Soạn bài Cung đường của kí ức, hiện tại và tương lai

1. Sơ đồ bố cục của văn bản Cung đường của kí ức, hiện tại và tương lai:

Câu 1: Vẽ sơ đồ bố cục của văn bản và tóm tắt nội dung từng phần.

Trả lời:

Câu 2: Xác định cách trình bày thông tin của phần văn bản: “Có lẽ chưa có một nghiên cứu nào tìm cách lí giải thấu đáo và khoa học cho câu hỏi … Tiếng “leng keng làu sớm khuya” vọng về từ quá khứ đã là một thanh âm mang sắc thái riêng của đất Tràng An”. Chỉ ra hiệu quả của cách trình bày ấy.

Trả lời:

– Cách trình bày thông tin:

Phần văn bản này bắt đầu bằng câu đầu tiên “Có lẽ chưa có một nghiên cứu nào tìm cách lí giải thấu đáo và khoa học cho câu hỏi…”, đây là câu chủ đề để giới thiệu vấn đề chính. Tiếp theo, câu văn sử dụng câu hỏi để khám phá sự kỳ lạ và sắc thái đặc biệt của âm thanh “leng keng làu sớm khuya” vang vọng từ quá khứ của đất Tràng An. Sự tò mò và sự thắc mắc về câu hỏi này được thể hiện qua việc đặt câu hỏi và không cung cấp ngay lập tức câu trả lời.

– Hiệu quả:

Cách trình bày này giúp tạo sự tò mò và tập trung của độc giả. Nó thúc đẩy độc giả suy tư và tự hỏi về câu hỏi được đặt ra và khám phá nội dung văn bản để tìm hiểu câu trả lời. Sự sử dụng của câu hỏi cũng làm tôn lên tính thú vị và sự độc đáo của vấn đề, và khiến cho độc giả muốn tiếp tục đọc để biết thêm chi tiết. Điều này tạo ra sự kết nối giữa tác giả và độc giả, thúc đẩy họ tương tác với nội dung và suy ngẫm về nó.

Câu 3: Phân tích các chi tiết đã được tác giả trình bày trong văn bản để làm rõ nhận định “Chắc hẳn nhiều người cũng đồng tình rằng, tàu điện là kí ức đáng nhớ của Thủ đô trên nhiều phương diện”.

Trả lời:

– Các chi tiết đã được trình bày trong văn bản nhằm làm rõ nhận định là:

+ “Dưới góc độ nghiên cứu lịch sử đô thị, hệ thống tàu điện Hà Nội xưa vừa là chứng nhân cho quá trình chuyển đổi mô hình phát triển kiểu thành thị phương Đông sang hình thái đô thị hiện đại kiểu Phương Tây, vừa là kết quả có giá trị của giai đoạn đô thị hóa mang tính bản lề”

+ “…mô hình hướng tâm, với nhà ga trung tâm đặt tại hồ Hoàn Kiếm là thủ pháp quy hoạch đô thị tuyệt vời góp phần làm nên sự đặc sắc của không gian cảnh quan Hồ Gươm… những thành tố mang đậm tinh thần và vẻ đẹp Việt…. được tôn vinh hơn… mọi thứ dường như sống động và giàu giá trị hơn…”

+ “…mạng lưới là những huyết mạch cơ bản” của cơ thể khá hoàn chỉnh Hà Nội thời Pháp thuộc.

+ “…bài học quý giá trong lĩnh vực phát triển giao thông dưới góc nhìn hiện đại… đặc biệt có giá trị khi nhìn nhận ở góc độ văn hóa… Đó là nghệ thuật giao hòa!”

Câu 4: Tác dụng của sơ đồ các tuyến tàu điện Hà Nội năm 1985 và hình ảnh trong văn bản là gì?

Trả lời:

– Tác dụng của các sơ đồ: Sơ đồ có tác dụng giúp người đọc dễ dàng hình dung quá trình hoạt động của cung đường và trải nghiệm chuyến tàu một cách sinh động, chân thực và dễ hiểu.

