1. Dàn bài 1 Phân tích tác phẩm Chí phèo của Nam Cao ngắn gọn nhất:
1.1. Mở bài:
– Vài nét về Nam Cao và truyện ngắn Chí Phèo.
– Trong truyện ngắn, hình tượng Chí Phèo là nhân vật trung tâm với nhiều bi kịch của kiếp người để lại trong lòng độc giả những dư âm sâu sắc
1.2. Thân bài:
a. Hoàn cảnh Chí Phèo xuất hiện:
– “Hắn vừa đi vừa chửi…”: cách mở truyện tự nhiên, hợp lý.
– Qua tiếng chửi, chân dung Chí Phèo hiện lên với hình tượng:
– Kẻ lưu manh cứ rượu vào là chửi mắng. Nhưng đằng sau đó thấy Chí Phèo la nạn nhân ra sức cựa quậy, mong muốn được coi là người bình thường.
b. Lai lịch, cuộc đời Chí Phèo trước khi ở tù:
Hoàn cảnh xuất thân: Chí Phèo là đứa trẻ mồ côi, không cha, không mẹ, không nhà, không cửa, không một tấc đất cắm dúi cũng không có.
Tuy vậy, trước đây, hắn là người có những phẩm chất tốt đẹp như:
+ Đi ở hết nhà này đến nhà khác, cày thuê cuốc mướn để kiếm sống ⇒ là người làm ăn chân chính.
+ Từng mơ ước giản dị về gia đình, có một ngôi nhà nho nhỏ, chồng cày thuê cuốc mướn,…
+ Bà ba Bá Kiến gọi lên đấm lưng, bóp chân, hắn cảm thấy bị sỉ nhục.
c. Sự biến đổi của Chí Phèo sau khi ra tù:
– Sự kiện Chí Phèo bị bắt vào tù vì Bá Kiến ghen.
– Sự biến đổi trong hình tượng nhân vật Chí phèo:
+ “Cái đầu trọc lốc, hàm răng cạo trắng hớn, cái mặt thì câng câng đầy những vết sứt sẹo, hai con mắt gườm gườm” ⇒ Đó là sự thay đổi to lớn trong ngoại hình của nhân vật.
+ Tính cách: du côn, triền miên trong cơn say, đập đầu, chửi bới, phá phách và làm công cụ cho Bá Kiến
+ Quá trình tha hóa của Chi Phèo: khi hắn đến nhà Bá Kiến để trả thù ⇒ Chí mắc mưu, trở thành tay sai cho Ba Kiến. Nhân vật Chí phèo đã bị cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính, là điển hình cho hình ảnh người nông dân bị đè nén đến cùng cực
d. Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở:
– Tình yêu thương mộc mạc, chân thành của Thị Nở thông qua hình ảnh “bát cháo hành” đã đánh thức bản chất lương thiện của Chí Phèo.
– Những thay đổi của nhân vật:
– Từ nhận thức:
+ Hắn cảm nhận được âm thanh yên bình trong cuộc sống mà bấy lâu nay hắn đã quên lãng.
+ Hắn nhận ra bi kịch trong cuộc đời của mình, đã già, sợ cô đơn, cô độc.
+ Chí Phèo thèm được sống lương thiện và muốn làm hòa với mọi người.
=> Chí Phèo đã hoàn toàn thức tỉnh
e. Bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người:
– Bà cô Thị Nở không cho Thị lấy Chí Phèo, hình ảnh này thể hiện định kiến của xã hội với hình tượng nhận vật Chí phèo.
– Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo:
+ Lúc đầu: hắn ngạc nhiên trước thái độ của Thị Nở.
+ Sau Chí hiểu ra mọi việc: hắn cảm thấy tuyệt vọng, Chí uống rượu rồi xách dao đên nhà Bá Kiến đâm chết Bá Kiến và tự sát.
Ý nghĩa hành động đâm chết Bá Kiến và tự sát của Chí: Cái chết của Chí Phèo là cái chết của con người trong bi kịch đau đớn trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống lương thiện.
f. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
– Xây dựng nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển hình.
– Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật.
– Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, gần gũi.
1.3. Kết bài:
– Khái quát hình tượng Chí Phèo.
– Liên hệ với tác phầm cùng chủ đề: Chị Dậu trong tác phẩm
2. Dàn bài 2 Phân tích tác phẩm Chí phèo của Nam Cao chi tiết nhất:
2.1. Giới thiệu tác phẩm:
– Giới thiệu tác giả Nam Cao: tiểu sử, đời sống và tác phẩm đã viết
– Tổng quan về tác phẩm Chí Phèo: đề tài, thể loại, nội dung và mục đích của tác giả khi viết tác phẩm
2.2. Thân bài:
a. Phân tích các nhân vật chính:
– Tính cách và hoàn cảnh của nhân vật Chí Phèo: một người nghèo khổ, hiền lành, chân thành, đầy tình cảm, tuy nhiên số phận không may khiến anh trải qua những bi kịch trong cuộc đời
– Tính cách và hoàn cảnh của nhân vật Thị Nở: một cô gái nghèo khổ, xinh đẹp, thông minh, tuy nhiên bị mất gia đình và phải sống cuộc đời đầy khổ đau
– Vai trò của Chí Phèo và Thị Nở trong tác phẩm: những tình huống, mối quan hệ và cảm xúc giữa hai nhân vật này
b. Phân tích các yếu tố văn học:
– Phong cách viết của tác giả: ngôn ngữ, câu văn, thể loại
– Hình tượng hóa: miêu tả về nhân vật, địa điểm và các tình huống trong tác phẩm
– Ý nghĩa của tác phẩm: thông điệp về tình cảm, xã hội và nhân sinh
c. Phân tích các đề tài chính trong tác phẩm:
– Tình yêu và đời sống tình cảm: mối quan hệ giữa Chí Phèo và Thị Nở, mối quan hệ giữa Chí Phèo và các nhân vật khác
– Xã hội đương thời: cuộc sống của nhân dân nghèo, những khó khăn và nỗi đau của họ
– Con người và đạo đức: những hành động và quyết định của các nhân vật, thông điệp về đạo đức trong tác phẩm
2.3. Kết bài:
– Đánh giá về giá trị văn học của tác phẩm Chí Phèo: những nét đặc trưng của tác phẩm, những giá trị về văn hóa, lịch sử và xã hội
– Ý nghĩa và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải qua tác phẩm Chí Phèo.
3. Phân tích tác phẩm Chí phèo của Nam Cao hay nhất:
Nam Cao cây bút cuối của văn học giai đoạn 1930 – 1945, tuy nhiên, ông lại để lại những dấu ấn sâu sắc cho nền văn học Việt Nam, ông đã góp phần không nhỏ vào mảng tranh hiện thực xã hội Việt Nam trước cách mạng. Ông chủ yếu viết về hình ảnh người nông dân và người trí thức, trong đó đề tài người nông dân là nổi bật hơn cả. Tác phẩm Chí Phèo đã trở thành áng văn bất hủ của Nam Cao nói riêng và của văn học Việt Nam nói chung.
Ban đầu, tác phẩm được đặt tên là Cái lò gạch cũ do chính Nam Cao đặt tên. Tuy nhiên, nhà xuất bản sau đó quyết định đổi tên thành Đôi lứa xứng đôi, nhằm tăng tính gây chú ý và giật gân cho bạn đọc. Cuối cùng, Nam Cao quyết định đổi lại tên tác phẩm thành Chí Phèo, để làm nổi bật nhân vật chính của tác phẩm và đề cao giá trị hiện thực và nhân đạo qua nhân vật này.
