“Những đứa trẻ trong sương”: Dấu ấn mới của Hà Lệ Diễm

Gây tiếng vang lớn tại LHP Tài liệu Quốc tế Amsterdam và cũng là phim Việt Nam đầu tiên lọt vào Top 15 đề cử Phim tài liệu dài tập tại Oscar 2023, “Những đứa con trong sương” của đạo diễn Hà Lệ Diễm vừa có buổi bình chọn. buổi ra mắt thương mại đầu tiên, gợi lên những cảm xúc mới.

Quan điểm mới

Có lẽ hiếm có bộ phim tài liệu nào thu hút đông đảo khán giả như tác phẩm mới của Hà Lệ Diễm khi ra rạp. Một tác phẩm được bảo chứng bởi hàng loạt giải thưởng quốc tế ban đầu có thể khiến khán giả tò mò về nội dung, nhưng càng về sau, họ sẽ tìm thấy những điều mới mẻ mà chính họ cũng không ngờ tới, khi vùng đất Sapa tưởng chừng quen thuộc lại ẩn chứa những điều kỳ lạ.

Được thực hiện trong vòng 4 năm, xoay quanh Di, cô gái Hmong 15 tuổi. Những đứa trẻ trong sương mù là tác phẩm thể hiện sự tương phản rõ nét giữa tuổi thơ và tuổi trưởng thành, giữa truyền thống và hiện đại, cũng như những định kiến ​​giới khắc nghiệt vẫn còn tồn tại. Điều quan trọng nhất mà Hà Lệ Diễm đã làm thành công chính là mở ra những “tấm voan” như sương mù che phủ cuộc sống của những người dân chất phác nơi sơn cước.

SỐNG Những đứa trẻ trong sương mù, chúng ta sẽ bắt gặp những cô gái trẻ đang tuổi trưởng thành với những khát khao yêu đương không giấu giếm. Khác với những gì người ta thường nghĩ về cuộc sống của người dân vùng cao: giản dị và bình dị, những cô gái như Di trong tác phẩm này không chỉ quen với smartphone, nghe nhạc pop, đi giày bata, tô son môi… mà còn có một tình cảm vô cùng phong phú. mạng sống. Tồn tại song song với nhịp sống “hiện đại” ấy là những mâu thuẫn khó hóa giải, không chỉ trong nội bộ gia đình, mà còn trong những nét văn hóa chứa đựng nhiều phức tạp.

Tâm điểm và đỉnh cao của công việc này nằm ở tục “kéo vợ” đưa cô dâu về nhà chồng. Không chỉ là những tục lệ thách cưới, đãi rượu… ở đây ta còn thấy sự đụng độ giữa hiện đại và truyền thống, giữa văn minh và cổ kính. Xen kẽ giữa họ là những người phụ nữ yếm thế trong cuộc sống phục tùng, chịu nhiều cay đắng nhưng không thể bày tỏ cùng ai.

Vì vậy, khi Di bị bắt về nhà chồng, hơn một lần Diễm được khuyên nhủ rằng đừng có gì phải khóc. Tuy nhiên, không phải vì những người mẹ, người bà không thương con cái, mà trên hết, họ tôn trọng những truyền thống đã ăn sâu vào đời sống của họ. Trong phim này, ở những phân đoạn Di không xuất hiện, mẹ cô là người để lại cho người xem nhiều suy nghĩ nhất cũng như khiến chúng ta khó kìm nén được cảm xúc.

Từ đêm nhớ con, cô gọi điện cho cô gái nhỏ dặn dò nhiều điều, “mách nước” cách từ chối khéo léo để người “giật vợ” không quá lúng túng… Người mẹ dường như đã hiểu chuyện gì có thể xảy ra. . khi một cô dâu trẻ phải về nhà chồng, ở đó, những lời hứa không còn giá trị và có thể xảy ra đánh đập… Từ đó, thân phận người phụ nữ bị đặt trong khuôn phép của truyền thống nảy sinh một cách chân thành. chân thực, sống động sau ống kính của Hà Lệ Diễm.

PHONG CÁCH LÀM PHIM KHÁC BIỆT

SỐNG Những đứa trẻ trong sương mùYếu tố “phim tư liệu” đã giúp những hình ảnh “đời thường” nhất về cuộc sống của người Mông từ công việc, sinh hoạt, vui chơi đến mối quan hệ giữa người với người hiện lên rõ nét. Tuy nhiên, ở những khung hình tĩnh rất riêng, chúng ta cũng có thể bắt gặp những khung hình đẹp đậm chất điện ảnh như khi nhà Di sừng sững giữa rừng sương, rừng đào hay khi Di lang thang ngồi một mình trên mỏm đá. …

Với những yếu tố này, Hà Lệ Diễm dường như đã tạo cho mình một phong cách làm phim riêng chứa đựng sự dịu dàng, tinh tế nhưng cũng rất gần gũi, thân thuộc. Như cô chia sẻ với truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn Việt Nam: “Khi quay phim tài liệu, điều rất quan trọng là chọn vị trí và cách di chuyển trong cảnh để quay và nắm bắt chuyển động của các nhân vật mà không làm phiền họ.” Vì vậy, ở tác phẩm này, yếu tố “lãng mạn” với nhiều góc quay được tính toán kỹ lưỡng đã tạo nên dấu ấn riêng, như khoảnh khắc em bé sơ sinh nằm giữa cánh đồng lúa hay cảnh mẹ Di vẫn đang khâu vá từ trong ra. cửa vào gác xép nhà bếp….

