Nước ta là một nước có truyền thống văn hiến lâu đời. Từ xa xưa, ông bà ta đã sống gần gũi với thiên nhiên và cần cù lao động. Dựa vào các hiện tượng tự nhiên hoặc kinh nghiệm sống của bản thân, các bô lão đã đúc kết và lưu truyền những câu tục ngữ có ý nghĩa và giá trị đặc biệt cho con cháu.
Mục lục bài viết [Ẩn]
Tục ngữ là gì?
Tục ngữ là một thể loại văn học dân gian nhằm thuật lại những tri thức, kinh nghiệm quý báu của nhân dân bằng những câu văn ngắn có vần, có vần. Tục ngữ thường được cho là do nhân dân sáng tác dựa trên những kinh nghiệm trong lao động sản xuất, các hiện tượng lịch sử của xã hội loài người hoặc triết lý dân gian của dân tộc.
Một câu tục ngữ có hai phần nghĩa đen và nghĩa bóng. Các hình ảnh ngôn ngữ trong tục ngữ được xây dựng từ các biện pháp so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, v.v… Hầu hết các câu tục ngữ đều có 2 loại vần: vần liền và vần cách. Cách ngắt nhịp dựa vào yếu tố vần, cơ sở của các vế câu, đối âm và tổ chức ngôn ngữ thơ.
Tục ngữ là những câu nói ngắn gọn được mọi người áp dụng vào cuộc sống từ suy nghĩ hay lời ăn tiếng nói hàng ngày. Những câu nói này thể hiện kinh nghiệm của ông cha ta từ xa xưa về mọi mặt (tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội). Thông thường, tục ngữ sẽ sử dụng các kiểu suy luận như: quan hệ nhân quả, quan hệ tương đồng/tương phản, quan hệ tương phản, quan hệ đối lập hoặc phụ thuộc.
Ý nghĩa của những câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất
Tục ngữ được đúc kết từ những bài học, những chiêm nghiệm trong cuộc sống được ông cha ta truyền lại từ đời này sang đời khác. Mỗi câu tục ngữ đều có những ý nghĩa to lớn, nó vừa là nguồn động lực, vừa là lời cảnh báo, giúp con người đối phó với những khó khăn trong cuộc sống. Có thể tham khảo một số ý nghĩa của câu tục ngữ như sau:
- Dự báo tình hình thời tiết và các hiện tượng thời tiết đặc biệt giúp nông dân có phương án ứng phó kịp thời.
- Giúp giải thích chi tiết, cụ thể các hiện tượng tự nhiên đang xảy ra.
- Đưa ra những kinh nghiệm, bài học quý báu trong quá trình sản xuất. Giúp con người tăng hiệu suất công việc và tạo hiệu quả cao mang lại nguồn kinh tế ổn định.
- Ca ngợi phẩm chất cần cù lao động của người nông dân. Động viên, khích lệ tinh thần mọi người, giúp mọi người hăng say hơn trong công việc.
Những câu tục ngữ hay về thiên nhiên
Chớp liền ngáy, gà gáy, trời đổ mưa.
Bão Đông vừa nhìn vừa chạy
Bão vào Nam, vừa làm vừa chơi
Giông bão miền Bắc, đổ lúa ra phơi
Bão miền Tây, mưa bão ngu.
Chuồn chuồn bay thấp thì trời mưa, bay cao thì nắng, khi vừa thì râm.
Gió thổi bầu trời.
Cầu vồng đông tây, không mưa không bão.
Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa.
Mây vàng là gió, mây đỏ là mưa.
Nướng mỡ gà, giữ ở nhà.
Trong cái lạnh tháng Ba, bà lão chết cóng.
Nhạn bay thấp, mưa ngập ao
Con én bay cao, mưa lại tạnh.
Tháng bảy, kiến bò, lo lụt lội.
Mưa không phải ngựa, gió không phải mùi.
Mưa tháng bảy gãy cành, nắng tháng tám rám nắng bưởi.
Mố dài thì ngập, mùa mưa thì ngắn. (vương miện: cầu vồng)
Gió bắc hiu hiu, sếu lành lạnh.
Đầu năm gió mạnh, cuối năm gió bắc.
Đêm tháng năm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười.
Ếch kêu, ao đầy nước.
Quạ tắm khi khô, sáo tắm khi trời mưa.
Muốn cho lúa lớn
Cày sâu và bừa để tạo ra nhiều tro.
Tục ngữ về lao động sản xuất
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
Chuồng gà hướng đông, lông đã rụng hết.
Ăn no lâu cày tốt lúa.
Đất lạ trồng khoai, đất quen trồng lúa.
Ba tháng trồng cây không bằng một ngày trồng quả.
Kiến đen mang trứng lên cao, sẽ luôn có mưa rào.
Lợn ăn xong lợn nằm lợn béo, lợn ăn xong lợn béo lợn gầy.
Đồng lúa lấp ló bên bờ, hễ nghe tiếng sấm là phất cờ.
Tháng giêng trồng trúc, trồng tiêu xanh tốt.
Lão Mã, ruộng lúa không thua ngươi.
Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.
Làm ruộng ba năm không bằng nuôi tằm một lứa.
Những người ngủ trưa ở đâu
Đâu rồi những kẻ say ngày đêm.
Người bảo vệ đầu tiên, người bảo vệ thứ hai, người thứ ba trên cánh đồng.
Mẹ mắng con gà đen trắng cũng mua
Gà trắng chân chì mua giống.
Mùa thu trồng lúa mới
Như hương khói lên chùa cầu con.
Bao giờ thì đom đóm bay hết?
Khi lúa trổ bông thì bón vừng.
Ma mộng ba tháng không già
Mùa tháng rưỡi không non.
Chiếu trăng mười bốn lấy tằm
Khi trăng soi vào ngày rằm, bạn có thể nhìn thấy lúa gạo.
Làm ruộng thì ăn nằm, làm tằm thì ăn đứng.
Bài viết trên đã giới thiệu khái niệm về tục ngữ cùng với ý nghĩa của những câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất. Hi vọng những câu ca dao tục ngữ trên sẽ giúp bạn mở mang kiến thức và áp dụng vào cuộc sống nhé!
999+ tài khoản GPT Chat miễn phí, Acc OpenAI Free đăng nhập thành công 100%
