Nguyễn Công Trứ là một đại diện cho cuộc sống thanh bình, là cái tôi tự tin trước cuộc đời đầy bão tố, ông vẫn luôn giữ vững cho mình một trạng thái bình tâm, hãy cùng tìm hiểu rõ hơn qua bài Cảm nhận Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ siêu hay
1. Dàn ý bài cảm nhận Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ:
1.1. Dàn ý chi tiết bài cảm nhận Bài ca ngất ngưởng:
Mở bài: giới thiệu tác giả tác phẩm
Thân bài:
* Cảm hứng chủ đạo của bài thơ – “bài ca ngất ngưởng”
– Xuất hiện 4 lần trong toàn bộ tác phẩm
– Từ láy giàu ý nghĩa:
+ Nghĩa đen: diễn tả độ cao ở trạng thái không ổn định, sắp đổ nhưng không đổ.
+ Trong bài thơ là lối sống, thái độ sống của Nguyễn Công Trứ.
* “Ngất ngưởng” khi làm quan
– Câu thơ bắt đầu bằng chữ Hán khẳng định mạnh mẽ lí tưởng nam nhi mà tác giả đã mang theo, đây là lí tưởng chung của những kẻ muốn theo con đường công danh: trong trời đất, không gì là không thể khi bạn được làm công việc của bạn.
– Với việc dùng hàng loạt từ Hán Việt và biện pháp liệt kê, Nguyễn Công Trứ đã khéo léo nhắc lại một loạt những chức quan, danh vị mà mình đã đảm nhận, cho thấy ông là một bậc văn võ song toàn.
→ Sự khoe khoang tài và danh của Nguyễn Công Trứ không phải là phô trương, khoe mẽ mà tài năng và danh tiếng của ông là chiếc vỏ bọc bên ngoài được ẩn giấu sâu bên trong. Bên trong là chiếc tôi hiểu được tài năng cùng vị trí của bản thân
* “Ngất ngưởng” khi về hưu
– Lối sống đa dạng, khác biệt và có phần mâu thuẫn:
+ Con bò vàng được nhà thơ “tô điểm” bằng bộ đạc ngựa.
+ Cảnh chùa còn đưa một cô thôn nữ xinh đẹp đến chào.
– Có quan niệm sống thể hiện một cách rõ ràng, không quan tâm đến được hay là mất, khen hay là chê: Với ông, giữa được và mất, khen và chê không có cài nào hơn cái nào.
– Ông chọn cho mình một lối sống tự do, được tự do làm những gì mình muốn: Biết quý trọng hiện tại, hiện tại và biết thưởng thức những thú vui của cuộc đời như ca hát, uống rượu. Đặc biệt là tình yêu.
→ Thái độ và lối sống của Nguyễn Công Trứ vượt ra khỏi giới hạn của cuộc đời nhưng ông luôn là người đầy tớ trung thành.
Bài học rút ra cho bản thân từ bài thơ Bài ca ngất ngưởng:
– Cần nhận thức rõ vai trò, vị trí của mình trong cuộc sống và có ý thức rõ ràng về tài năng của bản thân
– Có quan niệm sống đúng đắn, lí tưởng sống đúng đắn, phải biết thoát ra khỏi cuộc sống tù túng, tẻ nhạt để sống có ý nghĩa.
Không sống tiểu nhân, ích kỷ, chỉ biết đến mình được mất, khen chê mà quên đi những người chung quanh.
Kết bài:
Nêu cảm nghĩ của bạn về nội dung của tác phẩm
1.2. Dàn ý cụ thể phân tích cảm nhận Bài ca ngất ngưởng:
Mở bài: giới thiệu tác giả tác phẩm
Thân bài:
* Nguồn cảm hứng chính
– “ngất ngưởng”: địa vị cao, không vững, nghiêng ngả.
=> Tư thế, cách sống phóng túng, vượt lên trên sự trần tục của con người.
=> Lối sống nhất quán của Nguyễn Công Trứ, tác giả đã cảm nhận rất rõ về tài năng và bản lĩnh của ông kể cả khi làm quan, ra vào triều đình và khi về hưu.
Quan điểm sống ngất ngưởng trên đường công danh (6 câu đầu)
– “Vũ trụ bên trong không có bổn phận”: thái độ tự tin khẳng định mọi việc trong trời đất đều do tác giả đảm nhiệm -> Tuyên ngôn về ý chí làm trai của nhà thơ.