Cô cũng phá vỡ nhiều khuôn mẫu vốn có trong phim tài liệu như khô khan, nặng nề hay quá nghiêm túc. Những đứa trẻ trong sương mù có thể khiến ta bật cười vì sự hồn nhiên cũng như ngây thơ của nhân vật, như khi Di hay Vang kể lại chuyện ghen tuông, hay khi mẹ Di nhớ con vì không còn ai chăm gà, lợn cho mẹ uống nước. …

Tuy nhiên, không thể phủ nhận đặc điểm của thể loại này là các nhà làm phim rất dễ bị chủ thể phân tâm, từ đó khiến câu chuyện bị “cường điệu hóa” hoặc sự thật sẽ không được phản ánh đúng. khách quan. Như ban giám khảo của Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam đã nói: “Các nhà làm phim tài liệu đôi khi gặp phải những trở ngại khi cố gắng thiết lập mối quan hệ thân thiết với các nhân vật, từ đó cản trở vai diễn của họ. Nhưng Diễm, với bộ phim dài tập đầu tay, đã xoay sở xuất sắc sự cân bằng khó khăn đó; xác định rõ ràng cảm xúc mà không cố ép mình vào câu chuyện cảm động của cô gái Mông”.

Thật vậy, trong Những đứa trẻ trong sương mù, ta thấy Hà Lệ Diễm đã hoàn toàn tôn trọng nhân vật của mình bằng sự khác biệt. Đây có thể là rào cản ngôn ngữ khi hầu hết các nhân vật thường sử dụng tiếng Mông nên cô phải đoán qua ngữ điệu cũng như bối cảnh để cố gắng bắt lấy khoảnh khắc quay phim, qua đó hạn chế tối đa nhiễu sóng. thẻ nhân tạo. Đó cũng có thể là sự thấu hiểu mà không cần giao tiếp giữa những người phụ nữ, những người yếm thế… bởi cô và họ đều đã hiểu nhau trong suốt thời gian dài làm phim. Cách hiểu này không thể dàn dựng được, và chính điều này mới đảm bảo tính trung thực, chính xác trong lời kể của nhân vật.

Diễm cũng không ngại bày tỏ cảm xúc của mình với đối tượng được quay. Như khi Di hỏi có ghét cô không, Diễm cũng chân thành bày tỏ là có, bởi có những lúc Di bồng bột, thiếu suy nghĩ. Hay như cảnh Di cùng Vàng đi chợ Tết mà Diễm ra sức ngăn cản, cảnh Diễm bật khóc ngày Di bỏ đi, hay phân đoạn cuối, khi Diễm cố gắng “cứu sống” Di… ít nhiều cũng có giới luật. . Giới hạn trên đã bị phá vỡ.

Tuy nhiên, vượt qua hạn chế của thể loại phim tài liệu, Hà Lệ Diễm đã thể hiện sự đồng cảm với nhân vật cũng như cho người xem thấy rằng họ không thể làm khác nếu ở trong hoàn cảnh tương tự. . Khán giả có cơ hội được sống trong trải nghiệm đó và tự suy ngẫm trước những thước phim chân thực mà nữ đạo diễn mang đến. Đây là sự khác biệt mang tính cá nhân mà Diễm làm được, khi cô để người xem tự suy ngẫm và tự đánh giá về những sự kiện mà họ theo dõi.

Như Hà Lệ Diễm đã nói ở đầu phim, điều cô lo sợ nhất chính là sự biến mất của Địch Lệ Nhiệt Ba. Tuy nhiên, ở một khía cạnh khác, nữ đạo diễn cũng hiểu rằng, giống như sự vận động tự nhiên của cuộc sống, mặc cho thời gian trôi qua, người Mông vẫn yêu sâu đậm, say đắm. Đó là ngọn nguồn và lời giải thích cho những gì diễn ra trong phim của Diễm, và chúng ta không thể không tôn trọng điều đó. Những đứa trẻ trong sương mù – Một bức tranh đẹp, thuần khiết, trong trẻo mang đậm dấu ấn riêng của Hà Lệ Diễm sẽ khiến bạn dở khóc, dở cười và sống trong hành trình của những con người tốt bụng nơi núi rừng mù sương.