Các kỹ thuật cần biết

Ông Shozo Sata là nghệ nhân ikebana hàng đầu Nhật Bản. Trong 50 năm qua, ông đã dày công giới thiệu nghệ thuật cắm hoa ikebana đến thế giới phương Tây. Dưới đây là những giải thích cơ bản nhất của ông về ikebana, để những người mới bắt đầu có thể dễ dàng nắm bắt các kỹ thuật thiết yếu.

Nghệ thuật cắm hoa Ikebana của Nhật Bản là gì?

Ikebana (生花) có nghĩa là “đem hoa vào cuộc sống”. Nghệ thuật cắm hoa của Nhật Bản được mô tả là tinh tế và nhạy cảm hơn nghệ thuật cắm hoa của các quốc gia khác. Nghệ thuật Ikebana được đặt ngang hàng với hội họa và điêu khắc.

Nguồn gốc của nghệ thuật cắm hoa ikebana

Nghệ thuật Ikebana đơn giản đã có từ thế kỷ thứ 7, khi Phật giáo được truyền đến Nhật Bản từ Trung Quốc. Người ta thường đặt hoa trước tượng Phật. Theo thời gian, việc cắm hoa ngày càng trở nên tinh vi và phức tạp.

Vào thời Heian (thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ thứ 12), người ta thường gắn một bài thơ lên ​​một bông hoa để bày tỏ sự ngưỡng mộ và bày tỏ tình cảm.

Với sự mở rộng của tầng lớp samurai vào thế kỷ 14, các lãnh chúa phong kiến ​​được tôn kính và nắm giữ quyền lực tối thượng. Họ muốn phô trương sự giàu có và quyền lực của họ. Từ đó, họ tạo ra phong cách nội thất tokonoma, tức là một góc nhỏ dùng để trang trí, hơi thụt vào trong so với tường. Tokonoma được thiết kế trong các ngôi đền và thái ấp để trưng bày áo giáp.

Sau này, khi đã hoàn toàn thống nhất lãnh thổ, vào thời bình, thay vì bày áo giáp, người ta bắt đầu trưng bày đồ vật, trong đó có lọ hoa.

>>> Đọc thêm: 5 SỰ KHÁC BIỆT GIỮA NGHỆ THUẬT ĐÔNG Á VÀ NGHỆ THUẬT TÂY ÂU

nghệ thuật cắm hoa ikebana

1. Phong cách cắm hoa Rikka

Nghệ thuật cắm hoa thuở sơ khai theo triết lý nhà Phật là lý tưởng hóa các tầng trời nên cách cắm hoa tương đối xa hoa, cầu kỳ. Rikka là phong cách cắm hoa ikebana đầu tiên. Mục đích của rikka không phải là phơi bày quá nhiều vẻ đẹp của hoa, mà dùng hoa để hình dung vũ trụ.

Quy tắc cắm hoa rikka được gọi là các vị trí cắm hoa, bao gồm 9 vị trí chính. Bên cạnh đó, bạn có thể thêm vào suy nghĩ cá nhân của bạn.

1. Shin: núi tâm linh
2. Uke: chấp nhận
3. Hikae: chờ đợi
4. Sho shin: thác nước
5. Soe: nhánh hỗ trợ
6. Nagashi: suối
7. Mikoshi: quan sát
8. Do: thân
9. Mae oki: thân trước

2. Phong cách cắm hoa Seika

Trái ngược với những quy tắc khắt khe của phong cách rikka, Seika là một kiểu cắm hoa khá phóng khoáng. Ban đầu, người Nhật gọi nó là nageire, có nghĩa là “nhồi vào”. Đặc điểm của phong cách nageire là hoa không cần đến các giá đỡ để dựng đứng mà nên để hoa tự nhiên trong bình.

Nếu rikka thể hiện cách cắm hoa truyền thống của Phật giáo, thì nageire lại mang tính thiền định hơn. Rikka là một nỗ lực triết học để miêu tả một thế giới quan về vũ trụ, trong khi nageire là một phong cách cắm hoa nhằm đạt được sự thống nhất với vũ trụ.

Vào cuối thế kỷ 18, sự giao thoa giữa rikka và nageire đã cho ra đời một kiểu cắm hoa mới, được gọi là seika (hoa tươi sống động).

Trong phong cách seika, ba tư thế được giữ nguyên: shin, soe và uke (còn được gọi là taisaki). 3 vị trí này tạo thành một tam giác không bằng nhau.

Trước đây, phong cách seika chỉ bao gồm một loại vật liệu. Ngoại trừ những ngày Tết, người ta cắm nhiều loại hoa và lá. Ngày nay, luật này không còn cứng nhắc như xưa. Người ta thường chọn từ 1-3 nguyên liệu để tạo nên một bình hoa đẹp.