– “Ông Hi Văn… trong lồng”: Coi việc nhập thế là một công việc ràng buộc nhưng cũng là điều kiện để tài năng bộc lộ.
– Liệt kê những việc tôi đã làm được ở vị trí quan chức và tài năng của tôi:
+ Tài năng: giỏi văn (khi đỗ thủ khoa), tài dùng binh (tài)
-> Tài năng lỗi lạc: văn võ song toàn
+ Thể hiện chức vụ, địa vị xã hội: Tham tán, Tổng đốc, Tổng đốc (bình định Trấn Tây), Phủ doãn Thừa Thiên
-> Tự hào mình là người tài năng xuất chúng, có công danh hiển hách về văn, tài.
=> Sáu câu đầu là lời của nhà thơ khi làm quan, khẳng định tài năng và lí tưởng cao ngạo, phóng khoáng của một người có năng lực xuất chúng.
Quan điểm sống trong cách sống, cách nghĩ (10 câu tiếp theo)
– Cách sống theo ý chí, sở thích cá nhân:
+ Cưỡi bò mặc áo ngựa.
+ Đi chùa được tiên đi theo.
=> Sở thích quái gở, khác thường, thậm chí có phần cẩu thả và lập dị
+ Bụt cũng buồn cười: thể hiện hành động của tác giả là khác thường, ngược đời, trái với quan điểm của các nhà Nho phong kiến.
=> Cá tính nghệ sĩ muốn sống theo cách của mình.
– Quan niệm sống:
+ “Thắng thua… gió bay”: Tự tin sánh mình với “Thái thượng”, tức là sống tự do tự tại, không màng đến sự khen chê của người đời.
+ “Khi hát…khi tùng”: tạo cảm giác cuộc sống phong phú, thú vị, từ “khi” được lặp đi lặp lại tạo cảm giác vui sướng triền miên.
+ “Không… tục”: không Phật, không tiên, không vướng bận trần gian, sống giữa trần gian -> sống không giống ai, sống trong cực lạc.
=> Quan niệm sống giản dị đời thường mang đậm bản sắc dân tộc của tác giả.
Khẳng định độ “ngất ngưởng” bất khả chiến bại (3 câu cuối)
– “Chẳng trái với Nhạc. .. Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung “: Dùng sách vở, đối chiếu bản thân với các danh tướng có chiến công lừng lẫy như Trại Tuấn, Hàn Ký, Phù Bát. ..
=> Khẳng định khí phách, khẳng định khả năng sánh ngang hàng với danh tướng. Tuyên bố là một đầy tớ trung thành.
– “Ai ngất ngưởng trong triều đình như ta “: vừa hỏi vừa khẳng định suy nghĩ của vị trưởng quan về lối sống” ngất ngưởng “.
=> Tuyên ngôn khẳng định nhân cách và khát vọng vươn lên trên các quan điểm đạo đức Nho giáo thông thường.
Kết bài: đánh giá lại giá trị nội dung và giá trị
2. Bài cảm nhận Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ hay nhất:
Nguyễn Công Trứ (1778 – 1858), là một danh nhân kiệt xuất của nửa đầu thế kỷ XIX, là một trong những nhà thơ vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp của ông đan xen giữa vai trò của một học giả, một người lính chiến đấu, một quân nhân và một quan chức. Mặc dù đã trải qua những thăng trầm của danh vọng và số phận, ông vẫn không ngừng khao khát, mong muốn được cống hiến cho dân tộc, cho đất nước.
“Đã mang tiếng ở trong trời đất,
Phải có danh gì với núi sông.”
Hành trình văn chương của Nguyễn Công Trứ phát triển một cách rực rỡ, với sự sáng tạo độc đáo. Điều này thể hiện rõ qua bài thơ Nôm “Hán Nho phong phú” và hơn 60 bài thơ thất ngôn tứ tuyệt với tài hoa độc đáo. Trong đó, “Bài ca ngất ngưỡng” nổi bật như một tác phẩm xuất sắc trong kho tàng thơ ca của dân tộc. Bài thơ này bao gồm hai khổ, tổng cộng 19 vần, với sự xen kẽ giữa trạng thái yên bình và hào hùng, mang lại một trải nghiệm đọc thú vị. Ông cho rằng đây là một thể thơ dân tộc, với cấu trúc chặt chẽ, kết hợp giữa sự độc đáo của ngôn từ và âm điệu, tạo nên một tác phẩm hấp dẫn.