Chí Phèo là một đứa trẻ mồ côi, bị bỏ rơi tại lò gạch cũ. Hắn được anh thả ống lươn nhìn thấy nhặt về, và sau đó được một bà góa mù nuôi dưỡng. Khi bà góa mù qua đời, Chí Phèo bị bán cho Bác Phó Cối không con và sau đó sống trong sự đùm bọc của dân làng. Khi Chí lớn lên và trở thành người lao động cày cấy cho Bá Kiến, một người đàn ông lương thiện và chăm chỉ. Tuy nhiên, vì bị bà ba gọi vào bóp chân, Bá Kiến trở nên ghen tuông và đã đẩy Chí Phèo vào tù. Từ một người nông dân hiền lành, chất phác, mang trong mình những mơ ước giản dị, chồng cày thuê cuốc mướn, vợ dệt vải,… Chí Phèo đã bị Bá Kiến và nhà tù thực dân làm cho tha hóa và biến chất.
Hắn ở tù trở về như biến thành một con người khác hẳn: Cái đầu trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt cơng cơng, hai mắt gườm gườm…, mặc bộ quần áo tây vàng với quần nái đen, phanh áo để lộ hình xăm. Hắn trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại, uống rượu say khướt để chửi trời, chửi đời, hắn lăn ra ăn vạ mọi người,… Chí Phèo lương thiện đã trở thành thằng lưu manh, liều lĩnh, và dùng chính sự lưu manh để kiếm sống qua ngày. Rồi hắn bị Bá Kiến lợi dụng, trở thành con ác quỷ, tay sai cho Bá kiến, hắn triền miên trong cơn say, làm bất cứ điều gì mà người tay sai bảo, gây nên biết bao tội ác và thực sự trở thành con quỷ của làng Vũ Đại.
Trong những cơn say triền miên, chưa từng có lúc nào hắn tỉnh táo. Nhưng hôm ấy là một ngày rất khác, Chí uống say ở làng Tự Lãng, trên đường về nhà thấy ngứa ngáy nên ra sông tắm, ở đây hắn gặp Thị Nở, một người phụ nữ xấu xí, ế chồng. Tuy nhiên, họ ăn nằm với nhau. Sau những cơn say triền miên, đây là lần đầu tiên Chí tỉnh, hắn nhận thức được cuộc sống xung quanh mình: mặt trời đã lên cao với ánh nắng vàng rực rỡ, những âm thanh của cuộc sống nghe vui vẻ quá đó là tiếng chim, tiếng những người đàn bà đi chợ bán vải về, tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Những âm thanh bình dị mà bấy lâu nay hắn không còn nghe, không còn nhận thức được nữa. Từ nhận thức về cuộc sống, trong tâm trí hắn có sự chuyển biến: hắn nhớ về quá khứ tươi đẹp, với mơ ước giản dị, chồng cày thuê cuốc mướn, vợ dệt vải,… mong ước thật giản dị và đẹp đẽ mà bao lâu nay hắn đã lãng quên. Hắn nhận ra thực tại, hắn không vợ, không con, không tài sản, không được công nhận và bản thân đã đi sang dốc bên kia cuộc đời, hắn sợ đói rét, bệnh tật và cô độc.
Nhưng chính trong lúc hắn đang miên man suy nghĩ và nỗi sợ hãi, Thị Nở xuất hiện với bát cháo hành trên tay, hắn ăn cháo hành và chưa bao giờ thấy nó ngon đến vậy, hắn khóc, nước mắt của một kẻ tưởng chừng đã bị mất nhân tính, hắn ngạc nhiên và cảm động vì đây là lần đầu tiên Chí Phèo được chăm sóc, được người đàn bà nấu cháo. Những ngày tháng ngắn ngửi sống với thị Nở đã giúp Chí hồi sinh, khao khát được làm lành với mọi người, được làm người lương thiện và thị Nở sẽ là người mở đường cho hắn.
