1. Khái quát về hoàn cảnh ra đời tác phẩm Đất nước:
Về hoàn cảnh sáng tác của bài thơ Đất nước được ra đời bắt nguồn từ cảm hứng bất tận về tình yêu quê hương, đất nước của nhà thơ
- Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đất nước: Vị trí của bài thơ được nằm ở phần đầu chương V của trường ca Mặt đường khát vọng. Bài thơ Đất nước được nhà thơ
Nguyễn Khoa Điềm sáng tác tại chiến khu Trị Thiên vào năm 1971 khi cuộc chiến chống lại đế quốc Mỹ đang trong giai đoạn ác liệt và chính bản thân nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm tại thời điểm lúc bấy giờ đang là một người chiến sĩ trực tiếp cầm súng chiến đấu trên chiến trường. “Mặt đường khát vọng” mang ý nghĩa thức tỉnh tuổi trẻ, bồi đắp thêm tình yêu quê hương đất nước, nhân dân, ý thức về trách nhiệm của bản thân mỗi con người Việt Nam cùng hòa vào cuộc chiến chống Mỹ cứu nước của cả dân tộc. - Nội dung khái quát của bài thơ Đất nước: Qua từng câu thơ của bài Đất nước là cách khám phá đất nước trên nhiều bình diện khác nhau của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, đặc biệt làm nổi bật lên tư tưởng đất nước của nhân dân, đất nước của ca dao thần thoại.
2. Hoàn cảnh ra đời Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm:
Bài thơ “Đất nước” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, được trích từ trường ca “Mặt đường khát vọng”. Để hiểu rõ hơn về ý nghĩa sâu sắc của bài thơ, chúng ta cần tìm hiểu về hoàn cảnh ra đời của nó.
Bối cảnh lịch sử:
- Chiến tranh chống Mỹ cứu nước: Bài thơ được sáng tác vào năm 1971, trong giai đoạn cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang diễn ra vô cùng ác liệt. Miền Nam đang chịu nhiều đau thương, mất mát.
- Tinh thần lạc quan của dân tộc: Dù trong hoàn cảnh khó khăn, tinh thần yêu nước, quyết tâm chiến đấu vì độc lập, tự do của nhân dân ta vẫn luôn mãnh liệt.
Hoàn cảnh sáng tác:
- Tại chiến khu Trị Thiên: Bài thơ được sáng tác tại chiến khu Trị Thiên, một trong những địa bàn ác liệt của chiến tranh. Chính hoàn cảnh chiến đấu đã hun đúc nên những cảm xúc sâu sắc, những suy ngẫm chín chắn của tác giả về đất nước.
- Trường ca “Mặt đường khát vọng”: Bài thơ “Đất nước” là một phần không thể thiếu trong trường ca “Mặt đường khát vọng”. Trường ca này viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị miền Nam, về tình yêu đất nước, về ý chí chiến đấu của họ.
Ý nghĩa của hoàn cảnh sáng tác:
- Thể hiện tình yêu đất nước sâu sắc: Trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt, tình yêu đất nước của Nguyễn Khoa Điềm càng trở nên mãnh liệt. Ông đã gửi gắm tất cả tình cảm của mình vào những câu thơ, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về đất nước Việt Nam.
- Khơi dậy tinh thần yêu nước: Bài thơ đã khơi dậy lòng yêu nước, ý thức trách nhiệm của mỗi người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, đối với đất nước.
- Ca ngợi vẻ đẹp của dân tộc: Qua bài thơ, tác giả đã ca ngợi vẻ đẹp truyền thống, sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam.
Bài thơ “Đất nước” ra đời trong bối cảnh lịch sử đặc biệt, là kết quả của quá trình sáng tạo nghệ thuật và trải nghiệm cuộc sống của Nguyễn Khoa Điềm. Bài thơ không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một lời khẳng định về tình yêu đất nước, về sức mạnh của dân tộc Việt Nam.
3. Viết đoạn văn trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đất nước:
Trong dòng chảy văn học Việt Nam, bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm như một viên ngọc sáng ngời. Ra đời trong bối cảnh lịch sử đầy biến động, tác phẩm đã trở thành biểu tượng cho tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam. Để hiểu rõ hơn về giá trị và ý nghĩa sâu sắc của bài thơ, chúng ta cần tìm hiểu về hoàn cảnh ra đời của nó.
Bối cảnh lịch sử và xã hội:
Những năm 60, 70 của thế kỷ XX là giai đoạn mà đất nước ta đang phải đối mặt với cuộc chiến tranh xâm lược tàn khốc của đế quốc Mỹ. Miền Nam, nơi Nguyễn Khoa Điềm sáng tác, là tâm điểm của cuộc chiến, chịu nhiều đau thương mất mát. Bom đạn tàn phá làng mạc, chia cắt gia đình, người dân phải sống trong cảnh loạn lạc. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh khắc nghiệt đó, tinh thần yêu nước của nhân dân ta lại càng thêm sục sôi. Họ đã không ngừng đấu tranh, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Cảm xúc và tư tưởng của tác giả:
Nguyễn Khoa Điềm, một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam, đã trực tiếp trải nghiệm những khó khăn, gian khổ của cuộc chiến. Những mất mát, đau thương đã in sâu vào tâm hồn ông, thôi thúc ông sáng tác nên những bài thơ đầy cảm xúc. Tình yêu đất nước, niềm tự hào dân tộc là những chủ đề xuyên suốt trong thơ của ông.
Trong bài thơ “Đất nước”, tác giả đã gửi gắm những tâm tư, tình cảm sâu kín của mình. Ông đã khắc họa một bức tranh toàn cảnh về đất nước, từ những làng quê yên bình đến những chiến trường khốc liệt. Qua ngòi bút của Nguyễn Khoa Điềm, hình ảnh người mẹ Việt Nam, người chiến sĩ, làng quê Việt Nam hiện lên thật sinh động, cảm động.
Bài thơ Đất nước được nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm sáng tác tại chiến khu Trị Thiên vào năm 1971. Được trích từ trường ca: “Mặt đường khát vọng” của ông.
Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc: Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng những hình ảnh thơ mộng, lãng mạn để miêu tả vẻ đẹp của đất nước, đồng thời cũng sử dụng những hình ảnh hiện thực để phản ánh cuộc sống chiến tranh đầy khốc liệt.
- Kết cấu chặt chẽ: Bài thơ có kết cấu chặt chẽ, mạch lạc, các hình ảnh được sắp xếp một cách hợp lý, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về đất nước và con người Việt Nam.
- Âm điệu đa dạng: Bài thơ có âm điệu đa dạng, lúc thì hào hùng, lúc thì sâu lắng, tạo nên sự hấp dẫn cho người đọc.
Giá trị của bài thơ
- Giá trị lịch sử: Bài thơ “Đất nước” là một tài liệu lịch sử quý giá, ghi lại những hình ảnh, những câu chuyện chân thực về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
- Giá trị văn học: Bài thơ là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc, thể hiện tài năng của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm.
- Giá trị nhân văn: Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Nam, khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước trong lòng mỗi người đọc.
- Giá trị giáo dục: Bài thơ có giá trị giáo dục sâu sắc, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử dân tộc, về truyền thống yêu nước của ông cha.
Kết luận
Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm ra đời trong bối cảnh lịch sử đầy biến động, là tiếng nói của trái tim và khối óc của một nhà thơ tài năng. Tác phẩm đã trở thành một biểu tượng cho tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam. Qua những câu thơ xúc động, Nguyễn Khoa Điềm đã khẳng định một chân lý: Dù trải qua bao nhiêu khó khăn, gian khổ, tình yêu đất nước vẫn luôn cháy bỏng trong trái tim mỗi người dân Việt Nam.
4. Giá trị nội dung và nghệ thuật:
Giá trị nội dung:
- Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm đã truyền tải một thông điệp sâu sắc về nhiều khía cạnh của đất nước, từ văn hóa – lịch sử, địa lí – thời gian cho đến không gian của đất nước. Bên cạnh đó, tác giả cũng nhấn mạnh trách nhiệm của các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ, trong việc bảo vệ và phát triển đất nước của mình.
- Tác phẩm mang đến cho người đọc một cái nhìn mới về đất nước, với tư tưởng cốt lõi là tư tưởng đất nước của nhân dân. Đất nước là sự hội tụ, kết tinh bao công sức và khát vọng của nhân dân, và chính họ là người đã làm nên đất nước. Điều này khẳng định rằng, bất kỳ ai muốn yêu đất nước, bảo vệ và phát triển nó, đều phải có trách nhiệm và tình yêu thương với nhân dân và đất nước của mình.
Giá trị nghệ thuật:
- Giọng thơ trữ tình, chính trị, với cảm xúc sâu lắng, thiết tha.
- Chất liệu văn hóa, văn học dân gian được sử dụng nhuần nhị, sáng tạo và đầy tính mới lạ.
- Thể thơ tự do hiện đại và linh hoạt
THAM KHẢO THÊM:
