Ở môn học địa lý có lẽ bạn đã được các giáo viên nhắc đến cụm quần cư. Vậy quần cư được định nghĩa như thế nào? Quần cư mang những đặc điểm gì và quần cư có bao nhiêu loại, bài viết dưới đây sẽ cung cấp một số thông tin cơ bản về quần cư.
1. Quần cư là gì?
Khái niệm về quần cư được giải thích ở nghĩa hẹp, quần cư được hiểu là cách thức con người sử dụng để phân chia dân cư tại các vùng địa lý khác nhau. Giải thích theo nghĩa rộng, thì quần cư là một danh từ sử dụng để chỉ một loại hình thức phân bổ dân cư, động vật, thực vật trên bề mặt Trái Đất. Các thành phần trong quần cư là những điều kiện giúp sinh vật sinh tồn và phát triển thuận lợi.
2. Đặc điểm quần cư:
Như vậy, chúng ta đã tìm hiểu được căn bản định nghĩa quần cư, vậy quần cư có những đặc điểm gì?
Có thể thấy theo như cách giải thích về khái niệm quần cư, thì quần cư là hình thức phân bổ dân cư, động vật, thực vật trên bề mặt Trái Đất. Từ cách giải thích trên thì một khu vực được gọi là quần cư sẽ có sự phân tán giữa các cá thể trong không gian, quần cư gắn liền với quá trình sản xuất và phát triển công nghiệp, nông nghiệp.
Ngày nay, các khu vực đô thị thường có trình độ
Thêm vào đó, theo phân tích xu hướng được ghi nhận và công bố trên các trang điện tử khoa học uy tín, quá trình đô thị hóa đang trên đà phát triển mạnh, không nằm ngoài sự tác động của từ quá trình đô thị hóa, các quần cư nông thôn hiện tại đang dần có sự thay đổi đáng kể. Không những có nhiều biến đổi về quy mô mà quần cư nông thôn đang dần chuyển biến về cấu trúc, chức năng…. Bên cạnh khả năng chế biến các sản phẩm từ nông nghiệp, ngày nay quần cư nông thôn đang hướng đến mục tiêu phát triển các sản phẩm thủ công nghiệp, lâm nghệ, thể thao, du lịch… và đang dần có xu hướng hoàn thiện hơn. Điều này khiến cho các quần cư nông thôn ngày càng xích lại gần hơn với quần cư đô thị.
3. Quần cư gồm những loại hình nào?
Theo các nguồn tài liệu nghiên cứu về quần cư hiện nay, thì quần cư được chia làm hai loại chính, gồm: quần cư thành thị và quần cư nông thôn. Về cơ bản, quần cư nông thôn và thành thị có sự khác biệt lớn cả về mức độ tập trung, phân bổ dân cư lẫn chức năng.
3.1. Quần cư nông thôn:
Hầu hết ở các khu vực nông thôn, dân cư thường sinh sống và tập trung tại các điểm với quy mô khác nhau. Mỗi địa điểm được gọi khác nhau tùy vào ngôn ngữ địa phương của từng vùng miền nhưng chung quy lại thường là làng, xã theo cách gọi phổ biến hay bản, ấp theo cách gọi của một số khu vực tập trung nhiều dân tộc thiểu số.
Ở những vùng nông thôn, hoạt động phát triển kinh tế chính đối với người dân là nông nghiệp. Bởi vậy mà dân cư nơi đây chủ yếu phân bổ trải dài dựa trên diện tích lãnh thổ và sinh sống cạnh những khu vực có đất phù hợp với việc trồng cây vườn, chăn nuôi.
Song hành với sự phát triển của xã hội và đất nước theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, ngày nay nông thôn, các làng quê ở Việt Nam đã có nhiều sự chuyển mình đáng kể. Thay vì chỉ phát triển kinh tế dựa vào lĩnh vực nông nghiệp như trước đây thì quần cư ngày nay đang có xu hướng chuyển mình theo lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ. Bên cạnh đó, giới trẻ ngày nay có xu hướng “bỏ phố về quê” để phát triền và xây dựng nông thôn, kéo gần khoảng cách giữa nông thôn và đô thị
3.2. Quần cư thành thị:
Trái với quần cư nông thôn, quần cư thành thị mang những đặc điểm khác biệt. Đặc biệt là trong tình hình hiện nay, số lượng quần cư tại khu vực nông thôn ngày một tăng nhanh với mật độ dân số tăng chóng vánh.
Ở các khu vực thành thị, dưới sự phát triển của nền kinh tế xã hội, xung quanh tập trung là những ngôi nhà ống san sát nhau, những tòa nhà cao tầng ngày càng xuất hiện nhiều hơn. Còn với một số gia đình có điều kiện kinh tế khá giả hơn thường có xu hướng sinh sống tại các toà nhà biệt thự.
Tựu chung lại, tại các khu vực đô thị ở nước ta có nhiều hoạt động phát triền kinh tế bao gồm tất cả các lĩnh vực từ công nghiệp, dịch vụ, xây dựng, giáo dục… đáp ứng tối đa nhu cầu sinh hoạt cuộc sống của cư dân. Trong đó các thành phố chính là nơi tập trung các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa và khoa học phát triển hàng đầu .
