Nhà nước là một thuật ngữ không còn xa lạ với mỗi chúng ta. Tuy nhiên, xét về mặt lý luận và bản chất thì nhà nước là gì? Nhà nước được hình thành và phát triển với chức năng gì? Hãy cùng truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn team tham khảo qua nội dung bên dưới nhé!
Mục lục bài viết [Ẩn]
1. Nhà nước là gì? quan điểm nhà nước
Trước khi đi sâu vào các chức năng của nhà nước, chúng ta cũng cần hiểu nhà nước là gì và những đặc điểm chung để phân biệt nó.
quan điểm nhà nước
Về mặt khái niệm, nhà nước là một hiện tượng xã hội đa dạng đã có từ xa xưa và tồn tại cho đến nay với những hình thức và phương thức hoạt động khác nhau. Khi nói đến nhà nước, mỗi nhà khoa học có những quan điểm khác nhau về cơ chế tồn tại này. Đặc biệt:
- Ăng-ghen cho rằng nhà nước là sản phẩm của xã hội khi xã hội đã đạt đến một giai đoạn phát triển nhất định, đó là sự phân chia giai cấp, tồn tại những mâu thuẫn phân chia giai cấp chưa được giải quyết. Lúc này nhà nước sẽ đóng vai trò làm giảm bớt và ổn định mâu thuẫn giai cấp.
- Theo Lênin, nhà nước lại là bộ máy dùng để duy trì sự thống trị của một giai cấp đối với một hay nhiều giai cấp khác.
- Kant cho rằng nhà nước là một liên hiệp của những người tuân thủ luật pháp và tôn trọng các giá trị và luật pháp được ban hành để duy trì và ổn định xã hội.
Xem chi tiết: Nguồn gốc của nhà nước và chức năng thực tế của nhà nước
Nhà nước là gì?
Nhà nước là tổ chức quyền lực chính trị đặc biệt, là bộ máy chuyên cưỡng chế, thực hiện chức năng quản lý xã hội nhằm thể hiện và bảo vệ trước hết lợi ích của giai cấp thống trị trong xã hội. (Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà nước của giai cấp công nhân và nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản trong một xã hội xã hội chủ nghĩa.)
Qua các quan điểm trên, chúng ta có thể đi đến kết luận rằng nhà nước là một cơ quan hành chính có đầy đủ các yếu tố sau:
- Một tổ chức nắm giữ quyền lực và chính trị của một xã hội có giai cấp
- Có sự phân bố dân cư theo đơn vị hành chính hoặc lãnh thổ
- Có bộ máy quyền lực công
- Có quyền quản lý, xử lý trong phạm vi lãnh thổ quốc gia
- Có quyền quy định thuế đối với các tổ chức và cá nhân trong xã hội.
2. Bộ máy nhà nước là gì?
Bộ máy nhà nước là các cơ quan của hệ thống nhà nước, có vai trò tổ chức, quản lý và điều hành theo nguyên tắc thống nhất, bảo đảm đồng bộ từ trung ương đến địa phương. Từ đó có thể thực hiện các nhiệm vụ và chức năng của nhà nước.
Bộ máy nhà nước sẽ bao gồm các cơ quan sau:
Cơ quan nhà nước ở trung ương: Ở Việt Nam, cơ quan trung ương sẽ bao gồm Quốc hội, chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, các bộ và cơ quan ngang bộ, Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong đó, Quốc hội được coi là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất.
Cơ quan nhà nước cấp địa phương: Cơ quan nhà nước cấp địa phương bao gồm Ủy ban nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân các cấp, Tòa án nhân dân các cấp.
3. Đặc điểm của nhà nước
Vì là một tổ chức đặc biệt, có quyền quản lý và chi phối các tổ chức khác nên nhà nước cũng có những đặc điểm riêng. Cụ thể bao gồm:
- Nhà nước sẽ phân bố dân cư theo đơn vị hành chính và lãnh thổ, hoàn toàn không hạn chế giai cấp, dân tộc, tôn giáo. Bằng chứng là nhà nước Việt Nam có 54 dân tộc và nhiều tôn giáo khác nhau.
- Nhà nước có bộ máy hùng mạnh và có sức mạnh cưỡng chế từ quân đội, toà án, công an…
- Có chủ quyền trong phạm vi lãnh thổ quốc gia, có quyền quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước.
- Được phép ban hành luật cũng như các quy tắc xử sự chung mang tính bắt buộc đối với các thành viên sinh sống tại quốc gia đó.
- Có quyền quy định các loại thuế bắt buộc đối với các cá nhân cũng như các tổ chức trong xã hội nhằm mục đích thiết lập nền tài chính để nuôi sống bộ máy nhà nước, từ đó thực hiện tốt các chức năng của mình.
