Không dám sinh thêm con

Hơn nửa cuộc đời sống ở TP.HCM, bà hiểu hơn ai hết gánh nặng cơm áo mà người dân thành phố này đang gánh. Bà Trần Thị Hiệp, 57 tuổi, nói: “Con gái tôi đã có một cháu 7 tuổi nhưng không dám sinh thêm con nữa vì tiền không đủ nuôi thêm một đứa nữa.

Con gái và con rể ông Hiệp mỗi tháng chỉ được hơn 5 triệu đồng, thấp hơn mức lương bình quân của công nhân năm 2022 (6,7 triệu đồng). Bà cho biết, nếu sinh thêm đứa thứ hai, bà có thể hỗ trợ một phần cho con nhưng nghĩ rằng mình không thể sống cùng con cháu cả đời nên bà chấp nhận quyết định đó.

Theo Tổng cục Thống kê, hiện nay tổng tỷ suất sinh của TP. HCM là 1,39 con/phụ nữ, mức rất thấp so với mức sinh thay thế của cả nước là 2,09 con. Tỷ lệ sinh của Việt Nam năm 2022 là 2,01 trẻ, thấp nhất kể từ năm 2018.

Thạc sĩ Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ TP.HCM, cho rằng có nhiều yếu tố tác động đến mức sinh thấp như chất lượng môi trường sống, áp lực kinh tế, tâm lý, sức khỏe. của các cặp vợ chồng, sự thay đổi thái độ đối với hôn nhân và sinh con của thanh niên.

“Người dân TP.HCM hiện nay, đặc biệt là các cặp vợ chồng trẻ đang phải đối mặt với nhiều áp lực kinh tế và gánh nặng việc nhà, công việc xã hội nên việc không sinh thêm con là điều dễ hiểu”, ông Trung nói.

Đồng quan điểm với ông Trung, TS xã hội học Phạm Thị Thúy (giảng viên Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP.HCM) nhấn mạnh, có hai nhóm chính khiến mức sinh thấp, đó là nhóm rằng không muốn sinh thêm con. con và không dám sinh thêm con.

Nhóm không muốn sinh thêm con thường là những người có lợi ích kinh tế nhưng lo ngại về môi trường sống, chất lượng giáo dục thấp và mất cơ hội thăng tiến trong thời gian sinh con. Nhóm không dám sinh thêm con chủ yếu do áp lực kinh tế.

“Để nuôi con trưởng thành, không chỉ chi phí sinh nở mà chi phí học hành, chăm sóc sức khỏe, sinh hoạt đều rất tốn kém, nhất là ở các thành phố ngày càng đắt đỏ”, bà Thủy nói.

Báo cáo chỉ số chi phí sinh hoạt theo không gian 2022 của Tổng cục Thống kê cho biết, 5 địa phương có giá cao nhất cả nước là Hà Nội, Quảng Ninh, TP.HCM, Đà Nẵng và Bà Rịa-Vũng Tàu. Ba trong số năm địa phương này thuộc nhóm 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp của cả nước (TP.HCM, Đà Nẵng và Bà Rịa-Vũng Tàu).

Vợ chồng Thu Hoài ở Đà Nẵng có cậu con trai năm nay 5 tuổi, thuộc diện những người “muốn sinh thêm con mà không dám”. “Mùa dịch bệnh, tôi ước gì có hai đứa con chơi cùng để nó khỏi lạc”, người phụ nữ 30 tuổi nói. Nhưng Hoài cũng xem đợt dịch như một cú tát mạnh giúp cô thức tỉnh ý định sinh con thứ hai.

“Thất nghiệp, ăn dành dụm. May mà có con nhỏ, không biết hai mẹ con xoay xở thế nào”, nữ công nhân nói. Chồng Thu Hoài cũng chỉ có thu nhập bằng vợ (5-6 triệu đồng).

Chi phí sinh hoạt đắt đỏ, mỗi tháng họ chỉ tiết kiệm được một, hai triệu đồng. Tháng nào con ốm đau, hiếu hỷ, giỗ chạp thì số tiền dành dụm ít ỏi đó cũng cạn kiệt. Mùa dịch, dân văn phòng như chồng nghỉ việc, Hoài “ba tại chỗ” và đồng nghiệp kiếm thêm vài triệu, gồng gánh cả gia đình.

“Đứa trẻ nào cũng muốn có, mà không nuôi dạy đàng hoàng là có tội với con”, bà nói.

Hiện hai vợ chồng đã đi làm trở lại, nhưng “đụng gì tăng giá”. Chỉ số giá tiêu dùng CPI 3 tháng đầu năm 2023 phần nào cho thấy điều đó, khi đều tăng so với cùng kỳ năm ngoái.

