Cao Bá Quát thông qua tác phẩm Bài ca ngắn đi trên bãi cát đã truyền đạt đến độc giả một bức tranh chân thực về cuộc sống và tư tưởng của một nhà nho trong thời đại đầy thách thức. Dưới đây là bài viết về chủ đề: Cảm nhận Bài ca ngắn đi trên bãi cát chọn lọc hay nhất, mời bạn đọc theo dõi.
1. Dàn ý Cảm nhận Bài ca ngắn đi trên bãi cát chọn lọc hay nhất:
1.1. Mở bài:
Tổng quan về Cảm nhận về bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” của Cao Bá Quát:
Bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” của Cao Bá Quát thể hiện những tâm tư của một người sĩ tử trên con đường danh lợi và cuộc đời đầy khó khăn. Tác giả Cao Bá Quát được miêu tả là một nhà thơ trung đại, mang trong mình cuộc sống bất hạnh nhưng hào hùng. Ông tạo ra những tác phẩm thơ văn độc đáo, nắm bắt tận cùng hiện thực.
Bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” được viết trong hành trình của tác giả tham dự thi Hội. Tác phẩm thể hiện sự cảm xúc và tâm trạng của một người sĩ tử trên con đường danh lợi, chất chứa sự băn khoăn, day dứt, và tuyệt vọng.
1.2. Thân bài:
– Bài thơ bắt đầu bằng những hình ảnh tượng trưng:
+ Dòng “Tiếng khóc cho cuộc đời dâu bể” thể hiện sự bi thảm, đau khổ của cuộc sống.
+ Hình ảnh “bãi cát dài” và “đi một bước lùi một bước” tượng trưng cho môi trường xã hội khắc nghiệt, gian khổ, và con đường đời tràn đầy khó khăn.
+ “Mặt trời đã lặn chưa dừng được” thể hiện tâm trạng đau khổ và vấp ngã trên con đường.
+ “Lữ khách trên đường nước mắt rơi” tạo nên hình ảnh mênh mông, không biết phương hướng trong cuộc hành trình.
– Phần thân bài:
Trong phần này, tác giả tiếp tục phân tích bài thơ:
+ Tức giận vì không thể như Hạ Hầu Ấn, tác giả thể hiện sự khó khăn và vất vả của người đi đường, đồng thời thể hiện oán giận đối với con đường công danh.
+ Tác giả lên án sự cám dỗ của danh lợi và tình cảnh “tất tả” của con người dưới áp lực của sự tham vọng.
+ Sự cám dỗ của danh lợi được so sánh với thú vui thưởng thức rượu, thể hiện tác giả nhận thức về tính hấp dẫn của thành công về mặt
+ Hình ảnh “bãi cát dài” tiếp tục thể hiện khó khăn của cuộc hành trình, đồng thời tác giả cảm nhận sự đau khổ và bế tắc trên con đường này.
+ Tác giả thể hiện bản thân đang đối mặt với mâu thuẫn lớn, vừa oán giận với sự cám dỗ, vừa đang bước tiếp trên con đường công danh.
1.3. Kết bài:
– Tổng kết lại những đặc điểm nội dung và
– Khúc bi ca cuối cùng thể hiện tính nhân văn sâu sắc, tương phản với những khó khăn và tuyệt vọng trước cuộc sống.
– Bài thơ sử dụng thể thơ cổ điển và hình ảnh tượng trưng để thể hiện cảm xúc và tâm trạng của tác giả.
2. Cảm nhận Bài ca ngắn đi trên bãi cát chọn lọc hay nhất:
Cao Bá Quát, còn được biết đến với tên Chu Thần, hiệu là Cúc Đường và Mẫn Hiên, sinh ra tại làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh (nay là quận Long Biên, Hà Nội). Ông nổi tiếng với sự học giỏi, tài năng văn thơ và viết chữ Hán tinh tế, từ đó được người đời kính trọng và gọi là Thần Siêu hay thánh Quát. Cao Bá Quát có phẩm chất, tinh thần mạnh mẽ, và khao khát đổi mới vượt ra ngoài giới hạn của thời kì phong kiến.