Câu 5: Bạn có nhận xét gì về cách đặt nhan đề của tác giả trong mối tương quan với nội dung của văn bản?

Trả lời:

Cách tác giả lựa chọn và đặt nhan đề cho tác phẩm có tầm quan trọng không thể xem nhẹ, bởi nó có khả năng tóm tắt, phản ánh và thể hiện sâu sắc chủ đề và nội dung chính của văn bản. Nó như một bản tóm tắt toàn diện, là điểm tập trung của toàn bộ tác phẩm, giúp người đọc hiểu được bản chất và tinh thần của tác phẩm một cách dễ dàng và toàn diện hơn.

Câu 6: Xác định thái độ và quan điểm của người viết.

Trả lời:

Thái độ và quan điểm của tác giả trong văn bản này thể hiện sự tận tụy và đắm chìm vào những ký ức đầy tình cảm, tự hào về những nét đặc trưng của Hà Nội. Tác giả không chỉ đơn thuần miêu tả, mà còn truyền đạt tình cảm mạnh mẽ, lòng đam mê sâu sắc đối với thành phố và cuộc sống ở đó. Điều này thể hiện qua việc sử dụng ngôn ngữ sắc sảo, ví dụ cụ thể, và phân tích tinh tế. Cách tác giả tiếp cận đề tài không chỉ làm cho văn bản trở nên hấp dẫn mà còn tạo nên một tác phẩm có sức thu hút đối với người đọc, đem lại sự thấu hiểu và sâu sắc về chủ đề khô khan mà tác giả đã chọn.

Câu 7: Bạn có đồng tình với ý kiến của người viết về việc “khôi phục tàu điện lịch sử của Hà Nội” hay không? Vì sao?

Trả lời:

Em hoàn toàn đồng tình với quan điểm này vì việc khôi phục và bảo tồn các di tích lịch sử mang lại nhiều lợi ích to lớn cho cả cộng đồng và quốc gia. Đầu tiên, việc này có thể tạo ra một nguồn thu lớn từ du lịch. Các du khách thường có sự quan tâm đặc biệt đến những di tích lịch sử, và việc duy trì và phục hồi chúng có thể thu hút một lượng lớn khách du lịch đến địa phương hoặc quốc gia. Điều này có thể mang lại nguồn thu từ việc bán vé tham quan, các dịch vụ du lịch và mua sắm, cũng như tạo ra cơ hội việc làm cho người dân địa phương.Thứ hai, việc bảo tồn di tích lịch sử giúp tạo ra một bảo tàng thực tế, nơi mà thế hệ trẻ có thể học hỏi và tiếp cận với lịch sử của quốc gia. Điều này rất quan trọng để giữ cho kiến thức và nhận thức về quá khứ không bị mất đi. Thế hệ trẻ cần hiểu về lịch sử để có cái nhìn sâu sắc và đúng đắn về nguồn gốc và phát triển của quốc gia họ. Cuối cùng, việc khôi phục các di tích lịch sử thường kích thích sự tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết. Đó là việc làm quan trọng để duy trì bản sắc văn hóa và tinh thần quốc gia. Chúng ta cần biết về quá khứ của mình để hiểu về nguồn cội và giá trị của mình trong tương lai. Vì vậy, việc đầu tư vào khôi phục và bảo tồn các di tích lịch sử không chỉ là một cách để bảo vệ quá khứ mà còn là một cách để xây dựng tương lai tốt đẹp cho cộng đồng và quốc gia của chúng ta.

