Làm sao giúp trẻ phát triển chiều cao? Mách mẹ công thức dự đoán chiều cao của con cực thú vị!

Ngày nay, vấn đề về chiều cao ngày càng được chú trọng vì phần nào ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống của mỗi người. Vì thế ba mẹ cũng mong muốn con mình phát triển khỏe mạnh và có một chiều cao lý tưởng. Hãy cùng truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn nắm bắt thông tin về các giai đoạn phát triển chiều cao của trẻ và những cách để hỗ trợ trẻ tăng trưởng chiều cao theo đúng độ tuổi nhé!

1Chiều cao của trẻ sơ sinh

Việt Nam là một trong những nước có chiều cao khiêm tốn so với thế giới. Theo kết quả thống kê vào năm 2020 của Bộ Y tế thì chiều cao trung bình của thanh niên tại Việt Nam là 168.1cm (nam) và 156.2 cm (nữ).

Trẻ sơ sinh có chiều cao dao động từ 48cm – 52cm, chiều cao này phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng của người mẹ khi mang thai. Ở giai đoạn này, chiều cao của trẻ ít bị tác động bởi yếu tố di truyền, ba mẹ có thể thấy một số em bé sơ sinh có cân nặng và chiều cao “khủng” nhưng khi lớn lên lại không cao to hơn các bé cùng trang lứa. Bên cạnh đó cũng có những bé mới sinh khá “nhỏ con” nhưng khi lớn lên lại có thể trạng tốt.

Theo một vài nghiên cứu, yếu tố di truyền quyết định 60% – 80% chiều cao của một người, 20 – 40% còn lại phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng và bệnh lý (nếu có).

2Quá trình phát triển chiều cao ở trẻ

Giai đoạn từ sơ sinh đến 1 tuổi trẻ tăng chiều cao nhanh nhất. Ảnh: freepik

Ở trẻ nhỏ, khung xương được cấu tạo bao gồm xương và sụn tăng trưởng. Sụn nằm ở hai đầu xương cánh tay, cẳng tay, đùi, cẳng chân. Khi trẻ trưởng thành sụn sẽ dần biến thành xương, đây gọi là quá trình cốt hóa. Quá trình này sẽ khiến cho xương dài ra và giúp trẻ cao thêm.

Quá trình cốt hóa diễn ra dần từ khi trẻ sinh ra đến hết tuổi dậy thì. Khi tất cả sụn tăng trưởng được cốt hóa, thì chiều cao của trẻ không tiếp tục tăng thêm và giai đoạn này là lúc trẻ đạt 18 tuổi.

Từ sơ sinh đến 1 tuổi là giai đoạn trẻ tăng chiều cao nhanh nhất, trung bình trẻ tăng khoảng 25cm so với lúc mới sinh. Từ 1 đến 2 tuổi trẻ tăng khoảng 10cm/năm, sau đó chiều cao của trẻ tăng chậm lại, sau 2 tuổi chỉ tăng 5cm – 6cm/năm cho đến khi dậy thì.

Có một lưu ý đó là chiều cao của trẻ tăng không bằng nhau và không đều đặn trong suốt giai đoạn phát triển. Đôi khi, ba mẹ thấy trẻ cao nhanh, nhưng có lúc lại thấy chiều cao của trẻ tăng chậm, đây là điều hoàn toàn bình thường. Trẻ thường cao nhanhvào mùa xuân, tăng nhanh hơn so với các thời điểm khác trong năm.

Khi trẻ bước vào tuổi dậy thì (bé gái từ 8 -13 tuổi, bé trai từ 10-15 tuổi), chiều cao tăng rất nhanh, giai đoạn này kéo dài từ 3 – 5 năm. Chiều cao của trẻ ở tuổi dậy thì sẽ tăng từ 8cm – 14cm/năm và sau đó bắt đầu chậm lại, phần lớn trẻ sau 18 tuổi sẽ không tăng thêm chiều cao.