4. Chức năng của Nhà nước
Tuỳ theo phạm vi hoạt động, nhà nước có thể hoạt động với nhiều chức năng khác nhau. Cụ thể bao gồm:
chức năng nội bộ
Đây là những hoạt động của nhà nước trong quan hệ với các cá nhân, tổ chức trong nước. Bao gồm các chức năng cụ thể như:
- Chức năng xã hội
- chức năng kinh tế
- chức năng đàn áp
- Chức năng bảo vệ trật tự, pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân
chức năng bên ngoài
Đây là những phương diện hoạt động của nhà nước trong quan hệ với các dân tộc, các nước trong và ngoài khu vực. Cụ thể bao gồm các chức năng sau:
- Chức năng tiến hành chiến tranh xâm lược
- Chức năng phòng thủ, bảo vệ Tổ quốc
- Chức năng thiết lập quan hệ ngoại giao và hợp tác quốc tế
Cac chưc năng khac
Ngoài ra, các chức năng của nhà nước cũng được chia thành nhiều nhóm khác nhau tùy theo lĩnh vực. Chẳng hạn, có thể kể đến các chức năng nổi bật sau:
- chức năng kinh tế
- chức năng đàn áp
- Chức năng xã hội
- Chức năng bảo vệ Tổ quốc
- Chức năng thiết lập quan hệ với các nước
5. Có bao nhiêu loại nhà nước?
Kiểu nhà nước là khái niệm dùng để chỉ bộ máy cai trị thuộc giai cấp nào, thuộc chế độ kinh tế nào, hình thái kinh tế – xã hội nào. Mỗi loại nhà nước có thể tồn tại dưới những hình thức khác nhau.
Có bốn loại trạng thái từ xưa đến nay: Chủ nghĩa cộng sản nguyên thủy – Chủ nghĩa phong kiến - Chủ nghĩa tư bản – Chủ nghĩa xã hội
6. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam có đặc điểm gì?
Bao gồm các tính năng sau:
a) Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước dân chủ cộng hòa
– Nhà nước CHXHCN Việt Nam, theo nguyên tắc bầu cử bình đẳng và phổ thông, nhân dân bỏ phiếu bầu ra các cơ quan đại diện của mình (Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp).
– Nhà nước CHXHCN Việt Nam thông qua Hiến pháp khẳng định tổ chức quyền lực nhà nước phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
b) Quyền lực nhà nước theo nguyên tắc tập trung xã hội chủ nghĩa có sự phân công, phân nhiệm giữa các cơ quan.
+ Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, trong phạm vi quyền hạn của mình thực hiện tốt chức năng lập pháp, xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ và phù hợp.
Chính phủ là cơ quan quản lý mọi mặt của đời sống xã hội.
Tòa án tuân theo pháp luật và phụ thuộc vào pháp luật để thực hiện chức năng xét xử của mình.
+ Viện kiểm sát thực hiện chức năng công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp.
c) Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ.
Bản chất của nguyên tắc tập trung dân chủ thể hiện ở sự thống nhất giữa chế độ tập trung quyền lợi của nhà nước và chế độ phụ thuộc của nhà nước.
– Cơ quan nhà nước được thành lập theo hình thức bầu cử, bổ nhiệm.
+ Làm việc theo chế độ tập thể, cá nhân chịu trách nhiệm về công việc được giao chế độ thủ trưởng.
+ Cơ quan cấp dưới phải phục tùng cơ quan nhà nước cấp trên.
+ Khi ra quyết định, cơ quan nhà nước cấp trên phải tính đến lợi ích của cơ quan nhà nước cấp dưới.
d) Nhà nước CHXHCNVN mang bản chất giai cấp công nhân
Nhà nước Việt Nam là nhà nước dân chủ, lợi ích của giai cấp công nhân gắn liền với lợi ích của các giai cấp khác và của nhân dân lao động.
– Nhà nước Việt Nam thực hiện dân chủ với nhân dân, nhưng bạo ngược với kẻ thù, âm mưu chống phá nhà nước.
– Bản chất chuyên chính vô sản thể hiện dưới hình thức nhà nước của dân, do dân, vì dân.
đ) Trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể xã hội có vai trò quan trọng.
– Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên là cơ sở chính trị của quyền lực nhà nước.
Các tổ chức xã hội là phương tiện để nhân dân tham gia quản lý nhà nước, cùng với các cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội tạo nên sức mạnh tổng hợp để xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc và nhà nước của nhân dân. Dân, do dân và vì dân.
Hi vọng qua nội dung bài viết trên, bạn đọc đã hiểu được nhà nước là gì cũng như có được những thông tin hữu ích về đặc điểm, chức năng của nhà nước.
999+ tài khoản GPT Chat miễn phí, Acc OpenAI Free đăng nhập thành công 100%