2. Soạn bài Cung đường của kí ức, hiện tại và tương lai dễ hiểu hơn: 

2.1. Với nhiều thế hệ người Hà Nội xưa, những chuyến tàu điện thong dong trên năm tuyến đường hướng về Bờ Hồ – trái tim của thành phố, đã trở thành một biểu tượng văn hoá của Thủ đô:

Triển khai cụ thể ý của chủ đề:

Hình ảnh những toa tàu bị nhuốm đầy bụi bẩn theo thời gian mỗi khi chúng xuất hiện trên màn hình tư liệu, sân khấu hoặc trong các tác phẩm nghệ thuật không chỉ gợi lên sự hoài niệm về một quá khứ đã qua, mà còn mang trong đó những dấu vết của một hành trình phát triển đầy thành công. Điều này đã đóng góp vào việc xây dựng nên một Thủ đô với nhiều tầng văn hoá đa dạng và độc đáo.

Chứng minh:

Những toa tàu nhuốm bụi bẩn này không hề làm mất đi vẻ đẹp của những công trình kiến trúc tiêu biểu như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc và Nhà Thuỷ Tạ. Thậm chí, mạng lưới tàu điện cùng với những công trình mang dấu ấn phương Tây bao quanh chúng đã tạo nên một sự hòa quyện độc đáo. Tòa nhà kiểu phương Tây bao bọc bởi không gian xanh rộng lớn không chỉ tôn vinh mà còn làm nổi bật vẻ đẹp tinh khôi của các công trình Việt Nam. Điều này thể hiện sự kết hợp tài tình giữa tinh thần Việt và phong cách phương Tây. Nhìn từ trên những chuyến tàu điện dạo quanh thành phố, mọi thứ dường như trở nên sống động hơn và được tôn vinh, làm tăng giá trị của văn hoá và di sản của phố Pháp. Các bến đỗ được sắp xếp một cách thông minh, không quá xa cách nhau như trong kiến trúc phương Tây, mà thực sự phù hợp với hình thức thương mại đặc trưng của Hà Nội, với tiểu thương sát cạnh phố và đường như một phần không thể thiếu. Điều đáng chú ý là mạng lưới đường tàu điện đã kết nối một cách liền mạch ga Hàng Cỏ với các bệnh viện và các công trình công cộng khác. Một cách dễ dàng để hiểu điều này là so sánh Hà Nội thời Pháp thuộc với một cơ thể hoàn chỉnh và mạng lưới tàu điện như những huyết mạch cơ bản của nó, không cần phải làm quá lớn vấn đề này. Những ví dụ này rõ ràng thể hiện rằng hệ thống tàu điện ở Hà Nội thời Pháp thuộc đại diện cho một bài học quý báu về phát triển giao thông công cộng và đô thị liên quan đến phát triển giao thông trong bối cảnh hiện đại. Nó thực sự là một sự kết hợp tài tình! Điều này giải thích tại sao, ngay cả khi không còn tồn tại, hình ảnh những tàu điện cổ kính vẫn tỏa sáng trong “Phố Phái.” Tiếng “leng keng tàu sớm khuya” vẫn vọng lại từ quá khứ, mang theo một linh hồn đặc biệt của đất Tràng An. Có thể xem xét việc phục hồi một phần của hệ thống tàu điện lịch sử này – một đặc điểm văn hóa độc đáo của Thủ đô, với một cách tiếp cận “đa dụng”: phục vụ cho mục đích du lịch và đồng thời hỗ trợ trong việc phát triển giao thông công cộng… Bộc lộ tình cảm: Mong rằng không lâu nữa, sẽ tồn tại một tuyến tàu điện tiên tiến, nhưng vẫn mang theo hình dáng của những đoàn tàu đặc biệt trong quá khứ và âm thanh đặc trưng của tiếng “leng keng” từ những ngày xưa sẽ vẫn vang vọng trong cuộc sống đô thị. Cách trình bày này giúp bạn hình dung quá trình vận chuyển và hình ảnh thực tế về chiếc tàu theo thời gian. Đồng thời, tác giả sử dụng văn bản để thể hiện một tư duy rõ ràng và trực tiếp, thể hiện niềm tự hào về Hà Nội, đất nước và lịch sử của họ.