Năm 1848, Nguyễn Công Trứ trở lại phục vụ quân đội sau gần 30 năm phục vụ triều đình Nhà Nguyễn. Bài thơ “Bài ca ngất ngưỡng” ra đời sau khi ông quay trở về quê hương và trở thành một học sĩ. Khúc thơ này như một cuốn tự truyện về cuộc đời, nơi ông Hi Văn tự hào về thành tựu, phẩm chất và danh hiệu của mình, thể hiện một con người, một lối sống của một người học giả, sống phóng khoáng trong cuộc đời.
Từ “xiên” trong bài thơ có ý chỉ sự không vững chắc, dễ dàng bị dao động, dễ gặp trục trặc. Trong bài thơ này, “tư tưởng” biểu hiện sự độc đáo về tư duy, cách sống khác biệt và khả năng phá vỡ các quy tắc truyền thống. Nguyễn Công Trứ đã biến ý tưởng này thành một bản giao hưởng du dương, với giai điệu tươi vui và niềm tự hào đáng kinh ngạc.
Khúc thơ đầu tiên thể hiện sự tuyên bố của một cá nhân, một thiên tài. Khúc thơ này mang đậm tính trang trọng và hào hoa: “Vũ trụ bên trong không hoạt động” – không có gì trong thiên hạ mà chúng ta không thể chi phối. Đây là một phủ định được biến thành sự khẳng định, xác nhận vị thế của một người học giả đích thực. Và ông còn tiếp tục với “Vũ trụ giai ngộ phân sự” (Mọi nhiệm vụ trong thế gian này đều là
Trong những năm trở lại với cuộc sống bình dị sau hơn 30 năm phục vụ triều đình, Nguyễn Công Trứ đã sống một cuộc sống phóng khoáng và vui tươi, như một cách để giễu cợt sự phức tạp của cuộc đời. Ông không còn là vị quan danh giá, chỉ còn là “người kéo xe ngựa”, đi lang thang với con bò vàng và mặc quần áo như người cưỡi ngựa. Cả hình ảnh con người và con bò đều đem lại một cảm giác ngất ngưỡng. Đây cũng là lời thách thức mang tính đùa giỡn “miệng thế”. Đến tận ngày nay, người dân vẫn cười và truyền tai nhau những dòng thơ này viết bởi Hi Văn ngày xưa:
“Xuống ngựa, lên xe, nọ tưởng nhàn.
Lợm mùi giáng chức với thăng quan.
Điền viên dạo chiếc xe bò cái,
Sẵn tấm mo che miệng thế gian.”
Tám dòng thơ tiếp theo của khổ thơ thứ hai phản ánh một cách sống phi thường. Nguyễn Công Trứ từng là vị quan lớn, danh tướng, nhưng bây giờ ông sống một cuộc sống hiền lành, đơn giản, và tử tế như một “người từ bi”. Trong khi đi lang thang qua các ngôi đền và cảnh đẹp, “Có núi có mây trắng”, ông tìm thấy “đôi uyên ương”, cùng với những tiên nữ…
“Kìa núi nọ phau phau mây trắng,
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi.
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì.
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưỡng…”
Ông đã tận hưởng cuộc đời với một tinh thần vui vẻ. “Phật cười, Chúa ngây ngất” thể hiện một bài thơ độc đáo. Câu thơ bản thân đã mang sự pha trò, tếu táo. Liệu Phật cười hay thế gian đang cười? Hay có phải là Hi Văn đang tự trêu đùa với chính mình? Hi Văn thảo thoát khỏi vòng xoay của danh vọng, khái niệm “được và mất” trở nên phổ biến trong cuộc sống, giống như câu chuyện “Thất mã tái ông”. Khen ngợi và phê phán của người khác nên được bỏ qua, giống như làn gió đông (hoặc làn gió xuân). Với sự tự tin và niềm tin vào tài năng và phẩm hạnh của mình, họ đứng vững, dám thách thức tất cả mọi thách thức của cuộc sống. Bạn có biết rằng Nguyễn Công Trứ đã từng là một học giả được đào tạo tại trường Nho phái Trình? Điều này giúp hiểu rõ tính cách của ông, một sự kết hợp độc đáo của sự tự do và tài năng. Mặc dù hấp dẫn, ông vẫn giữ được sự liêm khiết khiết và cao cả.