Ông sống trong giai đoạn đầu thế kỷ XIX, khi triều Nguyễn đã đánh bại Tây Sơn và thiết lập một chế độ phong kiến cương quyết, áp đặt thuế cao và không coi trọng các tầng lớp tri thức ở vùng Bắc Hà. Đây là thời kỳ chứng kiến nhiều cuộc nổi loạn của nông dân, trong đó có cuộc nổi dậy ở Sơn Tây mà Cao Bá Quát cũng tham gia. Thơ văn của ông phản ánh sự phê phán mạnh mẽ về sự tù túng của chế độ phong kiến cổ truyền, cũng như thể hiện nhu cầu cần thiết cho sự đổi mới xã hội Việt Nam trước nguy cơ bị thế lực thực dân phương Tây xâm lược. Có người cho rằng nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân có thể là phản ánh hình tượng của Cao Bá Quát.
“Bài ca ngắn đi trên bãi cát” được viết sau những lần Cao Bá Quát tham gia các cuộc thi hội tại Huế. Khi nhìn thấy những bãi cát trắng trải dài ở miền Trung, ông đã tạo ra hình ảnh con đường danh lợi đầy mệt mỏi, đáng ghét, mà ông phải chọn theo đuổi. Đồng thời, hình ảnh này cũng thể hiện sự ngột ngạt và khó khăn của xã hội thời đó. Một quan điểm khác cho rằng bài thơ này ra đời khi Cao Bá Quát đã làm quan trong triều đình Nguyễn, khi ông bắt đầu thấy thất vọng với những lý tưởng đã từng tin tưởng và tìm kiếm một lý tưởng mới, phù hợp hơn.
Nội dung của bài thơ thể hiện tình trạng khốn khó, không lối thoát của tầng lớp tri thức trong bối cảnh khủng hoảng của chế độ phong kiến. Đồng thời, bài thơ cũng phản ánh sự bi phẫn trước thực trạng xã hội, sự khinh thường đối với danh lợi và khát vọng của những người sĩ tử thực sự muốn tạo ra cuộc sống mang ý nghĩa thực sự.
Trong bài thơ, tác giả thể hiện chủ đề thông qua ba hình ảnh: hình ảnh bãi cát dài, hình ảnh con đường đi trên bãi cát và hình ảnh người đi trên bãi cát.
Bài thơ tạo ra trước mắt người đọc hình ảnh một bãi cát dài mênh mông không có điểm dừng, tạo ra cảm giác của một con đường vô tận, mờ mịt: “Bãi cát lại bãi cát dài; … Bãi cát dài, bãi cát dài ơi.” Hình ảnh bãi cát dài mang ý nghĩa nghệ thuật độc đáo bởi tính sáng tạo của nó, không phải lấy cảm hứng từ văn học Trung Quốc như nhiều hình tượng thơ khác, mà thực tế nó xuất phát từ những cảnh cồn cát trắng hoang vu, mà tác giả đã trải qua nhiều lần trên con đường vào kinh thần.
Vùng đất miền Trung, đặc biệt là hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị, bị chen chúc giữa dãy Trường Sơn về phía Tây và biển cả về phía Đông. Trong tầm mắt người đi qua, chỉ thấy cát, núi và sóng biển.
Bên cạnh hình ảnh bãi cát dài, còn xuất hiện hình ảnh các con đường: “Đường bằng mờ mịt, Đường ghê sợ, đường cùng.” Hai dòng thơ “Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng, Phía nam núi Nam, sóng dào dạt” vừa thể hiện thực tế, vừa đích thị tượng trưng cho cuộc hành trình đầy gian nan, thử thách của cuộc sống.
