Soạn bài Người mẹ vườn cau – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều dầy đủ và ngắn gọn nhất. Giúp các em biết cách tóm tắt tác phẩm, trả lời các câu hỏi đọc hiểu trong bài. Mời các bạn cùng tham khảo.
1. Chuẩn bị:
Yêu cầu (trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):
– Đọc trước bài Mẹ vườn cau, tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.
– Hãy nhớ lại một tác phẩm viết về mẹ, bà có chủ đề gần với
Trả lời:
– Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư: (sinh năm 1976 tại xã Tân Duyệt, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau)
+ Bà là nhà văn, hội viên Hội Nhà văn
+ Cô lặng lẽ đến với Văn học và thực sự tỏa sáng sau khi nhận giải nhất cuộc thi Văn học tuổi 20 của Nhà
+ Một số tác phẩm tiêu biểu: Cánh đồng bất tận, Giao thừa, Biển người mênh mông, Cái nhìn khắc khoải, Ngọn đèn không tắt, Yêu người ngóng núi, Gáy người thì lạnh, Khói trời lộng lẫy, Biển của mỗi người,…
– Tác phẩm về mẹ, bà có chủ đề gần gũi với văn bản này: Trong lòng mẹ (Nguyên Hồng), đoạn trích kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng, cô đơn và yêu thương. Tình yêu cháy bỏng thời thơ ấu của nhà văn dành cho người mẹ bất hạnh, đáng thương của mình.
2. Đọc hiểu:
2.1. Nội dung chính:
Văn bản kể về ký ức của tác giả về bà ngoại – người mẹ anh hùng, giàu đức hy sinh và đáng thương. Qua đó, gửi đến người đọc thông điệp tri ân, kính trọng những người đã hy sinh vì lý tưởng cách mạng, vì hòa bình, độc lập và những người mẹ anh hùng.
2.2. Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Chú ý tình huống khơi gợi cho nhân vật “tôi” về hình ảnh “người mẹ vườn cau”.
Trả lời:
– Chuyện tình gợi cho nhân vật của tôi hình ảnh người mẹ bên vườn cau: cô giáo giao bài văn về người mẹ.
Câu 2 (trang 26 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Nhận biết các từ là trợ từ, thán từ trong văn bản.
Trả lời:
– Trợ từ: cả, đến, chỉ
– Thán từ: tiên tổ mầy, nghen, hở, ừ
Câu 3 (trang 28 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Chú ý những lời thoại tái hiện hoàn cảnh của “người mẹ vườn cau”.
Trả lời:
– Lời thoại tái hiện hoàn cảnh “mẹ vườn cau”: là lời nói của người cha và nhân vật “tôi” khi nói về “mẹ anh hùng”.
Câu 4 (trang 28 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Chú ý lời thoại của nhân vật chú Biểu.
Trả lời:
– Lời thoại của nhân vật Bác Biểu: gần gũi, đầy tình cảm khi nói về mẹ nhưng cũng không quên trách nhiệm không dành thời gian chăm sóc mẹ.
Câu 5 (trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Phần (3) đã gợi mở những vấn đề gì?
Trả lời:
– Phần (3) mở đầu bài học về sự may mắn và kính trọng mẹ. Dù có nói bao nhiêu về mẹ thì chúng ta cũng không thể nói đủ về sự hy sinh thầm lặng, yêu thương, quan tâm, chăm sóc của họ và luôn dành những điều tốt đẹp nhất cho chúng ta.
2.3. Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Truyện ngắn trên viết về đề tài gì? Giải thích nhan đề Người mẹ vườn cau.
Trả lời:
– Truyện ngắn viết về chủ đề: thể hiện sự may mắn và trân trọng trong cuộc sống.
– Nhan đề Người mẹ vườn cau: ngắn gọn, đầy những dòng trắng khi nói về hình ảnh người mẹ già ở quê hương có những đứa con dũng cảm, anh dũng đi bảo vệ Tổ quốc.
Câu 2 (trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Theo em, chủ đề của truyện ngắn Người mẹ vườn cau là gì?
Trả lời:
– Theo tôi, chủ đề của truyện ngắn Người mẹ vườn cau nói về những con người giàu đức hy sinh, ông Dũng vì lý tưởng cách mạng vĩ đại, đổi lấy hoà bình cho Tổ quốc.
Câu 3 (trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có tác dụng như thế nào?
Trả lời:
– Truyện được kể theo ngôi kể thứ nhất, nhân vật xưng “tôi”.
– Tác dụng: thể hiện những cảm xúc tình cảm, quan điểm, tiếng nói nội tâm của nhân vật khi bày tỏ niềm tin của mình về bà ngoại.
Câu 4 (trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Cốt truyện của văn bản Người mẹ vườn cau có gì đáng chú ý?
Trả lời:
Tình tiết của văn bản Người mẹ vườn cau được xây dựng chặt chẽ, dễ dàng truyền tải nội dung đến người đọc về hình ảnh người bà thông qua những miêu tả, lời thoại chi tiết của các nhân vật trong văn bản. Qua đó, đoạn văn khắc họa những suy nghĩ, tình cảm của nhân vật “tôi” đối với cha mình.