Dòng thơ tiếp theo trong bài thơ, “Khi ca / khi tửu / khi cắc / khi tùng / Không Phật / không Tiên / không vướng tục”, là một tuyên bố tự hào của Nguyễn Công Trứ về tư duy và phẩm chất của mình, hiện diện của tất cả các đức hạnh. Trong bài thơ “Nợ tang bồng”, ông còn viết:
“Chí tang bồng hẹn với giang san,
Đường trung hiếu, chữ quân thân là gánh vác.”
Tài năng và danh tiếng của Nguyễn Công Trứ không thua kém những danh nhân nổi tiếng như Nhiếp Tuấn, Nhạc Phi, Hàn Ký, Phù Bát trong thời kỳ Hán và Tống tại Trung Quốc. Trong so sánh gần xa, phía Bắc và phía Nam, việc kết thúc bài thơ bằng tiếng “thưa” vẫy gọi, tạo ra một tâm hồn trang nghiêm và mạnh mẽ: “Ai vào triều mà ngất ngưỡng như tôi!”. Đó là sự hiện diện đầy ấn tượng.
Tóm lại, đối với Nguyễn Công Trứ, sự xuất sắc thực sự đòi hỏi sự kết hợp của thực tài và danh vọng thật sự. Chỉ khi đạt được điều này, người ta mới có thể vươn lên trở thành “thiên hạ”, vượt qua tất cả. Cuộc sống phi thường của ông được phản ánh tài năng tuyệt vời, không bị vướng bận bởi những điều tầm thường, đồng thời cũng không đánh mất những gì quý báu trong cuộc sống.
“Bài ca ngất ngưỡng” thực sự là một tác phẩm đặc sắc trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Công Trứ. Nó mang đến cho chúng ta một cái nhìn sâu sắc vào tầm vóc tinh thần và tài năng của một người đặc biệt, đồng thời thể hiện sự kết hợp hoàn hảo giữa văn chương và âm nhạc trong thơ.
3. Bài cảm nhận Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ ấn tượng nhất:
Mỗi người hình thành một cá tính riêng, mỗi tác giả cũng sở hữu phong cách khác biệt, tuy nhiên, đặc biệt có những đặc điểm nổi bật tạo nên dấu ấn đặc trưng. Và Nguyễn Công Trứ đã thể hiện cá tính đặc biệt và mạnh mẽ đến mức “khó quên”. Đặc trưng này khiến người ta nhớ về ông nhiều hơn. Đặc biệt, cá nhân của ông lộ rõ qua tác phẩm thơ tuyệt vời.
Bài thơ như lời kể tự truyện của Nguyễn Công Trứ về cuộc đời, tài năng và bản chất của ông. Ông được xem là tài năng vượt trội, có cá tính vượt ra ngoài ranh giới của thời kỳ trung đại và tư tưởng Nho giáo. Ông ra đời ở Nghệ An, cùng thời với nhiều người tài, nhưng số phận lại khác biệt. Có thể do cá tính độc đáo và cuộc sống chân thật mà ông được ghi nhớ nhiều như vậy?
Tác giả khởi đầu bằng năm câu thơ trình bày về cuộc sống làm quan của mình. Cuộc đời đó trải qua thăng trầm, vinh quang cùng khó khăn:
“Không gian vũ trụ nhỏ bé, vận mệnh không tuân theo ý người, Ngài Hi Văn tài giỏi đã bước vào hành trình khác. Từ khi đỗ Thủ khoa, đến khi làm Tham tán và Tổng đốc Đông, Quãng đường sự nghiệp đã trở thành kỳ tích đáng kinh ngạc. Khi tham chiến Tây, cờ đại tướng trên cao, Đôi khi về vùng Đông, chỗ ở của Thừa Thiên.”
Chỉ với năm câu thơ, tác giả đã giới thiệu sơ lược về cuộc đời làm quan của ông. Đầu tiên, hãy hiểu ý nghĩa của cụm từ “ngất ngưởng”. Đây có thể hiểu là trạng thái cao trào, không ổn định, dao động như đang rơi tự do. Nguyễn Công Trứ đã sử dụng cụm từ này để miêu tả bản thân mình, có thể ẩn chứa ý nghĩa gì đó?
Trước hết, câu thơ đầu thể hiện tư tưởng sống của Nguyễn Công Trứ. Cùng với lời tuyên ngôn “Nam bắc đông tây chí bơi tứ bể”, câu thơ đầu tiên của bài thơ này còn là khẳng định về triết lý sống trong thế giới mênh mông.