2.2. Nhận định “Chắc hẳn nhiều người cũng đồng tình rằng, tàu điện là kí ức đáng nhớ của Thủ đô trên nhiều phương diện”:

Với nhiều thế hệ cư dân Hà Nội xưa, những cuộc hành trình trên những tuyến đường tàu điện nối về Bờ Hồ – trái tim của thành phố, đã trở thành biểu tượng văn hóa đích thực của Thủ đô. Hình ảnh những chiếc tàu lướt qua, mặc kín bụi bẩn của thời gian, mỗi khi được tái hiện trong các bản tư liệu, sân khấu và tác phẩm nghệ thuật, lại đánh thức nỗi nhớ sâu sắc về một thời đã qua. Giá trị của chúng là bằng chứng rõ ràng cho quá trình phát triển thành công, đóng góp vào việc tạo dựng nên một Thủ đô với nhiều tầng văn hóa độc đáo. Nói thêm, mạng lưới tàu điện theo mô hình hướng tâm, với ga trung tâm nằm ngay bên hồ Hoàn Kiếm, thật sự là một thuật ngữ đô thị tuyệt vời, góp phần tạo nên sự độc đáo của không gian xung quanh Hồ Gươm. Điều này đã khiến mọi con đường đều dẫn về Thủ đô và, cùng với các yếu tố khác, biến Hồ Gươm thành một trung tâm mới và đặc biệt của Hà Nội. Mạng lưới tàu điện là những huyết mạch cơ bản của Hà Nội thời Pháp thuộc.

=> Hoạt động và vẻ đẹp của chiếc tàu đó đã ghi sâu vào tâm trí và kí ức của tất cả người dân thủ đô lúc bấy giờ.

3. Tóm tắt bài Cung đường của kí ức, hiện tại và tương lai:

Những chuyến tàu điện dạo trên năm tuyến đường hướng về Bờ Hồ – trái tim của Hà Nội đã trở thành biểu tượng văn hóa của Thủ đô cho nhiều thế hệ cư dân xưa. Tuy vậy, câu hỏi về tại sao hệ thống tàu điện từ thời Pháp thuộc lại để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lòng người Hà Nội chưa được giải đáp một cách thấu đáo và khoa học.Dưới góc độ nghiên cứu lịch sử đô thị, hệ thống tàu điện Hà Nội xưa thể hiện sự chuyển đổi từ mô hình phát triển kiểu thành thị phương Đông sang hình thái đô thị hiện đại kiểu phương Tây. Đây là kết quả quan trọng của giai đoạn đô thị hóa của thành phố. Giá trị của nó là minh chứng cho một quá trình phát triển thành công, góp phần tạo nên một Thủ đô với nhiều tầng văn hoá đa dạng.Mạng lưới tàu điện từ đó mở rộng ra các vùng ngoại ô như Yên Phụ, Bưởi, Cầu Giấy, Hà Đông, Bạch Mai, Đống Mác, và đặc biệt là dựa trên các tuyến đường bản địa.Có thể xem đó là kết quả của sự giao thoa Đông – Tây, tuy nhiên, vào giai đoạn 1989 – 1990, sau nhiều nỗ lực thay đổi, thành phố đã quyết định dừng hoạt động và loại bỏ hệ thống tàu điện. Quyết định này đã khiến Hà Nội mất đi một di sản tiềm năng quý báu. Trong khi đó, nhiều quốc gia châu Âu đã duy trì, nâng cấp và phát triển hệ thống tàu điện của họ, có tính kế thừa cao.Do đó, việc khôi phục tàu điện lịch sử của Hà Nội không chỉ có cơ sở lý luận và khoa học mà còn thể hiện tình yêu của người Hà Nội đối với di sản của họ. Chúng ta hy vọng rằng, trong tương lai gần, sẽ có một tuyến tàu điện hiện đại, nhưng vẫn mang hình ảnh của những đoàn tàu lịch sử và âm thanh của tiếng “leng keng” ngày xưa sẽ tái hiện trong cuộc sống đô thị.