>>> Đọc thêm: 3 CÁCH KẾ HOẠCH HOA ĐƠN GIẢN VÀ ĐẸP

3. Phong cách cắm hoa Moribana

Trong những năm gần đây, hốc tường tokonoma, nơi thường cắm hoa ikebana, đã không còn tồn tại trong những ngôi nhà kiểu phương Tây hiện đại. Ngày nay, mọi người muốn có thể chiêm ngưỡng bình hoa ikebana từ mọi ngóc ngách. Đó là màn hình hoa 360 độ.

Trước đây, người ta chỉ có thể ngắm hoa khi ngồi trên sàn nhà, mặt đối diện với chiếc bình. Ngày nay, phong cách moribana mong muốn tạo ra một chiếc bình 3 chiều bằng vật liệu thực vật tự nhiên.

4. Phong cách ikebana đương đại

Rikka và seika tiếp tục là những nguyên tắc cơ bản của ikebana, nhưng sự phát triển của xã hội đã dẫn đến việc sử dụng các loại chất liệu mới chưa từng thấy trong ikebana, được gọi là phong cách đương đại.

Các nguyên tắc và kỹ thuật ikebana cơ bản

Mỗi loài hoa đều có những đặc điểm riêng. Cần chú ý xem hoa giòn hay dẻo.

• Nguyên tắc cắm hoa ikebana: dùng nhiệt để uốn cành hoa

Một số cây thường xanh có lớp nhựa khá cứng. Loại nhựa này sẽ mềm ra khi tiếp xúc với nhiệt và cứng lại khi nguội đi. Vì vậy, bạn có thể đặt bông hoa muốn uốn phía trên ngọn nến, sau đó nhẹ nhàng uốn theo góc mong muốn. Sau đó, ngay lập tức nhúng cành uốn cong vào nước lạnh cho đến khi nguội hoàn toàn. Khi cắm hoa vào bình, hãy cố gắng che vết bỏng khỏi mắt người nhìn.

• Dùng kéo cắt tỉa cành hoa

Một số cành như cành phong hay cành hoa mận rất khó uốn và thường bị gãy làm đôi. Vì vậy, nếu muốn uốn đẹp, bạn dùng kéo cắt xéo một nửa đường kính của cành rồi uốn nhẹ để phần vỏ chỗ thân vừa cắt duỗi ra.

• Sử dụng dây buộc

Những bông hoa có thân rỗng, bạn có thể dễ dàng duỗi thẳng chúng bằng dây mảnh. Bạn luồn dây kẽm (đồng hoặc kẽm) từ dưới gốc hoa rồi dựng đứng tùy thích.

• Cách sử dụng kenzan (kim cắm hoa)

Kiểu cắm hoa mà người phương Tây sử dụng không phù hợp với ikebana, vì nó sẽ gây khó khăn cho việc điều chỉnh góc độ của hoa. Hầu hết các giá đỡ kenzan đều được bao phủ bởi một lớp đinh tán bằng đồng được ghim vào đế bằng chì để tạo trọng lượng giúp bông hoa không bị đổ. Nên cọ rửa ổ cắm kenzan sau mỗi lần sử dụng để chúng bền lâu hơn.

Bạn nên cắt xéo phần cuống hoa để dễ dàng cắm chắc vào đế hơn. Đối với những bông hoa có cuống lớn, nên cắt bớt một phần gốc để cuống hoa mảnh hơn, dễ dàng gắn vào đế hơn. Dùng hai tay thật mạnh để cắm hoa vào đế cho thật chắc chắn.

• Vị trí lá đối xứng

Nếu bạn nhìn kỹ, mỗi chiếc lá dường như đối xứng ở cả hai bên, nhưng đôi khi lại không. Nếu vậy, mặt sắt rộng gọi là dương, mặt hẹp gọi là âm. Bạn nên luân chuyển dương ra trước và xoay âm ra sau.

• Sử dụng bình hoa ikebana

Với cách cắm hoa thông thường, bình hoa thường cao và che hết cành hoa. Đó là một cách cắm hoa rất máy móc. Nhưng nguyên tắc cắm hoa ikebana là bình thường rỗng để có thể phô diễn hết vẻ đẹp của cành hoa.

Mỗi loại lộc bình đều có ý nghĩa riêng, chẳng hạn lộc bình bằng đồng tượng trưng cho hành thổ. Tuy nhiên, không nhất thiết bạn phải hiểu hết ý nghĩa của những chiếc bình, hãy tận dụng những gì bạn có.

• Để hoa rơi

Nước là một yếu tố khác trong nghệ thuật cắm hoa ikebana của Nhật Bản. Nếu một cánh hoa rơi xuống nước, hãy để nó ở đó. Hoa chảy là một phần của khái niệm wabi sabi, tức là niềm tin của Phật giáo về sự bất toàn.

Nghệ thuật cắm hoa Ikebana Nhật Bản Nó không chỉ bao gồm kết quả cuối cùng, đó là cả một quá trình sống chậm và tận hưởng từ lúc bạn chọn hoa, hái bông, thêm lá cho đến việc cắt tỉa cây. Bình hoa ikebana không chỉ đẹp về màu sắc mà còn có tâm hồn. Đó là một sinh thể giúp tinh thần của bạn nở hoa.

Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam