Dỡ tình trạng khẩn cấp toàn cầu do Covid-19 có tác động thế nào

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 5/5 đã hạ cấp đánh giá về Covid-19, tuyên bố căn bệnh này không còn là tình trạng khẩn cấp toàn cầu (PHEIC). thậm chí còn được đặt tên là Covid-19 và bùng phát hạn chế ở Trung Quốc.

Nguyên nhân của việc chấm dứt tình trạng khẩn cấp

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết đại dịch đang “có xu hướng giảm trong năm qua, với khả năng miễn dịch cộng đồng tăng lên nhờ tiêm chủng và lây nhiễm tự nhiên”. Theo ông, điều này cho phép phần lớn đất nước trở lại cuộc sống bình thường như thời kỳ trước Covid-19, nghĩa là phần tồi tệ nhất của đại dịch đã qua.

Trong năm qua, WHO và các chuyên gia trong ủy ban khẩn cấp đã phân tích dữ liệu Covid-19 để quyết định thời điểm thích hợp để hạ mức báo động. Vào ngày 4 tháng 5, các chuyên gia đã khuyến nghị với Tedros rằng Covid-19 không còn đủ điều kiện là trường hợp khẩn cấp toàn cầu. Người đứng đầu WHO cho biết ông chấp nhận lời khuyên này.

Các số liệu cũng cho thấy đại dịch đã hạ nhiệt sau đợt bùng phát lớn vừa qua do Omicron gây ra. Giờ đây, số ca nhiễm và tử vong đang ở mức thấp nhất trong ba năm. Tuần trước, WHO cho biết số ca tử vong trên toàn cầu đã giảm 95% kể từ tháng Giêng.

Tác động thực tế của việc chấm dứt PHEIC

Theo các chuyên gia, PHEIC chủ yếu là công cụ truyền thông để cảnh báo các nước thành viên WHO kích hoạt hệ thống ứng phó dịch bệnh. Đó là một lời nhắc nhở chính phủ phải coi trọng mầm bệnh.

Tuyên bố khẩn cấp của WHO thường được sử dụng như một lời kêu gọi quốc tế giúp đỡ các quốc gia đang gặp khó khăn. Tổ chức này cũng có thể thúc đẩy các quốc gia khác thực hiện các biện pháp đặc biệt hoặc giải ngân nhiều tiền hơn cho các nỗ lực chống lại dịch bệnh.

PHEIC cũng trao quyền cho giám đốc WHO chính thức khuyến nghị các biện pháp nên hoặc không nên thực hiện để ngăn chặn sự bùng phát. Sau khi ban hành PHEIC, ông Tedros đã khuyến nghị hạn chế đi lại và tăng cường xét nghiệm.

Đối với công chúng, việc kết thúc PHEIC không có nhiều ý nghĩa. Nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Đức, Mỹ từ lâu đã dỡ bỏ nhiều hạn chế trong đại dịch. Mỹ sẽ chấm dứt tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng vào ngày 11/5. Nước này thậm chí đã đặt bút ký vào dự thảo cách đây vài tuần, khi WHO chưa có động thái mới về PHEIC.

Theo Victoria Fan, thành viên cấp cao tại Trung tâm Phát triển Toàn cầu, thông báo của WHO được đưa ra vào thời điểm các quốc gia đã tự mình thực hiện các biện pháp ngăn chặn đại dịch trong hơn một năm. Hiện tại, nhiều quốc gia đang có những ưu tiên chính trị và xã hội khác, nhất là trong bối cảnh nợ nần gia tăng, lạm phát và các cuộc khủng hoảng khác nổi lên lấn át Covid.

“Vì vậy, PHEIC cuối cùng chỉ là một cái nhún vai tập thể,” Fan nói.

Covid-19 có còn là đại dịch?

Dù tuyên bố tình trạng khẩn cấp đã chấm dứt, ông Tedros vẫn cảnh báo virus vẫn tồn tại trên thế giới, hàng nghìn người có thể chết mỗi tuần. Theo ông, các chủng mới vẫn có thể xuất hiện, dẫn đến gia tăng số ca mắc và nguy kịch. Ông cảnh báo tình trạng khẩn cấp có thể được khôi phục nếu tình hình thực tế thay đổi.

“Điều tồi tệ nhất mà các quốc gia có thể làm bây giờ là sử dụng tin tức này như một lý do để mất cảnh giác, gỡ bỏ các hệ thống mà họ đã xây dựng trước đây hoặc gửi thông điệp rằng Covid-19 không còn là mối lo ngại nữa”, ông Tedros nói thêm.

Tiến sĩ Mike Ryan, giám đốc điều hành Chương trình Cấp cứu Y tế của WHO, cảnh báo rằng Covid-19 vẫn là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng. Virus tiếp tục phát triển, trong khi thế giới vẫn còn những khoảng cách về y tế và xã hội.

“Chúng tôi chắc chắn virus sẽ tiếp tục lây truyền, đây là quy luật của đại dịch. Trong hầu hết các trường hợp, đại dịch này chỉ thực sự kết thúc khi đại dịch tiếp theo bắt đầu”, ông nói.

Tháng 4, thế giới ghi nhận gần 3 triệu ca dương tính, hơn 17.000 ca tử vong. Các quốc gia ở Đông Nam Á và Trung Đông đã báo cáo những đợt bùng phát đột ngột.

Các biện pháp phòng chống Covid-19 trong giai đoạn hiện nay

Không giống như những năm đầu của Covid-19, tỷ lệ tiêm chủng cao và khả năng miễn dịch với các bệnh lây nhiễm tự nhiên đã làm giảm đáng kể tác động của virus. Tuy nhiên, Simon Clarke, phó giáo sư vi sinh học tại Đại học Reading của Anh, cảnh báo mọi người không nên bỏ qua mọi biện pháp bảo vệ.

“Thông điệp gửi đến người dân vẫn là hãy nghĩ đến người khác. Nếu bạn bị bệnh về đường hô hấp và ho, đừng gây nguy hiểm cho những người xung quanh, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương”, anh nói. Nhóm nguy cơ cao được xác định là người cao tuổi, người có bệnh nền hoặc người suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai.

WHO cho rằng nCoV sẽ không biến mất hoàn toàn và khuyến cáo mọi người nên tiêm phòng, đặc biệt là tiêm nhắc lại. Dù nhiều quốc gia đã dỡ bỏ hoàn toàn các biện pháp phòng dịch như đeo khẩu trang, giãn cách xã hội nhưng các chuyên gia khuyến cáo nhóm nguy cơ cao vẫn cần tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp tự bảo vệ.

Thúc Lĩnh (Dựa theo Tin tức AP, Vox)