Nhà văn Vladimir Nabokov từng viết: “Tôi đã khám phá ra trong tự nhiên những thú vui vô tư mà tôi tìm kiếm trong nghệ thuật”. Khi cuộc khủng hoảng môi trường tiếp tục diễn ra, liệu nghệ thuật có trở lại với “mối quan tâm tình yêu” đó không?
Nghệ sĩ Kitaro và ca sĩ Hà Anh Tuấn tham gia trồng rừng tại Ninh Bình trước đêm diễn chân trời rực rỡ.
TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG CỦA NGÀNH ÂM NHẠC
Nghệ thuật biểu diễn từ xa xưa đã mang đến sự thăng hoa cho cả người biểu diễn và khán giả. Từ sân khấu mở trong khu di tích Hy Lạp – La Mã cổ đại đến sân vận động, nhà hát hoành tráng… trong từng khoảnh khắc, người ta luôn đắm chìm trong âm thanh tuyệt vời. Tuy nhiên, hãy thử tắt tiếng vài giây và liếc nhìn xung quanh, bạn thấy gì trong một buổi hòa nhạc hay sự kiện âm nhạc? Đó là những chiếc máy phát điện chạy hết tốc lực, những chùm ánh sáng chiếu thẳng vào bầu trời đêm, sân vận động ngổn ngang đủ loại cốc nhựa dùng một lần, hay những thùng rác đựng vé vào cửa và thức ăn thừa?
Không khó để nhận ra rằng ngành công nghiệp âm nhạc đang tác động ít nhiều đến môi trường. Tất nhiên, đã qua rồi cái thời người ta hát với nhau trong những cộng đồng nhỏ và chỉ có thể thưởng thức âm nhạc qua các buổi biểu diễn “trực tiếp”. Thời đại của streaming, kỹ thuật số và trước cả hệ thống vinyl, CD… đã đưa âm nhạc vượt qua mọi biên giới và lan tỏa trên phạm vi toàn cầu. Sản xuất âm nhạc là một ngành sử dụng nhiều năng lượng. Từ lượng điện dùng để ghi âm, vật liệu dùng để in đĩa, lượng khí thải từ quá trình vận chuyển và giao hàng cho đến lượng năng lượng khổng lồ tiêu thụ trong quá trình sản xuất một video ca nhạc trên YouTube hay tổ chức một chuyến lưu diễn. thực hiện… tất cả các giai đoạn của hoạt động sáng tạo đều tạo ra “dấu chân carbon”.
Theo số liệu được công bố, lễ hội âm nhạc nổi tiếng của Mỹ Coachella đã thải ra hơn 107 tấn rác mỗi ngày trong suốt một tuần, với sự tham gia của hơn 125.000 khán giả vào năm 2022. Tương tự là ở Vương quốc Anh. Vương quốc Anh, chỉ với 5 chuyến lưu diễn của các nghệ sĩ kéo dài 6 tháng, lượng carbon được ghi nhận tương đương với 20 chuyến bay khứ hồi London – New York.
Tất nhiên, chúng ta không thể bảo mọi người ngừng nghe nhạc, bởi âm nhạc là sinh hoạt văn hóa tinh thần chính đáng, không thể thiếu của con người. Chúng ta cũng không thể thu gom rác thải tập trung như ngành công nghiệp nặng, càng không thể ném súp cà chua vào các bức tranh của Van Gogh. Sự thật đáng buồn là chúng ta không thể đi đến tận cùng của vấn đề này. Bởi vì, từ việc lớn nhất như di chuyển đến việc nhỏ nhất như streaming, ai cũng đang phát ra một điều gì đó. Nhưng hoàn toàn có thể “cân bằng” từng bước một, bằng những hành động tích cực để bù đắp những ảnh hưởng tiêu cực của ngành công nghiệp âm nhạc.
MỘT TƯƠNG LAI HY VỌNG
Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp âm nhạc đã có những bước đi đầu tiên để trở nên “xanh” và bền vững hơn. Trong đó, Billie Eilish, Harry Styles, Lorde, The Lumineers… là những người tiên phong khi hợp tác với tổ chức phi lợi nhuận REVERB để tiếp sức cho người hâm mộ hành động vì hành tinh xanh.
Bằng cách kết hợp các sáng kiến về môi trường và sự lan tỏa của những người có ảnh hưởng, thông điệp gửi đến hành tinh này đang được nhận thức một cách cấp thiết hơn. trong chuyến tham quan Hạnh phúc hơn bao giờ hết quảng bá cho album cùng tên, Billie Eilish và REVERB đã thu về những con số ấn tượng.
Hoạt động của REVERB tại Hạnh phúc hơn bao giờ hết chuyến lưu diễn của Billie Eilish.
