Bác sĩ giải mã quan niệm sai lầm về “Nhiễm trùng đường ruột trẻ em”

Nhiễm trùng đường ruột là bệnh dễ lây lan ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, do hệ miễn dịch và hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Sau đây truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn cùng bác sĩ Nguyễn Trí Đoàn sẽ trả lời một số thắc mắc phổ biến xoay quanh bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em.

Bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em khiến nhiều cha mẹ lo lắng

1Bé bị nhiễm trùng đường ruột không nhất thiết phải uống kháng sinh

Mỗi khi trẻ bị nhiễm trùng đường ruột, cha mẹ đưa trẻ đi khám và nhận được kê đơn là kháng sinh, men vi sinh. Nhưng có nhất thiết phải uống kháng sinh không?

Theo bác sĩ Trí Đoàn, bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em không cần phải dùng đến kháng sinh. Do tác nhân chủ yếu gây nhiễm trùng đường ruột trẻ em là siêu vi mà kháng sinh thì hoàn toàn không có tác dụng gì với siêu vi, chỉ có tác dụng với vi khuẩn.

Có một số trường hợp nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn tụ cầu gây ra nhưng cũng không nhất thiết phải dùng kháng sinh, vì khoảng một vài tiếng sau trẻ sẽ ói và sốt. Sau khi ói hết thì trẻ cũng khỏi bệnh nên không cần dùng kháng sinh.

Chỉ trong một số trường hợp nhiễm trùng đường ruột trẻ em có triệu chứng tiêu chảy ra máu thì mới dùng kháng sinh. Ví dụ như vi khuẩn kiết lị gây ra tiêu chảy có máu. Điều này thể hiện vi khuẩn đã xâm nhập thành ruột, cho uống kháng sinh lúc này là phù hợp.

Tuy nhiên nếu trẻ nhiễm khuẩn kiết lỵ nhưng tiêu chảy không có máu, tức là không bị tổn thương đến hệ thống thành ruột, thì cũng không cần uống thuốc kháng sinh.

Vì vậy, cha mẹ cần theo dõi trẻ, quan sát phân của trẻ để xem có nên uống kháng sinh hay không. Thuốc kháng sinh nếu dùng không đúng thì không những không trị được bệnh nhiễm trùng đường ruột mà còn có thể làm cho bệnh của trẻ nặng hơn do tác dụng phụ của thuốc.

Một số em bé bị dị ứng đạm sữa bò có những biểu hiện giống bệnh kiết lị. Hệ thống miễn dịch của bé hiểu nhầm đạm sữa bò là vật lạ nên phản ứng đào thải gây nên triệu chứng tiêu chảy. Cha mẹ cần quan sát kỹ bé để phân biệt. Khi dị ứng đạm sữa bò thì bé không sốt, vẫn vui vẻ và bú mẹ đều. Còn bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em do kiết lị sẽ khiến bé mệt mỏi, sốt, bỏ bú.

2Dấu hiệu nhiễm trùng đường ruột trẻ em: Có phải là đi ngoài nhiều lần?

Một số cha mẹ thấy con đi ngoài nhiều lần thì lo sợ: Có phải con đã mắc bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em?

Theo bác sĩ Trí Đoàn, việc đi ngoài nhiều lần vẫn chưa chắc chắn là nhiễm bệnh.

Vì bình thường người lớn đi ngoài nhiều có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường ruột. Nhưng trẻ sơ sinh có thể đi ị 5-10 lần một ngày mà vẫn vui vẻ, bú tốt thì đó chỉ là giai đoạn sinh lý của trẻ. Qua 1-2 tháng tuổi trở lên, trẻ sẽ hết tình trạng đi ngoài nhiều lần.

Bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em sẽ có các biểu hiện như ói, sốt, tiêu chảy, ít bú trong khoảng một tuần. Mẹ nên cho trẻ bú theo nhu cầu, nếu trẻ ít bú thì có thể bổ sung nước dừa tươi để bù việc mất nước.

Dấu hiệu của bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em là sốt, tiêu chảy… Nguồn: Istock

3Bổ sung men vi sinh không làm giảm nhiễm trùng đường ruột trẻ em

Nhiều cha mẹ hỏi rằng: Có nên bổ sung men vi sinh không?

Theo bác sĩ Trí Đoàn thì việc này tùy lựa chọn của cha mẹ. Vì trẻ bị tiêu chảy sẽ rối loạn và mất một số vi khuẩn đường ruột nhưng số lượng bị mất là rất ít.

Nguyên nhân trẻ mắc bệnh nhiễm khuẩn đường ruột là do có nhiều vi khuẩn vào đường ruột chứ không phải vì mất đi vi khuẩn có lợi. Do đó, bổ sung men vi sinh cho trẻ không mang lại lợi ích gì và có thể cũng không gây hại gì.

Trước đây rất nhiều năm, người ta có làm một nghiên cứu tổng hợp với số lượng mẫu lớn và đã cho ra kết luận rằng: Diễn biến của bệnh nhiễm khuẩn đường ruột không bị ảnh hưởng bởi việc uống hay không uống men vi sinh. Việc cho trẻ uống men vi sinh chỉ là để thêm niềm tin cho cha mẹ, chứ không có tác dụng với bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em.

4Vì sao nhiễm trùng đường ruột trẻ em hay tái phát?

Nhiều cha mẹ đặt câu hỏi: Vì sao nhiễm trùng đường ruột trẻ em rất dễ tái phát?

