Càng ăn kiêng càng tăng cân

Một người đàn ông 44 tuổi đến Viện Dinh dưỡng Quốc gia sau hơn 3 tháng ăn kiêng giảm cân vẫn không thành công. Anh cao 1,7 m, nặng 81 kg, có tiền sử gan và máu nhiễm mỡ, mỡ máu cao, được bác sĩ khuyên giảm cân.

Vợ anh tìm hiểu trên mạng, áp dụng chế độ ăn kiêng cắt bỏ hoàn toàn tinh bột và lượng lớn thịt, chỉ cho chồng ăn rau và uống nước detox – thức uống kết hợp nước lọc với nhiều loại rau củ quả. ít đường.

Một tuần sau, người chồng thường xuyên thấy đói, mệt mỏi, chóng mặt, không làm việc được. Vợ anh khăng khăng đòi ăn kiêng. Anh tranh thủ mỗi chiều tan sở trốn vợ ra quán ăn bát bún, phở, cơm rồi về nhà chỉ ăn rau. Kết quả là sau ba tháng ăn kiêng, anh tăng thêm được 1,5kg.

Một phụ nữ 37 tuổi, ở Cầu Giấy, cao 1,6 m, nặng 70 kg áp dụng phương pháp keto để giảm cân vì được cộng đồng mạng đánh giá là an toàn và tốt cho sức khỏe. Keto (Keogenic) là chế độ ăn hạn chế tối đa lượng carbohydrate (tinh bột, đường) nạp vào cơ thể, bổ sung chất béo có lợi. Thực đơn này giúp cơ thể đốt cháy nhiều năng lượng, không cần kiêng khem khắt khe.

Muốn giảm cân nhanh, trong 7 ngày, cô từ bỏ hoàn toàn các thực phẩm giàu carb gồm cơm, các món từ cơm, lúa mì, ngũ cốc, các loại đậu, trái cây, đồ ăn nhanh, chỉ ăn một lượng nhỏ thịt, cá, hạt. Kết quả là cô mệt mỏi, lờ đờ và sốt. Sau thời gian điều trị, chị ăn uống nhiều hơn để lấy lại sức, kết quả tăng 2 kg, chị phải vào Viện Dinh dưỡng Quốc gia khám.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng phòng Khám và Tư vấn Dinh dưỡng người lớn, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, hai bệnh nhân trên là ví dụ điển hình cho việc càng giảm cân càng tăng.

“Cắt giảm quá mức khẩu phần ăn để giảm cân, nhất là với tinh bột là một sai lầm và là nguyên nhân chính khiến người ta càng béo hơn khi ăn kiêng”, bác sĩ Hùng nói. Ông giải thích, một người hạn chế calo quá nhiều, cơ bắp bị giảm, quá trình trao đổi chất chậm lại, khi trở lại chế độ ăn bình thường sẽ dễ tăng cân. Một số người do đói hoặc suy nhược nên thường ăn nhiều hơn sau đó dẫn đến tăng cân. Cứ thế, họ rơi vào vòng luẩn quẩn, luôn phải vật lộn với kế hoạch ăn kiêng không hồi kết.

Có nhiều phương pháp được cho là hiệu quả để giảm cân như keto, low-carb, eat clean, điểm chung là cắt giảm carbohydrate. Bác sĩ Hùng cho rằng việc lạm dụng những cách này khiến cơ thể thiếu chất dinh dưỡng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa và kéo theo nhiều vấn đề về sức khỏe.

Y học dinh dưỡng khuyến cáo, một người trưởng thành cần ăn 130-150 g chất bột đường mỗi ngày để nuôi dưỡng cơ thể. Đối với những người hoạt động trí óc, cần phải tập thể dục nhiều hơn.

Chế độ ăn keto chứa nhiều chất béo lành mạnh và ít carbs, có thể làm giảm lượng đường trong máu và insulin, tác động đến quá trình trao đổi chất của cơ thể và hạn chế tích trữ chất béo. Tuy nhiên, chế độ ăn kiêng này phải được giám sát chặt chẽ. Bác sĩ cho biết: “Tinh bột, đạm và chất béo là những chất sinh năng lượng nên không nạp đủ carb có thể gây suy nhược, ảnh hưởng đến trí nhớ cũng như hiệu quả công việc”.

Các phương pháp giảm cân như low-carb, detox, cũng không được khuyến khích. Low-carb là chế độ ăn hạn chế carbohydrate và tăng tỷ lệ protein và chất béo trong khẩu phần ăn. Ngoài tác hại của việc cắt giảm quá nhiều tinh bột, ăn nhiều chất đạm khiến gan và thận phải làm việc nhiều. Người thừa cân, béo phì cần bổ sung canxi để phòng loãng xương do khung xương phải chịu trọng lượng lớn, ăn nhiều đạm sẽ tăng đào thải canxi qua nước tiểu không tốt cho xương.

Detox là thức uống kết hợp giữa nước lọc với nhiều loại rau củ quả ít đường, tác dụng thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, bổ sung vitamin và chất xơ. Phần lớn người dùng detox hướng đến mục tiêu giảm cân hơn là tác dụng giải độc. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng sử dụng quá nhiều đồ uống detox sẽ gây mất cân bằng điện giải, mất cơ, mất quá nhiều dinh dưỡng và rối loạn hormone.

Các bác sĩ đề nghị một chế độ ăn uống cân bằng phải bao gồm đủ 4 nhóm chất bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Những người muốn giảm cân cần tuân thủ chế độ ăn kiêng và tập thể dục trong 6 tháng. Ăn đa dạng thực phẩm, ăn lúc đói nhiều hơn một chút (khoảng 80%), hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, nhiều muối như đồ chiên, rán, đồ chế biến sẵn, thay bằng các món luộc, hấp. Không ăn khuya.

Duy trì lối sống lành mạnh, năng vận động, tập các môn thể thao nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ. Thay vì chạy trên máy chạy bộ hay vận động ngoài trời, bạn có thể tập ngay trong tư thế đứng với kỹ thuật giống như chạy bộ thông thường, làm sao để năng lượng nạp vào ít hơn tổng năng lượng tiêu hao. Sau 6 tháng, nếu việc giảm cân không hiệu quả, hãy xem xét dùng thuốc và các biện pháp can thiệp khác.

Thúy Quỳnh