Tác giả cảm nhận rằng con đường vượt qua bãi cát dài có nhiều điểm tương đồng với con đường công danh và khoa cử khó khăn. Thất bại nhiều hơn thành công, nhưng đã bước vào thì không biết cách nào để trở về.
Cao Bá Quát bản thân đã trải qua nhiều khó khăn trong việc thi cử. Ông bắt đầu tham gia thi từ khi mới 13 tuổi (1822), và đến lần thứ tư (1831) mới đỗ cử nhân, nhưng lại xếp cuối bảng. Sau đó, ông tham gia thêm ba lần thi Hội mà vẫn không đỗ. Khi bước chân vào con đường danh lợi, liên quan đến tầng lớp Nho sĩ trong xã hội phong kiến, ông cảm nhận sự bế tắc và mâu thuẫn không thể giải quyết. Ông đứng trước sự lựa chọn: tiếp tục hay dừng lại? Dừng lại cũng không thể, nhưng tiếp tục thì không biết sẽ dẫn đến đâu.
Hình ảnh người đi trên bãi cát dài thể hiện sự nhỏ bé và gian truân của con người trong hành trình này.
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi
Người bước đi trên con đường xuất hiện dưới nhiều hình thức, mỗi hình thức mang theo một tâm trạng riêng. Một số người say sưa vì men thơm từ những quán rượu, khi hương thơm thoảng qua cùng làn gió đầu mùa. Có lẽ hương thơm của rượu tượng trưng cho sự quyến rũ, sức hút khó cưỡng của danh vọng, có khả năng dẫn dụ tới cảm giác kinh hoàng mà công danh mang lại. Trước sức hấp dẫn ấy, liệu có ai giữ được tinh thần tỉnh táo, triệt để?
Cao Bá Quát được ví như một ngôi sao sáng trên bầu trời văn học Việt Nam. Ông không chỉ nổi tiếng về học vấn, mà còn có tài khắc chữ tuyệt vời. Tuy nhiên, ông gặp phải nhiều khó khăn trên con đường tìm kiếm danh vọng. “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” chính là những suy tư, tâm niệm về cuộc hành trình công danh và cuộc đời của ông.
Bài thơ đặc sắc này ra đời khi tác giả đang đi qua miền Trung. Thấy những bãi cát trắng mênh mông, tác giả bất chợt nhận được cảm hứng, biết bao cảm xúc trào dâng, không thể kìm nén. Mở đầu bài thơ, “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” hình dung người đi như thể thấy họ đang đối diện với bãi cát khó khăn.
“Bãi cát lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước.”
Chúng ta như thể nhìn thấy hình ảnh thực tế này, như một chuỗi bãi cát nối tiếp nhau, không biết điểm kết thúc, tạo nên cảm giác vô tận. Từ “lại” được sử dụng để thể hiện tính liên tục của những bãi cát. Ta như cảm nhận màu cát trắng không giới hạn, với ánh nắng tạo ra những tầm nhìn xa. Biện pháp so sánh được sử dụng một cách khéo léo, như ta đang cùng trải qua cuộc hành trình trên bãi cát. Từ đó, câu thứ hai, “Đi một bước như lùi một bước,” chính là hình ảnh của sự mất mát, sự hiệu ứng không đáng có của sự cố gắng đi trên con đường khó khăn này. Bãi cát trở thành gánh nặng, người ta đi nhưng lại như đang lùi về vị trí xuất phát. Sức lao động càng tăng thêm, nguy khốn càng gia tăng.
“Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi”
Ngay cả khi mặt trời đã chìm, sự đi lại vẫn không ngừng. Những giọt nước mắt rơi chính là hiện thân của những khó khăn, gian khổ trong cuộc hành trình. Chính sự kết hợp giữa hình ảnh con người và bãi cát dài mang lại cảm giác lẻ loi, cô đơn, và sự nhỏ bé.