Niềm hạnh phúc không được bao lâu, thị Nở về nói với bà cô về ý định nên duyên với Chí và bị bà cô gạt phắt đi. Hắn nghĩ ngợi và hình như đã hiểu sự việc, hắn ngẩn người ra không nói được gì, Chí đau đớn, phẫn uất đến tận cùng. Hắn uống nhưng uống lại càng tỉnh, hơi cháo hành thoang thoảng đâu đây, hắn ôm mặt khóc rưng rức như một đứa trẻ bị bỏ rơi. Trong nỗi đau tột cùng hắn xách dao tìm đến nhà thị Nở để đâm chết cả nhà Thị, nhưng rồi hắn nhận ra, và đi đến nhà Bá Kiến như một thói quen. Hắn mơ hồ nhận ra kẻ thù đích thực, nhận ra nguyễn nhân gốc rễ đẩy mình vào bi kịch không phải cô cháu Thị Nở mà là Bá Kiến. Cuối cùng, hắn lựa chọn giết Bá Kiến và hủy hoại chính bản thân mình. Với hắn, có lẽ, đây là lựa chọn duy nhất của Chí, bởi hắn không thể làm người lương thiện vì làng Vũ Đại không chấp nhận hắn. Cái chết của hắn là lời tố cáo đánh thép, sắc bén vào xã hội đương thời đã đẩy con người vào bước đường cùng.
Ngoài Chí Phèo, Thị Nở cũng là một nhân vật đặc sắc được Nam Cao khéo léo lồng ghép vào trong tác phẩm. Thị Nợ là người quá lứa, lỡ thì, xấu đến mức ma chê quỷ hờn, lại thêm tính dở hơi ngẩn ngơ những người đần trong cổ tích, có dòng giống mả hủi. Số phận của Thị cũng hết sức bi đát, thảm hại, nhưng ẩn chưa sâu bên trong con người ấy vẫn luôn khao khát tình yêu thương, chăm sóc những người xung quanh. Trong đêm gặp Chí, thấy hắn bị cảm lạnh, Thị là người đưa Chí về và chăm sóc chu đáo. Thị cũng như bao người phụ nữ khác khao khát yêu thương và được yêu thương, hình ảnh bát cháo hành như một tình thương mà Thị dành cho hắn, cũng là khao kháy về một mái ấm. Thị Nở đã ở bên Chí Phèo suốt năm ngày, đó là quãng thời gian đẹp đẽ nhất, hạnh phúc nhất trong đời Thị. Nhưng cuối cùng Thị vẫn không thể vượt qua những định kiến, nghe lời bà cô, Thị Nở đã cự tuyệt tình cảm của Chí, khước từ con đường trở về làm người lương thiện của hắn.
Xây dựng nhân vật Thị Nở góp phần làm nổi bật nhân vật Chí Phèo, thể hiện chủ đề, tư tưởng và giá trị nhân văn của tác phẩm. Không chỉ vậy, nhờ có Thị Nở Chí Phèo mới được hồi sinh, niềm tin vào bản chất lương thiện của con ngườ trong hắn trỗi dậy, nhưng cũng chính Thị Nở là người đẩy Chí Phèo vào bị kịch bị cự tuyệt làm người. Tác phẩm Chí phèo đã truyền tải giá trị hiện thực: vạch trần bộ mặt xấu xa của xã hội thực dân nửa phong kiến.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc: Chí Phèo điển hình cho người nông dân Việt Nam bị tha hóa trước cách mạng, bị cùng quẫn; nghệ thuật phân tích diễn biến tâm lí nhân vật hợp lí, giàu ý nghĩa; cốt truyện giàu kịch tính, mang đến những bất ngờ, hấp dẫn cho người đọc; ngôn ngữ sống động, điêu luyện, gần gũi như lời ăn tiếng nói hàng ngày nhưng vẫn giàu giá trị nghệ thuật.
Thông qua tác phẩm Chí Phèo, tác giả đã phơi bày, vạch trần bộ mặt của xã hội thực dân nửa phong kiến phi nhân tính, đã đầy con người vào bước đường cùng, tha hóa về nhân hình và nhân tính. Nhưng bên cạnh đó, nhà văn còn thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, niềm tin vào bản chất tốt đẹp trong mỗi con người và lòng cảm thương với số phận người nông dân bất hạnh.
