Mách ba mẹ cách phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh

Vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý ở trẻ nhỏ thường có dấu hiệu khá giống nhau nên ba mẹ thường rất khó để phân biệt. Nếu gặp phải tình trạng vàng da bệnh lý trẻ rất dễ gặp phải các biến chứng nguy hiểm. Do đó, ba mẹ cần tham khảo bài viết dưới đây của truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn để có thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!

1Tìm hiểu về vàng da sinh lý

Vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh có thể ở mức độ nhẹ, trẻ vừa đủ tháng, vàng da được xem là sinh lý khi chỉ xuất hiện sau 24 giờ tuổi và biến mất trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần với trẻ non tháng.

Nguyên nhân của hiện tượng vàng da sinh lý do sự tích tụ của Bilirubin, chất có màu vàng được sinh ra khi trẻ có các tế bào hồng cầu bị phá vỡ giải phóng ra. Hiện tượng này thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và các bé có lượng tế bào hồng cầu cao.

Trẻ bị vàng da sinh lý chỉ có các biểu hiện vàng da đơn thuần ở vùng mặt, cổ, ngực, bụng và phía trên rốn, không có các triệu chứng bất thường như: trẻ bị thiếu máu, lừ đừ, bỏ bú, gan lách to,… Tuy nhiên, nước tiểu của trẻ cũng sẫm màu hơn bình thường hoặc có màu vàng.

Vàng da sinh lý thường có mức độ nhẹ

2Vàng da bệnh lý là gì?

Vàng da bệnh lý là biểu hiện một một căn bệnh nào đó, ở những trường hợp này vàng da sẽ xuất hiện sớm, trong vòng 24h sau sinh. Ngược lại với vàng da sinh lý, căn bệnh này sẽ không hết vàng sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần với trẻ thiếu tháng.

Nguyên nhân của căn bệnh này do bất đồng nhóm máu mẹ con (ABO, Rh), bệnh lý tan máu (thiếu men G6PD, hồng cầu hình liền, nhiễm trùng), chậm đi phân sau, xuất huyết dưới da, nhiễm virus bào thai, bệnh lý gan mật bẩm sinh (teo đường mật, giãn đường mật).

Trẻ bị vàng da bệnh lý ngoài vàng da còn xuất hiện các triệu chứng bất thường khác như: bỏ bú, co giật, lừ đừ,… Nếu không phát hiện kịp thời và điều trị nhanh chóng có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh do Bilirubin gián tiếp thấp vào não và nghiêm trọng hơn là tử vong.

3Lúc nào cần đưa trẻ bị vàng da đi khám?

Khi trẻ có dấu hiệu vàng da nhưng ba mẹ không xác định được do vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý thì cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời khi gặp một trong các trường hợp sau:

• Vàng da ở trẻ sơ sinh xuất hiện sớm trước 48 giờ sau khi sinh.
• Toàn thân của trẻ bị vàng ngay cả lòng bàn tay và lòng bàn chân.
• Vàng da kéo dài trên 1 tuần đối với trẻ đủ tháng, trên 2 tuần với trẻ thiếu tháng.
• Trẻ bị vàng da thường kèm theo các dấu hiệu bất thường: ít bú, co giật, trẻ bị sốt,…

Ba mẹ cần đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường

4Sự khác nhau giữa vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý

Nhiều ba mẹ vẫn đang khó khăn khi phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết mà ba mẹ có thể tham khảo để thuận tiện hơn trong việc nhận biệt.

5Cách điều trị trẻ bị vàng da an toàn, hiệu quả

Hiện nay phương pháp điều trị vàng da hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhất cho trẻ sơ sinh là chiếu đèn, còn nặng hơn thì phải thay máu. Trong đó, ánh sáng sử dụng điều trị vàng da hiệu quả nhất là ánh sáng xanh dương.

Còn ánh sáng mặt trời có nhiều tia hồng ngoại gây phỏng da hoặc tia từ ngoại gây ung thư da. Trong khi làn da của trẻ sơ sinh rất mỏng manh, không có khả năng chống bức xạ của tia UV.

Theo bác sĩ Mỹ Hạnh cho biết: “Nếu phụ huynh không muốn cho trẻ uống vitamin D hàng ngày thì có thể lựa chọn việc tắm nắng cho trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, phải trang bị kiến thức thời gian tắm, cách tắm hợp lý vì tắm nắng sai cách khiến trẻ dễ ung thư da, hít phải nhiều khói bụi”.

Bác sĩ cũng cho biết thêm, ban đầu chỉ nên cho trẻ phơi nắng khoảng 5 – 10 phút, sau đó tăng dần lên nhưng không được tắm quá 20 phút mỗi lẫn. Nơi phơi nắng cho bé cần có không gian yên tĩnh, thoáng mát, không khói bụi, hạn chế ánh nắng chiếu trực tiếp vào mặt, đầu và phải che chắn cẩn thận để không làm tổn thương võng mạc.

Tuy nhiên, rất khó để tắm nắng tạo đủ vitamin D mỗi ngày cho bé. Vì vậy, theo Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo nên cho trẻ sơ sinh bú sữa mẹ hoặc sữa công thức 1 lít/ngày và kết hợp uống vitamin D 400 IU/ngày sẽ tốt nhất. Có thể uống vitamin D trong vòng 12 tháng nếu trẻ không thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

Siro Special Kid Vitamin D3 hỗ trợ hấp thu canxi 20 ml (từ 0 tháng)

6Cách phòng ngừa vàng da ở trẻ sơ sinh

Để bé không gặp phải tình trạng vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý, ba mẹ cần có cách phòng ngừa tốt nhất, trong đó ba mẹ nên lưu ý một số vấn đề sau đây.

• Chăm sóc sức khỏe tốt khi mang thai, khám sàng lọc trước sinh để phát hiện sớm các bệnh lý trong thai kỳ, tránh được sinh non, nhẹ cân, quá cân, nhiễm trùng sơ sinh.
• Cho trẻ bú sữa non ngay sau khi sinh và giữ ấm cơ thể cho bé để không bị hạ thân nhiệt, hạ đường huyết và đi phân su sớm sau sinh.
• Phòng của trẻ ba mẹ nên thiết kế có đủ ánh sáng mặt trời để dễ dàng quan sát và theo dõi màu sắc của trẻ.

Phòng của trẻ nên có đủ ánh sáng

7Đôi lời từ truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn

Bài viết trên truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn đã giúp ba mẹ phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý, hy vọng với những thông tin hữu ích này, ba mẹ sẽ thuận tiện hơn trong quá trình theo dõi và kịp thời đưa trẻ đến các cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên, các thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thể thay thế các chẩn đoán và điều trị y khoa.

Hà Trang tổng hợp

Kiểm duyệt bởi Trúc Lâm