“Bài ca ngắn đi trên bãi cát” tạo nên hình ảnh sống động về sự khó khăn, gian khổ và tâm trạng đối diện với cuộc sống.
“Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người ?”
Có lẽ vào thời điểm này, nhà thơ tỏ ra tiếc rằng mình không thể học được bí quyết của tiên ông, mà thay vào đó, ông sống một cuộc sống tự tại, xa xa mọi vinh quang và cảnh giới thế gian. Dù biết rằng con đường danh vọng gian nan, nhưng nhà thơ cảm thấy như đó chính là định mệnh tất yếu. Bãi cát có thể được hiểu là tượng trưng cho địa vị phúc lợi, tuy vậy, ông vẫn chấp nhận tiếp tục bước chân vào đó, dù mỗi bước đi tiếp đều làm ông hoang mang hơn, và ngày càng khó tìm ra lối thoát. Sự khó khăn này là kết quả của việc chạy theo danh vọng, như một lời đánh đồng với hơi men của rượu, đã cuốn lôi người vào mê cung, đây có thể là lý do tại sao “người say vô số, tỉnh bao người?” Nhà thơ tỉnh táo, nhưng sự tỉnh táo này vẫn không thể giải quyết được mối băn khoăn xem có nên tiếp tục hay không.
“Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây ? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít ?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt
Anh đứng làm chi trên bãi cát ?”
Lữ khách tại thời điểm này chỉ có thể nhìn xung quanh mình, nhưng chỉ thấy sóng biển và núi rừng. Không có lối đi rõ ràng nào để lữ khách tiến lên. Dẫu biết không có hướng đi mục tiêu, nhưng việc bước tiếp, bước vững và đi xa trên một con đường mờ mịt như vậy đối với lữ khách lại trở nên khó khăn. Hình ảnh bãi cát có thể hiểu như một tượng trưng cho cuộc hành trình đầy không chắc chắn, và câu thơ cuối cùng dường như đang tiên đoán một sự kiện sắp xảy ra. Qua đó, nhà thơ chắc chắn sẽ lựa chọn một con đường riêng cho mình, bỏ lại sau lưng những rối ren và không rõ ràng.
“Bài ca ngắn đi trên bãi cát” thực sự mang trong mình một lời tâm sự chân thành, thể hiện sự băn khoăn và đau đớn của một tâm hồn trí thức đối diện với thực tế khắc nghiệt của xã hội và chế độ phong kiến. Tác phẩm này không chỉ là sự thể hiện của cá nhân Cao Bá Quát mà còn tượng trưng cho nỗi lo âu và thất vọng của nhiều trí thức trong thời kỳ đó.
3. Cảm nhận Bài ca ngắn đi trên bãi cát ngắn gọn:
Cao Bá Quát, một nhà nho chân chính và nhà thơ tài năng, đã qua các tác phẩm của mình thể hiện mạnh mẽ thái độ phê phán đối với chế độ phong kiến lèo lái và bảo thủ. Giai đoạn này cũng chứa đựng tư tưởng khai sáng tự phát và phản ánh nhu cầu cấp bách về đổi mới trong xã hội. Trong số các tác phẩm của ông, “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” đứng ra là một ví dụ đặc sắc, thể hiện một cách rõ nét những suy tư này.
Từ bài thơ này, ta thấy Cao Bá Quát thực sự làm hiện lên một tâm hồn của người trí thức đích thực. Dù trong bối cảnh xã hội như thời đó, như nhiều sĩ tử khác, ông đã lựa chọn con đường học vấn và thi cử như là một phần của việc hành đạo, với hy vọng giúp đất nước thăng tiến. Tuy nhiên, ông đã nhanh chóng nhận ra rằng chế độ phong kiến của nhà Nguyễn đang sa sút, kém phát triển, và bị đè nén bởi sự bảo thủ.
