong những người bạn cùng lớp, cùng trang lứa, cùng nghề nghiệp của mình.
+ Bằng chứng: những lợi ích của việc học từ những người bạn như: cùng có hứng thú, cùng tâm lí thoải mái, có nhiều cách để học với nhau.
– Làm thế nào để việc học thầy, học bạn được hiệu quả?
Trả lời:
– Để học thầy, học bạn một cách hiệu quả chúng ta cần sử dụng những phương pháp phù hợp để việc học thầy có thể kết hợp với việc học bạn đều đạt được kết quả tối ưu và cân bằng; phải biết lắng nghe ý kiến từ người khác, luôn chăm chỉ, kiên trì, chịu khó học tập, phải ham học hỏi, không ngại khó ngại khổ, không dấu dốt mà không dám hỏi và quan trọng là tinh thần tự giác cao.