Tại Thanh Hóa, chị Minh Nguyên từng phải đắn đo quyết định sinh hay bỏ đứa con thứ 3 do mang thai cách đây 2 năm. Sau khi tham khảo ý kiến ​​của một vài người, chị đặt một bên là kinh tế gia đình, một bên là tương lai của ba đứa con nếu tiếp tục sinh con. Ngay lập tức, người mẹ đã có câu trả lời cho riêng mình.

“Từ khi kết hôn, vợ chồng tôi đã muốn có 3 đứa con nhưng nhất định không phải bây giờ”, bà mẹ 33 tuổi nói. Hai năm dịch bệnh, chị Nguyễn nhảy qua ba công ty. Đi đến đâu dịch bệnh tràn qua. Các doanh nghiệp đang gặp khó khăn, những người mới như cô ấy là những người đầu tiên bị thanh trừng. Chồng chị Nguyên cũng như chị Hoài, thu nhập bằng 0 ngay khi Covid-19 xuất hiện.

“Tôi nói với mẹ chồng, bà có vẻ già hơn vài tuổi nhưng tôn trọng quyết định của chúng tôi”, cô kể. Hơn ai hết, mẹ chồng là người đồng hành và hiểu hơn ai hết hành trình nuôi con vất vả.

Chị Hiệp, cán bộ dân số TP.HCM, cho biết nơi chị sống, nhiều người cũng lo kinh tế nên trì hoãn sinh con. Khi kinh tế ổn định hơn, tôi muốn sinh thêm con nhưng không thể có thai. “Cuối cùng, tất cả là vì tiền,” cô kết luận.

Theo các chuyên gia, mức sinh thấp sẽ gây bất lợi cho cơ cấu dân số và phát triển kinh tế – xã hội trong tương lai. Mức sinh giảm sẽ gây áp lực ngày càng lớn lên hệ thống an sinh xã hội đối với người cao tuổi, suy giảm nguồn nhân lực, đặc biệt là lao động trẻ. Sau này, một đứa trẻ sẽ phải đối mặt với vấn đề chăm sóc hai cha mẹ và bốn ông bà cùng một lúc. Dự báo sau năm 2035, cứ 4 người trong độ tuổi lao động sẽ phải gồng gánh 3 người ngoài độ tuổi lao động.

Ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ TP.HCM, cho rằng để người dân yên tâm sinh con mà không lo các yếu tố ảnh hưởng, trước hết cần chú trọng chính sách điều chỉnh mức sinh. giảm gánh nặng kinh tế cho cặp vợ chồng nuôi con đến khi con đủ 18 tuổi như hỗ trợ học phí, thời gian chăm sóc con, hỗ trợ tiền lương cho cặp vợ chồng có con nhỏ.

Ngoài ra, cần quan tâm đến quyền của phụ nữ trong công việc cũng như thăng tiến trong xã hội, song song với việc thúc đẩy bình đẳng giới, giảm bớt gánh nặng việc nhà cho phụ nữ.

TS Nguyễn Thị Thủy ủng hộ đề xuất này, cho rằng cần có chính sách thưởng khi sinh thêm con (thứ hai hoặc thứ ba, tùy địa phương) xét chế độ nghỉ thai sản và chế độ thai sản cho cả nam giới. .

Ngoài ra, thời gian nghỉ thai sản nên linh hoạt 6 tháng đối với phụ nữ. “Có người thấy 6 tháng là ngắn, nhưng cũng có người thấy quá dài, khiến họ bị gián đoạn nhịp lao động, khó quay trở lại làm việc hoặc chán nản, mất thu nhập nuôi con”, chị lưu ý.

Các chuyên gia cho rằng, mỗi cặp vợ chồng nên ý thức được trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi và niềm vui khi có con. Nếu sinh ra từ nhỏ, sau này người gánh hậu quả đầu tiên là chính mình, sau đó là xã hội.

“Nếu kinh tế không quá eo hẹp thì nên sinh đủ 2 con, đừng nghĩ có tiền thì có con hay không con cũng không cần lo tuổi già. các bạn trẻ, lấy đâu ra lao động có trình độ và sức khỏe để phục vụ trong tương lai? viện dưỡng lão, cho các hoạt động của người già”, bà nói, ám chỉ những ngôi làng không có trẻ em, nơi người già vẫn phải làm việc vì thiếu nhân lực ở Nhật Bản hoặc Hàn Quốc.

Phạm Ngà

* Tên một số nhân vật đã thay đổi.