3Dự đoán chiều cao của trẻ

Công thức dự đoán chiều cao của trẻ dựa vào chiều cao ba mẹ:

• Chiều cao bé trai: (Chiều cao ba + Chiều cao mẹ + 13)/2
• Chiều cao bé gái: (Chiều cao ba + Chiều cao mẹ – 13)/2

Ví dụ: Ba cao 170cm, mẹ cao 160cm, chiều cao dự đoán của bé trai là: 171.5 cm và của bé gái là 158.5cm.

Tuy nhiên, chiều cao thực sự của trẻ có thể thấp hơn hoặc cao hơn 8cm so với dự tính chiều cao theo công thức này.

4Kênh chiều cao

Kênh chiều cao dùng để đánh giá sự phát triển của trẻ theo thời gian

Khi đi khám, ba mẹ thường thấy bác sĩ dùng kênh chiều cao và cân nặng để đánh giá sự phát triển của trẻ theo thời gian.

Bảng tăng trưởng chiều cao và cân nặng sẽ được lấy dữ liệu từ người trẻ, khỏe mạnh, sau đó được đánh số từ 3rd đến 97th, vẽ lại dưới dạng đường cong gọi là kênh chiều cao hoặc cân nặng bách phân vị thứ 3 đến thứ 97. Những bé khỏe mạnh sẽ có cân nặng, chiều cao dao động từ kênh 3rd đến kênh 97th.

Kênh chiều cao và cân nặng được so sánh chiều cao và cân nặng dùng để của trẻ với những trẻ có cùng độ tuổi, đồng thời giúp ba mẹ theo dõi quá trình tăng trưởng của trẻ.

Kênh chiều cao và cân nặng càng lớn thì trẻ sẽ cao hơn so với trẻ cùng độ tuổi, ngược lại trẻ ở kênh càng nhỏ thì sẽ thấp hơn so với trẻ đồng trang lứa.

Ví dụ:

• Bé gái 18 tháng tuổi có chiều cao ở kênh 10th, có nghĩa là:
• Có 10% bé gái 18 tháng tuổi khác thấp hơn bé gái này
• 90% số bé gái cùng độ tuổi cao hơn bé này.
• Bé trai 24 tháng có chiều cao ở kênh 95th thì nghĩa là:
• Với cùng độ tuổi trên sẽ có 95% bé trai thấp hơn và chỉ 5% bé trai khác cao hơn bé này.

Ở mỗi lần khám cho trẻ, bác sĩ sẽ đánh dấu chiều cao và ghi nhận lại, sau đó dùng số liệu này để theo dõi sự tăng trưởng chiều cao cho trẻ.

Chiều cao của trẻ sẽ thay đổi trong giai đoạn 2 năm đầu đời. Ảnh: freepik

Trẻ ở kênh cao hay thấp không phải là tiêu chí để kết luận tình trạng sức khỏe hay tăng trưởng của trẻ. Nếu chỉ số của trẻ ở kênh bách phân vị thứ 20 (20th) thì chỉ thể hiện là trẻ thấp hơn 80% số trẻ còn lại ở cùng độ tuổi.

Trẻ sơ sinh cho đến 6 tháng tuổi, chiều cao phụ thuộc chủ yếu vào dinh dưỡng trong thai kỳ của mẹ. Sau giai đoạn đó, gần 70% số trẻ sẽ thay đổi kênh chiều cao, có thể tăng hoặc giảm quyết định bởiyếu tố di truyền.

Khoảng 35% trẻ nhỏ sẽ dịch chuyển 1 kênh chiều cao, 35% còn lại sẽ dịch chuyển 2 – 3 kênh chiều cao và trẻ sẽ ổn định kênh chiều cao sau 2 tuổi. Do đó, ba mẹ có thể thấy chiều cao của trẻ trong 2 năm đầu đời sẽ thay đổi.

Ví dụ:

Trong giai đoạn từ 0 – 6 tháng, trẻ ở kênh chiều cao bách phân vị 50th, nhưng sau đó chiều cao của trẻ lại dịch chuyển lên hoặc xuống, có thể giảm xuống kênh 25th hoặc tăng lên kênh 75th.