Theo báo cáo, hơn 117.000 chai nhựa sử dụng một lần đã bị loại bỏ. Người hâm mộ cũng đã quyên góp khoảng 1 triệu USD cho các tổ chức hành động vì môi trường. Khoản quyên góp này giúp trung hòa hơn 15.000 tấn khí thải CO2 bằng các hành động khắc phục sau chuyến tham quan. Trong chuyến tham quan, REVERB đã tổ chức các hoạt động như: xây dựng “làng sinh thái” giúp nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu, ưu tiên sử dụng thực phẩm có nguồn gốc thực vật, các trạm nước miễn phí cũng được bố trí để hạn chế tối đa cốc dùng một lần…
Ngoài ra, Billie Eilish cũng dành một phần đáng kể tiền bán vé để tài trợ cho các sáng kiến đa dạng giúp giảm tác động tiêu cực của ngành công nghiệp âm nhạc đối với môi trường. Quy trình tương tự cũng được áp dụng với các show diễn của Harry Styles, The Lumineers… báo hiệu một xu hướng tổ chức tour mới “xanh” và bền vững hơn.
Không chỉ các tour du lịch, các lễ hội lớn như Coachella cũng đang chuyển sang quan tâm nhiều hơn đến môi trường. Vào năm 2020, sáng kiến “Coachella’s For Our Planet” được thành lập với mục tiêu làm cho lễ hội này trở nên thân thiện hơn, bằng cách khuyến khích khán giả di chuyển cùng nhau bằng phương tiện công cộng cũng như tham gia cắm trại trong tuần nghỉ lễ thay vì di chuyển qua lại giữa các thành phố.
Về phương diện cá nhân, nhiều nghệ sĩ cũng đã lập nhiều tiền lệ để đóng góp cho sự nghiệp chung. Với album phòng thu thứ hai Năng lượng mặt trời, Lorde đã quyết định không phát hành định dạng CD để giảm tác động của rác thải nhựa, hàng hóa của cô cũng được làm từ bông tái chế. Trong khi đó, trên mạng xã hội, Lizzo khuyến khích người hâm mộ chuyển sang ăn thuần chay. Tiếng nói Khoảng thời gian chết tiệt cũng chọn xe điện thay vì xe nhiên liệu hóa thạch.
HÃY THAM GIA XU HƯỚNG CHUNG
Với một thị trường đang phát triển nhanh chóng như Việt Nam, các nghệ sĩ trong nước cũng đang có những bước đi đầu tiên để giúp nền âm nhạc trở nên “xanh” hơn. Một ví dụ điển hình là Hà Anh Tuấn đã trồng mới hơn 1.400 cây xanh trên 2 ha vườn quốc gia Cúc Phương sau live concert. chân trời rực rỡ được tổ chức gần đây, góp phần bổ sung không gian xanh và làm phong phú thêm hệ sinh thái rừng. Được biết, đây là khu rừng thứ 5 trong khuôn khổ dự án Rừng Việt Nam của nam ca sĩ. Tác động tuy không thể thấy trong ngày một ngày hai nhưng bằng sức lan tỏa cộng đồng, dự án này đã thu hút sự chú ý theo hướng tích cực.
Hà Anh Tuấn trồng mới hơn 1.400 cây xanh trên 2ha vườn quốc gia Cúc Phương sau liveshow Chân trời rực rỡ.
Loạt vi tốt nhất Ghi lại những suy tư cá nhân với chuyến đi phượt vào rừng của Vũ Cát Tường vừa được tung ra gần đây cũng mang đến một tình yêu thiên nhiên rất khác. Nữ nghệ sĩ cũng chia sẻ trong thời gian hoạt động sắp tới, cô sẽ không phát hành thêm MV. Dù môi trường không phải là động lực chính nhưng đây vẫn là một quyết định dũng cảm, thể hiện tư duy tiến bộ, tiết kiệm tài nguyên và hợp lý hóa cách thức tạo ra âm nhạc. Bên cạnh Vũ Cát Tường, nghệ sĩ indie Mademoiselle cũng cân nhắc không phát hành CD lấy album, trong khi rapper Datmaniac thực hiện dự án “đổi rác lấy vinyl”.
Vũ Cát Tường trong bộ ảnh phượt vi tốt nhất.
Bên cạnh nỗ lực của cá nhân các nghệ sĩ, thiết nghĩ bản thân người nghe nhạc – những người tiêu dùng chính – cũng nên ý thức hơn trong cách thưởng thức, tùy theo nhu cầu và phong cách sống của mỗi người. Bạn có thể chuyển từ nghe nhạc trên YouTube sang các ứng dụng ít ngốn pin hơn như Spotify hoặc iTunes, ủng hộ các nghệ sĩ hoạt động vì môi trường, chọn các buổi hòa nhạc gần quốc gia của bạn để giảm lượng khí thải di chuyển, tránh nhựa sử dụng một lần và hạn chế xả rác tại các sự kiện âm nhạc.