Theo bác sĩ Trí Đoàn, thông thường mỗi năm trẻ em từ 1 đến 2 tuổi sẽ bị nhiễm trùng đường ruột từ 5-7 lần. Các bậc cha mẹ thường rất lo lắng vì cho rằng con mình có hệ miễn dịch yếu, sức khỏe kém nên mới bị vậy. Nhưng thực ra sức khỏe của trẻ không yếu đến thế, chỉ là do có rất nhiều loại siêu vi gây ra nhiễm trùng đường ruột.

Nhiều tác nhân gây ra nhiễm trùng đường ruột trẻ em như:

• Trẻ bị cảm siêu vi sẽ nuốt rất nhiều siêu vi xuống ruột. Lúc này cơ thể sẽ phản ứng thải độc, tống siêu vi ra ngoài gây ra tiêu chảy.
• Trẻ đi nhà trẻ, tiếp xúc đông người nên có nhiều nguồn lây siêu vi, rồi trẻ bị cảm và lại nuốt siêu vi hoặc đồ ăn của trẻ bị nhiễm siêu vi khiến bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em tái phát.

Số lượng siêu vi để gây ra cảm thường lớn hơn số lượng siêu vi gây ra nhiễm trùng đường ruột trẻ em. Vì thế trẻ sẽ có dấu hiệu ho, sổ mũi nhiều, còn ói và tiêu chảy thì ít hơn. Khi trẻ lớn dần, số lần mắc bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em sẽ ít hơn. Do cơ thể đã có miễn dịch chống lại các loại vi khuẩn này.

Trẻ càng lớn thì sẽ có hệ miễn dịch tốt, do đã được huấn luyện qua các lần nhiễm siêu vi trước đây. Đó cũng là lý do người lớn bị bệnh nhiễm trùng đường ruột sẽ hết tiêu chảy sau 2-3 ngày, còn nhiễm trùng đường ruột trẻ em thì lên đến 5-7 ngày mới hết.

Tương tự khi người lớn mắc bệnh cảm thì một tuần sẽ khỏi, còn trẻ em cảm thì kéo dài 2-3 tuần mới hết. Do đó, cha mẹ muốn trẻ lớn lên có sức đề kháng tốt thì phải hiểu quyền được bệnh của trẻ, tức là muốn trẻ mau hết bệnh thì lúc nhỏ cần phải được bệnh.

5Bé bị nhiễm trùng đường ruột nên ăn gì?

Khi trẻ mắc bệnh nhiễm trùng đường ruột, điều quan trọng là phải bù đủ nước. Mẹ cho trẻ uống oresol, nước dừa tươi và những loại nước khác theo một số lưu ý sau:

• Không nên uống quá nhiều nước cùng một lúc. Mẹ nên chia nhỏ ra uống nhiều lần.
• Dù trẻ bị nôn cũng cho uống nước.

Nước dừa tươi không gây lạnh bụng như mọi người vẫn nghĩ mà nó còn giúp bù nước và điện giải rất tốt.

Với trẻ đang bú sữa hay ăn dặm, mẹ vẫn cho trẻ ăn bình thường nhưng tăng số lần lên. Đồng thời cho trẻ dùng thêm một số loại nước sau nếu có. Những loại nước này nên pha loãng ra theo tỷ lệ 1 phần chất, 5 phần nước.

• Cordial.
• Súp.
• Nước ép trái cây.
• Nước chanh.

Mẹ không nên cho trẻ uống trà, cà phê. Một số loại nước ngọt có ga, nước uống thể thao, nước giải khát, nước trái cây chưa được pha loãng sẽ chứa nhiều đường, ảnh hưởng không tốt đến bệnh của trẻ và làm trẻ tiêu chảy nhiều hơn.

Một số lưu ý mẹ cần nhớ khi chăm sóc trẻ mắc bệnh nhiễm trùng đường ruột:

• Chế độ ăn duy trì bình thường, đủ chất giúp trẻ nhanh khỏi bệnh.
• Dỗ dành cho trẻ ăn một ít khi trẻ biếng ăn. Tránh để trẻ đói cả ngày.
• Cho trẻ ăn những thực phẩm nhẹ và giàu tinh bột như: cháo, sữa, bánh quy, khoai tây.
• Tránh những loại thức ăn nhanh như kem, bánh kẹo, sô-cô-la.
• Không nên cho trẻ uống thuốc giảm tiêu chảy.
• Rửa sạch và lau khô khi trẻ đi vệ sinh xong. Mẹ có thể dùng một số loại kem bôi da nếu tiêu chảy làm bé bị hăm.

Cho trẻ ăn những món giàu tinh bột như cháo, sữa, khoai tây… Nguồn: Istock

Cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay nếu trẻ có các dấu hiệu sau:

• Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi bị nôn ói kèm tiêu chảy.
• Trẻ ngủ bất thường, gọi không dậy.
• Trẻ tiêu chảy 8-10 lần một ngày.
• Có máu hoặc chất nhầy trong phân của trẻ.
• Không ăn uống được và chỉ mãi nôn ói.
• Nôn ra mật xanh.
• Tiêu chảy kéo dài đến 10 ngày.

6Đôi lời từ truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn

Bệnh nhiễm trùng đường ruột trẻ em nếu không điều trị sớm sẽ khiến trẻ suy dinh dưỡng, chậm lớn và nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy nên nếu cảm thấy trẻ có quá nhiều dấu hiệu bất thường, cha mẹ hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để chữa trị. Hy vọng với những thông tin trên đây sẽ giúp cha mẹ chăm sóc trẻ chu đáo hơn khi con bị bệnh nhiễm trùng đường ruột.

Các bài viết của truongptdtntthptdienbiendong.edu.vn/Vũ trụ bỉm sữa chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Quỳnh tổng hợp từ sách Để con được ốm của bác sĩ Nguyễn Trí Đoàn