“Không gian vũ trụ nhỏ bé, vận mệnh không tuân theo ý người”
Tác giả muốn truyền đạt ý nghĩa rằng mọi người đều phải tuân theo quy luật vận mệnh trong không gian hạn hẹp này. Có vẻ như Nguyễn Công Trứ đang nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ về cá nhân mình và tận hưởng cuộc sống tích cực.
Tiếp theo, ông tóm tắt sự nghiệp làm quan của mình:
“Ngài Hi Văn tài giỏi đã bước vào hành trình khác. Từ khi đỗ Thủ khoa, đến khi làm Tham tán và Tổng đốc Đông, Quãng đường sự nghiệp đã trở thành kỳ tích đáng kinh ngạc. Khi tham chiến Tây, cờ đại tướng trên cao, Đôi khi trở về miền Đông, nơi đất Thừa Thiên trải dài.”
Với ông, việc làm quan tương tự như “nhấp vào lòng lồng”, thể hiện việc phải sống trong ranh giới hạn chế. Bản chất kiêu hãnh và ý chí “ngất ngưởng” đã tạo nên tiêu chuẩn cản trở sự phát triển tinh thần của ông. Nguyễn Công Trứ dùng cụm từ này để mô tả bản thân, liệu có ẩn ý gì không?
Trước hết, câu thơ đầu tiên thể hiện quan điểm sống của Nguyễn Công Trứ. Bên cạnh lời tuyên bố “Nam bắc đông tây chí bơi tứ bể”, câu đầu tiên trong bài thơ cũng thể hiện triết lý sống trong thế giới phức tạp.
“Không gian vũ trụ nhỏ bé, vận mệnh không tuân theo ý người”
Tác giả muốn truyền đạt ý nghĩa rằng trong vũ trụ hạn hẹp này, không có điều gì là không thuộc về trách nhiệm của chúng ta. Đây có thể là cách Nguyễn Công Trứ thể hiện tâm hồn trung thực của một người theo triết lý Nho giáo. Nó thể hiện ý thức về tầm quan trọng của bản thân và sự nhiệt tình của ông đối với cuộc sống.
Sau đó, ông tóm tắt quá trình làm quan của mình:
“Ngài Hi Văn tài giỏi đã bước vào hành trình khác. Từ khi đỗ Thủ khoa, đến khi trở thành Tham tán và Tổng đốc Đông, Quãng đường sự nghiệp trở thành một cuộc hành trình ấn tượng. Khi tham chiến ở miền Tây, cờ đại tướng phô trương cao quý, Có lúc trở lại miền Đông, nơi đất Thừa Thiên trải dài.”
Với ông, làm quan tương tự như “nhấp vào lòng lồng”, ông muốn nói rằng việc làm quan là việc bị giam cầm bên trong. Bởi vì tính cách kiêu ngạo và ý chí “ngất ngưởng”, tam khí ngũ hành thường là tiêu chuẩn để kiểm soát con người.
Cuộc sống của ông từ nay trở đi tràn ngập những thú vị kỳ diệu. Với ông, việc khen chê không còn là gì đáng lo ngại, ông thích sống theo cách riêng của mình. Không gì hạnh phúc hơn cuộc sống khi ta sống chân thật với chính mình. Ít người có cơ hội sống tự do nhưng Nguyễn Công Trứ đã thực hiện điều đó. Từ giờ, ông bước vào một cuộc sống đầy ảo diệu ở tuổi già, mà không gặp rào cản gì. Các từ “khi” lặp đi lặp lại như những nhịp điệu đầy sôi động của những trải nghiệm mới. Ca trù, những hộp rượu đang cạn, ông vẫn say sưa trong tiếng hát đầy mê hoặc. Thật tuyệt vời, cuộc sống của ông như một bản nhạc đẹp đẽ. Cứ sống theo cách của bạn, không cần phải theo lời dạy của Phật, chỉ cần sống theo đam mê riêng của bạn. Dòng thơ này chính là điểm nhấn hoàn hảo trong bài thơ. Nếu hai dòng đầu tiên thể hiện sự yên bình khi về hưu, thì hai dòng cuối lại toát lên sự vui tươi và đầy âm nhạc.
Như thế, chúng ta thấy Nguyễn Công Trứ là một người độc đáo, tự tin với tài năng và trí tuệ của mình. Ông sống mà không để ý tới lời nói của người khác. Thật đúng như vậy, bản thơ tuyệt vời này đã truyền tải hết sự phi thường của nhà thơ. Bài thơ không chỉ sở hữu nội dung đặc biệt mà còn toả sáng bởi ngôn ngữ điệu nghệ của nó.