Câu 5 (trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Hình ảnh “người mẹ vườn cau” đã được tái hiện với những chi tiết tiêu biểu nào? Em ấn tượng với chi tiết nào nhất? Vì sao?
Trả lời:
– Hình ảnh “người mẹ vườn cau” được tái hiện với những chi tiết tiêu biểu: + Bố kể rằng cách đây không lâu bố và hai chú ở bàn thờ là đồng chí. Chú rể rất dũng cảm và anh hùng. Bố nói bà là một người mẹ anh hùng.
+ Bán nội bộ chai lọ đã qua sử dụng
+ Giỏ đi đến đầu thôn, cuối thôn. Thư đưa cho bố. Bà mang thức ăn và tin tức đến.
+ Giá như ông còn sống thì bây giờ tôi đã có cháu nên không phải sống một mình.
+ Tôi thấy đau, tôi nhớ giấc mơ thiên đường, nụ cười hạnh phúc nhân hậu, ánh mắt xưa hiền dịu.
– Tôi rất ấn tượng với chi tiết bố tôi kể rằng bà tôi là người mẹ anh hùng. Nhớ đến điều này, tôi vô cùng xúc động và càng biết ơn hơn về sự hy sinh thầm lặng đó. Bà là chỗ dựa vững chắc cho các con chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Và quan niệm về người anh hùng không còn khác biệt như suy nghĩ ban đầu về nhân vật “tôi”. Qua đó, tôi càng thấy biết ơn và trân trọng cuộc sống này hơn bởi những người dân thế hệ trước đã sẵn sàng đấu tranh bằng mọi cách để lập lại hòa bình cho đất nước như hôm nay.
Câu 6 (trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Có người cho rằng, qua truyện ngắn này, tác giả muốn gửi đến độc giả một thông điệp về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Ý kiến của bạn là gì? (Trình bày trong một đoạn văn khoảng 8 – 10 dòng).
Trả lời:
Sau khi đọc xong truyện Người mẹ vườn cau, tác giả Nguyễn Ngọc Tư đã cho chúng ta một thông điệp vô cùng sâu sắc và ý nghĩa về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Nhờ sự nỗ lực to lớn của các thế hệ đi trước, không có đau khổ, nguy hiểm đến tính mạng mà chúng ta có được cuộc sống như ngày nay, một cuộc sống không có chiến tranh, bom đạn, đau thương, mất mát. Từ đó, văn bản dạy chúng ta cần biết ơn các anh hùng đã hy sinh vì độc lập của Tổ quốc, đồng thời cần tích cực rèn luyện bản thân để góp phần xây dựng đất nước vững mạnh, ổn định.
3. Tìm hiểu về tác phẩm Người mẹ vườn cau:
– Thể loại:
Người mẹ vườn cau thuộc thể loại truyện ngắn.
– Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
Trích trong “Xa xóm Mũi”, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2016.
– Phương thức biểu đạt:
Văn bản Người mẹ vườn cau có phương thức biểu đạt là Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm.
– Người kể chuyện:
Văn bản Người mẹ vườn cau được kể theo ngôi thứ nhất, người kể xưng tôi.
– Tóm tắt văn bản Người mẹ vườn cau:
Người mẹ vườn cau của tác giả Nguyễn Ngọc Tư mở đầu cảnh với nhân vật “Tôi” được giáo viên giao bài văn về mẹ. Với chủ đề như vậy mà nhân vật thì tôi không biết phải làm sao. Sau đó là hàng loạt đoạn hồi tưởng về những kỷ niệm thời thơ ấu và kỷ niệm với bà ngoại. Hình ảnh con đường về nhà cô, ngôi nhà, dáng vẻ của cô, khung cảnh bữa cơm giỗ chú, được bà dắt đi dạo trong vườn hoa quả. Trong một loạt hồi tưởng như thế này, nhân vật quay lại thực tại với bài văn điểm kém của mình, nhưng nhân vật không buồn mà vẫn vui.
– Bố cục bài Người mẹ vườn cau:
Người mẹ vườn cau có bố cục gồm 3 phần:
+ Phần 1 (Từ đầu đến ngủ với bà nghe ba): Hoàn cảnh của người mẹ vườn cau.
+ Phần 2 (Tiếp đến ba tôi chuyển công tác lên tỉnh): Tình cảm của người mẹ vườn cau.
+ Phần 3 (Còn lại): Ý nghĩa, giá trị, công lao của mẹ.
– Giá trị nội dung:
Truyện kể về những kỷ niệm của tác giả về bà ngoại – người mẹ anh hùng giàu đức hy sinh và giàu lòng thương xót. Qua đó, gửi đến người đọc thông điệp tri ân, kính trọng những người đã hy sinh vì lý tưởng cách mạng, vì hòa bình, độc lập và những người mẹ anh hùng.
– Giá trị
– Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đậm chất Nam Bộ.
– Cốt truyện quen thuộc, dễ dàng truyền tải nội dung
– Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị nhưng giàu cảm xúc.