So với cuộc sống nông thôn, thành phố mang lại nhiều lợi thế hơn như cơ hội việc làm, cơ sở vật chất giải trí, giao thông tốt hơn, giáo dục tốt hơn và tất cả các công nghệ hiện đại dễ dàng tiếp cận. Mọi người yêu thích cuộc sống thành phố vì chính lối sống nhanh của nó, nhưng chính điều này khiến họ nhiều lần khát khao được “sống chậm lại”.
3.3. Bảng phân biệt quần cư nông thôn và quần cư thành thị:
Để bạn đọc có nằm bắt được tổng quát về hai loại hình quần cư trên, bài viết dưới đây sẽ tổng hợp bảng phân biệt với 5 tiêu chí sau, cụ thể:
| So sánh | Quần cư nông thôn | Quần cư đô thị |
| Định nghĩa | Là loại hình tổ chức sinh sống dựa trên một số hoạt động kinh tế chủ yếu gồm sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp. | Là loại hình tổ chức sinh sống dựa trên các hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ. |
| Mật độ dân cư | Thấp | Cao |
| Nhà cửa đường sá | Nhà cửa tại các vùng nông thôn thường cách xa nhau. Thường có làng mạc, thôn xóm xen kẽ với ruộng đồng, sông nước,… | Đường phố, nhà cửa liền kề, tập trung |
| Các lĩnh vực hoạt động phát triển kinh tế | Sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp
Ví dụ: Đánh bắt cá ở sông hồ, trồng lúa, chăn nuôi gia súc, gia cầm. |
Công nghiệp và dịch vụ.
Ví dụ: Khai thác than, đá quý, chế biến thực phẩm, dịch vụ giáo dục tại cac trung tâm, dịch vụ du lịch |
| Lối sống | Truyền thống | Hiện đại |
4. Những điểm khác biệt khi sống ở thành thị và nông thôn:
Việc sống ở thành thị hay nông thôn là một sự lựa chọn về cách sống. Mỗi cây, mỗi hoa, mỗi nhà, mỗi cảnh dù là nông thôn hay thành thị đều có những trải nghiệm khác biệt khi sinh sống ở đó nên không thể kết luận rằng nơi nào sống tốt hơn nơi nào.
4.1. Cuộc sống thành thị và cuộc sống nông thôn:
Nhịp sống nơi đô thị thường nhộn nhịp và bận rộn, con người cũng vậy, thường xuyên di chuyển qua lại như một cuộc chay đua với thời gian nên vì vậy mà cuộc sống ở thành thị trở nên căng thẳng hơn. Bận rộn là vậy nhưng ở thành thị sẽ đảm bảo tốt nhất cho bạn quyền công dân và được tiếp cận nhanh chóng với mọi tiện nghi hiện đại.
Ngược lại là cuộc sống nông thôn thường tập trung trong một khu vực nhỏ, người dân không bị ép phải bắt kịp với xu hướng nên nên thời gian để di chuyển rất thoải mái. Nhưng sống ở nông thôn đồng nghĩa bạn phải chấp nhận không thể hưởng thụ đầy đủ nhất với những tiện nghi mà nơi đô thị mang lại, bên cạnh đó còn có một số hoạt động phụ thuộc nơi thành phố vì các công nghệ hiện đại không có hoặc không đáp ứng đủ.
4.2. Môi trường sống ở thành thị và nông thôn:
Ở thành phố thường tập trung nhiều dân cư và sự xuất hiện nườm nượp của các doanh nghiệp nên tình trạng ô nhiễm không khí, tiếng ồn, và ô nhiễm nước là vấn đề thường gặp cuộc sống. Bên cạnh đó là những cơ hội việc làm mà cuộc sống thành phố có thể mang lại nhiều hơn so với nông thôn.
Còn đối với môi trường sống ở nông thôn thường mang không khí trong lành, nước sạch và không ồn ào. Người dân vùng nông thôn ít mắc các bệnh về phổi do ít xảy ra tình trạng tắc đường, ồn ào. Nhưng đi kèm với đó là cơ hội việc làm ít hơn nên thường những người trong độ tuổi lao động có xu hướng ra thành thị kiếm việc.
4.3. Những tiện nghi trong cuộc sống:
Thành thị là nơi quy tụ những xu hướng phát triển hàng đầu ở mọi lĩnh vực nên thường đảm bảo cung cấp đầy đủ lợi thế hiện đại cùng một số hoạt động giải trí như rạp chiếu phim, công viên, bảo tàng, trung tâm giáo dục, thư viện và trung tâm thể thao… Tuy nhiên, ở khu vực thành thị giá cả, chi phí sinh hoạt thường cao hơn so với nông thôn.
Đối với cuộc sống ở khu vực nông thôn luôn đảm bảo được vấn đề thực phẩm sạch và môi trường sống trong lành giúp người ở có một cuộc sống lành mạnh, tinh thần bình an. Hơn nữa ở quê người dân có không gian sống thoải mái, nhà cửa rộng rãi hơn…giá cả cũng rẻ hơn.