“Bài ca ngắn đi trên bãi cát” thể hiện rõ ràng nhưng phức tạp cảm xúc của ông khi đối mặt với cuộc sống. Bãi cát dài trong tác phẩm tượng trưng cho con đường đầy khó khăn và không chắc chắn của cuộc đời. Ông như một lữ khách vô tình trên bãi cát, thất vọng và bất lực, chẳng biết lựa chọn nào là đúng đắn, dẫn dắt ông vào một sự bế tắc.
Cao Bá Quát thông qua tác phẩm này đã truyền đạt đến độc giả một bức tranh chân thực về cuộc sống và tư tưởng của một nhà nho trong thời đại đầy thách thức. Bài thơ không chỉ là một tác phẩm văn học nghệ thuật mà còn là một dấu ấn biểu thị sự thức tỉnh và tương lai tiềm năng của một thế hệ trí thức, như Cao Bá Quát, đang tìm kiếm lối thoát và đổi mới cho xã hội và con người Việt Nam.
Cao Bá Quát đã mở ra một góc nhìn mới về con đường thi cử trong xã hội qua cách ông thể hiện hiện thực không thể tránh khỏi. Từ đây, ông đã đích thân đề cập đến tình trạng xã hội vốn có: cuộc sống đầy vấn đề, nhiều người đang vì danh lợi, vật chất mà phải lang thang trên con đường. Bằng cách nhìn nhận tận cùng tinh thần, Cao Bá Quát đã dùng tài năng của mình để tạo nên những khung cảnh sắc nét và tường minh, tạo ra một hình ảnh sống động về cuộc sống hiện thực của nhiều người:
Cổ lai danh lợi nhân
Bôn tẩu lộ đồ trung.
Phong tiền tửu điếm hữu mĩ tửu,
Tỉnh giả thường thiểu tuý giả đồng
(Xưa nay phường danh lợi
Tất tả trên đường đời
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?)
Trong bài thơ, ông bày tỏ sự sắc sảo trong cách nhìn và sự tỉnh táo trong phán đoán. Cao Bá Quát đã tạo ra một hình ảnh chân thực về thế giới xung quanh, về những người thường, đang vương vấn trong ám ảnh của danh vọng, lợi ích và những điều hấp dẫn tạm thời như “mĩ tửu”, nhưng thực chất chỉ là những thứ lôi cuốn tạm thời, đẩy họ vào tình trạng “người say vô số, tỉnh bao người?”
Những câu thơ của Cao Bá Quát thực sự chiếu rõ góc tâm hồn cô đơn và kiêu hãnh của một người đối diện với môi trường xã hội đang chìm trong hám danh lợi. Ông không muốn và không thể hòa nhập với đám đông đang đua nhau theo đuổi danh vọng và lợi ích. Thông qua những dòng thơ này, ta cảm nhận được sự đối lập giữa cái tầm thường và cái thanh cao, giữa cuộc sống ồn ào, bộn bề của thế gian với tâm hồn bình lặng, kiêu ngạo của một con người.
Ông thể hiện thái độ phản đối, sự thất vọng trước sự sụp đổ của tinh thần học vị trong triều đình Nhà Nguyễn:
“Vai áo xanh trải đá mài,
Thái tử đình ngọc chưa dời chơi đi.”
Cao Bá Quát đã trở nên chán ghét với sự hâm mộ danh vọng tầm thường, thấy điều không có ý nghĩa trong hành trình khoa cử, và hiểu rằng con đường danh lợi đã trở nên cũ nát, không còn ý nghĩa.
Với sự cảm xúc đang dâng lên, ông viết:
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Những dòng thơ này thể hiện sự trăn trở, băn khoăn trước tình trạng bế tắc, vô nghĩa khi con người đi đường nhưng không thể tìm thấy hướng đi. Tương truyền của những câu thơ này là sự bất mãn, nỗi lo lắng khi mắc kẹt trong mê cung của cuộc đời, không biết đường nào là đúng và đường nào là sai, đường nào là đáng theo đuổi và đường nào là đáng bỏ qua.