Bài viết liên quan: Bổ sung canxi đúng cách giúp bé phát triển khung xương chắc khỏe

5Chậm tăng trưởng chiều cao

Nguyên nhân trẻ chậm tăng trưởng chiều cao do lành tính thì hoàn toàn bình thường. Ảnh: freepik

Việc trẻ chậm tăng trưởng chiều cao có nhiều nguyên nhân như:

• Lành tính: do di truyền từ gia đình hoặc do thể trạng.

Ở giai đoạn dậy thì, trẻ thường thấp hơn các bạn cùng tuổi. Ba mẹ hay anh chị em của trẻ cũng dậy thì muộn và trẻ có thể trạng giống họ. Ba mẹ đừng quá lo lắng nếu trẻ thấp nhưng tốc độ tăng chiều cao mỗi năm trên 4cm, trẻ sẽ dần bắt kịp bạn bè, nhất là vào giai đoạn dậy thì và sẽ có chiều cao bình thường lúc trưởng thành.

• Nguyên nhân do bệnh lý: tim mạch, thận, hô hấp mạn tính hoặc do các nguyên nhân nội tiết như thiếu hormone tăng trưởng, bệnh lý tuyến giáp.
• Suy dinh dưỡng nặng.

6Dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám

Trẻ nhỏ từ 2 tuổi đến trước dậy thì có tốc độ tăng chiều cao dao động từ 4cm – 8cm/năm, nhưng tối thiểu cần tăng 4cm mỗi năm trở lên. Ba mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để theo dõi và thăm khám khi:

• Tốc độ tăng chiều cao dưới 4cm/năm (chiều cao cần theo dõi ít nhất 6 tháng).
• Bất kỳ dấu hiệu nào mà ba mẹ cảm thấy lo lắng.

7Biện pháp hỗ trợ tăng trưởng chiều cao

Việc tập thể dục thường xuyên có thể hỗ trợ trẻ tăng chiều cao. Ảnh: freepik

Những biện pháp sau đây có thể hỗ trợ tăng chiều cao cho trẻ:

• Ngủ đủ giấc: trẻ cần ngủđủ 8 – 12 giờmỗi ngày tùy độ tuổi. Giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi và giúp tiết hoocmon tăng trưởng tốt hơn.
• Dinh dưỡng phù hợp: một chế độ dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ sẽ giúp trẻ tăng trưởng tốt. Bố mẹ cũng có thể cho bé sử dụng bổ sung một số loại sữa hỗ trợ tăng chiều cao như: sữa Abbott, sữa Friso, sữa Aptamil,…
• Tập thể dục thường xuyên: ngoài việc giúp cơ thể trẻ khỏe mạnh, tập thể dục còn giúp giảm béo phì ở trẻ.

Lưu ý: việc ba mẹ cho trẻ ăn hoặc uống quá nhiều thuốc bổ, vitamin, thức ăn nhanh, thức ăn nhiều năng lượng không giúp trẻ tăng chiều cao mà có thể khiến trẻ béo phì. Trẻ thừa cân, béo phì thường có khuynh hướng cao lớn hơn những trẻ cùng độ tuổi nhưng chiều cao lúc trưởng thành lại không có sự khác biệt.

Việc nắm vững những thông tin cơ bản về sự phát triển chiều cao của trẻ nhỏ có thể giúp ba mẹ chuẩn bị tốt về mặt dinh dưỡng và vận động cho con. Nếu ba mẹ có những lo lắng về việc chậm phát triển chiều cao của trẻ, hãy đến gặp bác sĩ để được theo dõi và thăm khám. Hy vọng qua những thông tin mà truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn cung cấp sẽ giúp ba mẹ có cái nhìn tổng quát hơn về việc tăng trưởng và phát triển chiều cao ở trẻ.

Ngọc Hà tổng hợp từ fanpage Phòng khám Happy Baby